Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim

Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim
Kościół św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim
Distinctive emblem for cultural property.svg A/622[1] z dnia 5.08.1967
budynek użytku publicznego

Fasada kościoła
Państwo

 Polska

Miejscowość

Aleksandrów Łódzki

Wyznanie
Kościół
Stowarzyszenie

Aleksandrów dla aleksandrowian

Wezwanie

św. Stanisława Kostki

Wspomnienie liturgiczne

18 września

Położenie na mapie Aleksandrowa Łódzkiego
Mapa konturowa Aleksandrowa Łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie powiatu zgierskiego
Mapa konturowa powiatu zgierskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie gminy Aleksandrów Łódzki
Mapa konturowa gminy Aleksandrów Łódzki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Ziemia51°49′10,10″N 19°18′10,22″E/51,819472 19,302839

Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim zwany Kościołem św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim – dawny kościół ewangelicko-augsburski w Aleksandrowie Łódzkim.

Historia

Kościół został wzniesiony w latach 1827–1828 przez zbór ewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim staraniem pastora Fryderyka Jerzego Tuve, a przy wydatnym wsparciu Rafała Bratoszewskiego i rady miejskiej[2]. Autorem projektu był architekt Gabriel Witkowski. Pierwsze nabożeństwo odprawiono w kościele 25 grudnia 1828 roku. Do 1945 roku był użytkowany jako miejsce kultu przez parafię ewangelicko-augsburską w Aleksandrowie Łódzkim.

Po II wojnie światowej zaprzestano w nim sprawowania nabożeństw luterańskich. Nieformalną opiekę nad budynkiem przejęła parafia rzymskokatolicka w Aleksandrowie Łódzkim. Pełnił on od tego czasu funkcję kościoła filialnego św. Stanisława Kostki i odprawiane były w nim msze święte przez duszpasterzy z parafii Świętych Archaniołów Rafała i Michała w Aleksandrowie Łódzkim. W latach 60. XX wieku uregulowano status własności prawnej do świątyni. Ewangelicy odzyskali ją, jednak nie byli w stanie utrzymać obiektu. W związku z zaistniałą sytuacją pozostała ona na zasadzie dzierżawy pod zarządem parafii rzymskokatolickiej. Nieremontowana przez dziesięciolecia popadła w zaniedbanie. W latach 90. XX wieku zaprzestano w niej sprawowania mszy świętych[3].

W 2002 roku ewangelicy sprzedali zrujnowaną świątynię. Kupił ją ksiądz rzymskokatolicki z archidiecezji łódzkiej, Jacek Stasiak. Duchowny przekazał nieruchomość na rzecz Fundacji Centrum Dialogu Kultur i Religii, którą założył wraz z biskupem diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, Mieczysławem Cieślarem.

W latach 2004-2012 budynek został wyremontowany przez tę organizację przy udziale władz miejskich Aleksandrowa Łódzkiego, diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP oraz Towarzystwa Przyjaciół Aleksandrowa Łódzkiego na: centrum kultury, spotkań międzywyznaniowych, organizację uroczystości miejskich, szkolnych, a także okolicznościowego sprawowania liturgii i nabożeństw ekumenicznych.

W latach 2002-2017 obiekt funkcjonował jako Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur. W 2017 roku budynek pod nazwą kościół św. Stanisława Kostki stał się własnością Stowarzyszenia Aleksandrów dla aleksandrowian, które kontynuuje misję i cele statutowe poprzedniego użytkownika[4].

Status kościoła

Od 2002 roku świątynia nie należy formalnie do żadnego wyznania[5]. Do 2002 roku była własnością Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Następnie przeszła na własność Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur[6]. W 2010 roku była krótko udostępniona przez właściciela na cele kultu religijnego parafii luterańskiej w Aleksandrowie Łódzkim, gdy trwał remont kaplicy ewangelicko-augsburskiej. Ponadto, co niedzielę, odprawia w niej msze święte, ksiądz Jacek Stasiak.

Od 2011 roku trwa spór pomiędzy opiekującym się kościołem byłym prezesem zarządu Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur, księdzem Jackiem Stasiakiem, a kurią archidiecezji łódzkiej[7]. Dotyczy on statusu kanonicznego świątyni, a także nieuregulowanej kwestii sprawowania w niej niedzielnych mszy świętych przez duchownego i udzielania w niej katolickich sakramentów i sakramentaliów.

W 2012 roku została wydana warunkowa zgoda arcybiskupa łódzkiego na sprawowanie w dawnym kościele luterańskim liturgii rzymskokatolickiej[8]. W 2013 roku została jednak cofnięta, gdyż uroczystości kościelne i msze święte odbywały się w nim bez porozumienia z parafią lokalną miejsca[9][10]. Sprawujący w niej posługę duchowny został suspendowany, ale mimo to nadal prowadzi swoją działalność religijną[11][12].

W lipcu 2016 roku majątek Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur został wystawiony na licytacji z powodu roszczeń finansowych wobec niej ze strony starostwa powiatowego w Zgierzu[13][14]. Organizacja postanowiła wówczas nawiązać współpracę z Kościołem Starokatolickim w RP i uregulować status kanoniczny świątyni, aby jej nie utracić. 15 sierpnia 2016 roku kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim został ustanowiony katedrą biskupa Kościoła Starokatolickiego w RP[15]. Współpraca z Kościołem Starokatolickim w RP została jednak zerwana w październiku 2016 roku.

