Kościeliski Potok
.JPG) | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Potok | |
| Długość | 8,5 km |
| Powierzchnia zlewni | ok. 34 km² |
| Źródło | |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie gminy Kościelisko _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Kościelisko") | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego  | |
Kościeliski Potok – potok płynący dnem Doliny Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich[1]. Za jego źródłowy ciek uważany jest Pyszniański Potok. Od ujścia Miętusiego Potoku Kościeliski Potok zmienia nazwę na Kirową Wodę[2]. W Roztokach (część wsi Witów) Kirowa Woda łączy się Siwą Wodą i od tego miejsca zaczyna się formalny bieg Czarnego Dunajca[2][3].
Długość potoku w obrębie Tatr wynosi 8,5 km (łącznie z Pyszniańskim Potokiem, jeśli jednak doda się jego dolny bieg (Kirową Wodę), to łączna długość wynosi 11 km[1]. Powierzchnia zlewni wynosi 35 km2 – tyle, co powierzchnia Doliny Kościeliskiej[4], jednak w istocie jest większa, gdyż podziemnymi przepływami przesącza się do Kościeliskiego Potoku część wód z sąsiednich dolin. Udowodniono, że w dolnej części potoku płynie więcej wody niż wynosi zasilanie w jego zlewni – część wód jest pobieranych podziemnymi przepływami ze zlewni potoku płynącego Doliną Małej Łąki. Średni przepływ Kościeliskiego Potoku w skali roku wynosi 1500 l/s. W stosunku do innych potoków tatrzańskich jego wody mają mały spadek – średnio tylko 41 m/km[5].
Pyszniański Potok będący górnym biegiem Kościeliskiego Potoku wypływa ze źródeł na północnych zboczach Kamienistej, leżących na wysokości ok. 1320 m. Największe z tych źródeł ma wydajność kilkanaście l/s i znajduje się w rumoszu skalnym[6]. Głównymi dopływami są: Babi Potok, Dolinczański Potok, Ornaczański Potok, Iwanowski Potok, Tomanowy Potok, Miętusi Potok i Lodowe Źródło[1]. Liczba dopływów jest mniejsza niż w sąsiednim, bliźniaczym Chochołowskim Potoku – wynika to z faktu, że znaczna część skał w zlewni Kościeliskiego Potoku jest podatna na zjawiska krasowe[6].
Kościeliski Potok przepływa niemal przez wszystkie rodzaje skał budujących Tatry, w jego korycie znajdują się ogromne głazy, niewielkie wodospady i wybite pod nimi głębsze miejsca. W niektórych miejscach potok wyciął w wapiennej skale głębokie koryto, ograniczone z obu stron wysokimi, pionowymi niemal ścianami. Są to tzw. bramy: Wyżnia (Raptawicka Brama), Pośrednia (Brama Kraszewskiego) i Niżnia Kościeliska Brama (Brama Kantaka). Potok zachowuje się na trasie swojego przepływu niecodziennie: ilość płynącej nim wody w miarę oddalania się od źródeł wcale nie wzrasta proporcjonalnie do ilości zasilających go wód powierzchniowych i podwodnych. Przyczyną tego jest przepływanie wód przez wapienne podłoże i zjawiska krasowe, powodujące, że część wody znika w podziemnych szczelinach[5][6]. Poniżej Doliny Smytniej ilość płynącej wody zmniejsza się, a potem niekiedy (po wybudowaniu betonowego filara mostu na potoku) zanika zupełnie w ponorach – sporadycznie prawie aż do Polany Pisanej koryto jest suche. Tutaj ponownie pod Skałą Pisaną pojawia się woda w potoku, wypływająca z dużego wypływu krasowego – Jaskini Wodnej pod Pisaną. Niewielki strumień wody wypływa też do potoku po przeciwnej stronie z wylotu Jaskini Wodnej pod Raptawicką. Ilość wody płynącej potokiem znacznie wzrasta po zasileniu wywierzyskiem Lodowego Źródła, ale poniżej Bramy Kantaka maleje prawie czterokrotnie, niknąc w ogromnym kamienisku[6].
W wodach potoku zobaczyć można rzadkiego ptaka pluszcza – tutaj dość pospolitego. Występuje też tutaj i to niemal do samych źródeł niewielka ryba – głowacz pręgopłetwy[5].
Wzdłuż Kościeliskiego Potoku od Kir do schroniska PTTK na Hali Ornak prowadzi droga, a nią znakowany szlak turystyki pieszej. Droga ta kilkakrotnie przekracza mostkami Kościeliski Potok[1].
Szlaki turystyczne
– wzdłuż całej długości potoku przebiega zielony szlak z Kir dnem Doliny Kościeliskiej doschroniska na Hali Ornak. Czas przejścia: 1:40 h, ↓ 1:35 h[7]
Przypisy
- ↑ a b c d Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” S.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b Wykaz wód płynących Polski. [dostęp 2015-11-04].
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b c Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ a b c d Poznaj Tatry. Potoki tatrzańskie. [dostęp 2016-02-25].
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Zielony szlak turystyczny.
Autor: Opioła Jerzy (Poland), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kościeliski Potok przy szlaku do Jaskini Mroźnej