Od 2019 roku przy kościele działa niezarejestrowana wspólnota polskokatolicka Polski Kościół w Brazylii - Seniorat Misyjny, której biskupem-elektem jest Jacek Stasiak[16].

Charakterystyka

Kościół jest budowlą otynkowaną, murowaną w stylu klasycystycznym, wzniesioną w latach 1827–1828 z cegieł na planie prostokąta. Obiekt był remontowany w latach 1926–1930 i 2004–2012.

Wnętrze ma charakter pseudobazyliki. Jest oszczędne w detale i zdobienia. Posiada ono trzy nawy – główną i dwie boczne. Nad nawami bocznymi i za ołtarzem umieszczone są charakterystyczne dla świątyń ewangelickich empory – dwa piętra lóż dla wiernych. W drewnianym ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Stanisława Kostki. Nad ołtarzem głównym umieszczona jest ambona oraz wiszą przytwierdzone do empor obrazy przedstawiające Maryję Pannę i Jezusa Chrystusa. Kompozycję w prezbiterium wieńczy na szczycie malowidło ścienne obrazujące Ducha Świętego, pod postacią gołębicy, adorowanego przez dwa anioły. Na chórze muzycznym znajdowały się organy piszczałkowe niemieckiej firmy Bracia Walter z Góry Śląskiej. Dziś jest to instrument elektroniczny zainstalowany wraz z głośnikami w oryginalnej szafie organowej.

Elewację świątyni zdobią: pilastry, fryz, wazony, okrągłe okienka, dwie płaskorzeźby bogini zwycięstwa Nike i symbol Ewangelii. Dach jest trójspadowy pokryty blachą. Schodkowy szczyt zwieńczony jest krzyżem łacińskim. Fasada objęta jest dwoma niższymi ryzalitami, a wejście do kościoła ujęte pomiędzy dwoma kolumnami. Nad wejściem w głównym oknie umieszczony jest zegar.

Do kościoła przylega klasycystyczna pastorówka wybudowana w 1848 roku[17]. Obecnie ma w niej siedzibę Biblioteka Publiczna im. Jana Machulskiego w Aleksandrowie Łódzkim[18].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (Rejestr zabytków nieruchomych). 2008-2010. [dostęp 2010-01-08]. (pol.).
  2. ↑ Tomasz Pietras: Zapomniany grób pastora Tuve. warsztathistoryka.uni.lodz.pl. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  3. ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki: Kościół św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim. m.wsiodle.lodzkie.pl. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)]. (pol.).
  4. ↑ Stowarzyszenie Aleksandrów dla aleksandrowian: Stowarzyszenie. aleksandrow.org. [dostęp 2018-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-01)].
  5. ↑ Stanisław Sobczak: Czasami trzeba szaleństwa.... Do Rzeczy, październik 2012. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  6. ↑ Nie posłucham biskupa – zapowiada niepokorny ksiądz z Aleksandrowa Łódzkiego. Express Ilustrowany, 2013-06-24. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  7. ↑ Kamil Nowacki: Sakramenty nieważne?. alemiasto.pl, 05.10.2011. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
  8. ↑ Msze za zgodą arcybiskupa. aleksandrow-lodzki.pl, 09.02.2012. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
  9. ↑ Kuria Metropolitalna Łódzka: Stanowisko łódzkiej kurii wobec wystąpień medialnych ks. Jacka Stasiaka. archidiecezja.lodz.pl, 25 czerwca 2013. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  10. ↑ Matylda Witkowska: Zakaz sprawowania mszy w Aleksandrowie Łódzkim. Dziennik Łódzki, 2013-06-18. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  11. ↑ Kuria Metropolitalna Łódzka: Komunikat Kurii w sprawie ukarania księdza Jacka Stasiaka. archidiecezja.lodz.pl, 19 sierpnia 2013. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  12. ↑ Matylda Witkowska: Ks. Stasiak odprawił kolejną mszę: Suspensa jest nieważna, bo nie zrozumiałem dekretu. Dziennik Łódzki, 2013-09-01. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  13. ↑ Matylda Witkowska: Licytacja wyposażenia kościoła św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim. dzienniklodzki.pl, 2016-07-02. [dostęp 2016-11-16]. (pol.).
  14. ↑ Adam Ruda-Rożniakowski: Wielki upadek. aleksandrowonline.pl, 2016-09-16. [dostęp 2016-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-17)]. (pol.).
  15. ↑ Adam Ruda-Rożniakowski: Platforma ekumenizmu. aleksandrowonline.pl, 2016-10-14. [dostęp 2016-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-18)]. (pol.).
  16. ↑ Polski Kościół. igrejapolonesa.pl. [dostęp 2019-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-26)]. (pol.).
  17. ↑ Tomasz Pietras: Aleksandrów Łódzki. Dzieje i zabytki. [w:] Wirtualna Łódź [on-line]. historycznie.uni.lodz.pl. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  18. ↑ Pastorówka w Aleksandrowie Łódzkim. [w:] Osadnicy. Szlakiem niemieckich i czeskich kolonistów przez województwo łódzkie [on-line]. ewangelicki.polociak.nstrefa.pl. [dostęp 2014-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-08)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
0912 Kościół pw św St Kostki Aleksandrów Łódzki EZG.jpg
© Mateusz War. / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Kościół pw. św. Stanisława Kostki / Kościół Ewangelicko - Augsburski w Aleksandrowie Łódzkim (powiat zgierski, województwo łódzkie), Polska