Kośmin (Piława Górna)

Kośmin

Część miasta Piławy Górnej
Kaplica MB Różańcowej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	dzierżoniowski
Miasto	Piława Górna
W granicach Piławy Górnej	1 stycznia 1956
SIMC	0984516
Strefa numeracyjna	(+48) 74
Kod pocztowy	58-240
Tablice rejestracyjne	DDZ
Plan Kośmina
Położenie na mapie Piławy Górnej Kośmin
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kośmin
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kośmin
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Kośmin
50°41′39″N 16°46′57″E/50,694167 16,782500
Portal Polska

Kośmin (niem. Schobergrund^[1]) – dzielnica miasta Piława Górna w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim.

Nazwa i położenie

Schober w języku niemieckim oznacza stóg, sterta. Schobergrund jest to miejsce, gdzie gromadzono w sterty trawę oraz drewno.

Kośmin znajduje się w północno-wschodniej części Piławy Górnej, obok dzielnicy Kalinów. Położony jest na północnym zboczu Grzybowca we Wzgórzach Gumińskich, na wysokości ok. 280-300 m n.p.m. Obecnie z resztą miasta łączy go ul. Kośmińska (przebiegająca przez Kalinów i krzyżująca się z ul. Bolesława Chrobrego niedaleko stacji kolejowej) oraz ul. Lipowa (krzyżująca się z ul. Henryka Sienkiewicza). Dzielnica ma również połączenie drogowe z wsią Gilów.

Plan Kośmina i Kalinowa

Historia

Niemiecka miejscowość Schobergrund istniała jako osobna wieś. W czasie wojen husyckich (XV wiek) doszczętnie ją zniszczono, została po niej tylko droga łącząca Gnadenfrei z Nimptsch. Teren ten do połowy XVIII wieku wchodził w skład księstwa ziębickiego, a w 1764 dołączono go do wsi Gumin (obecnie część Niemczy). W 1790 stał się częścią Gnadenfrei. Dopiero w 1794 odłączono ten teren i zaczęto odbudowywać wieś. Zajął się tym Hans Ernst von Kottwitz^[2], który był właścicielem pobliskiego majątku Oberhof. Do 1804 zbudował tu kilkanaście domów. Wieś przechodziła z rąk do rąk, aż w 1819 jej właścicielem został August Sadebeck^[3], syn Friedricha Sadebecka. Założył on w 1821 przy zachodnim krańcu wsi (obecnie ul. Gospodarcza) cmentarz katolicki. W latach 20. XIX wieku Schobergrund posiadał własną instancję sądową. W 1825 otwarto tu szkołę dla dzieci protestanckich i katolickich. W tym czasie Schobergrund liczył sobie ok. 260 mieszkańców. W latach 1816-1932 należał do powiatu niemczańskiego^[4]. W 2. połowie XIX wieku miejscowość zaczęła podupadać. Wówczas część mieszkańców znalazła zatrudnienie w pobliskim kamieniołomie sjenitu, a także w fabrykach włókienniczych w Gnadenfrei. Na początku XX wieku w centrum wsi zbudowano dom dla sióstr zakonnych z niewielką kaplicą. W latach 80. XX wieku budynek poddano kapitalnemu remontowi. Odtąd służy jako kaplica mszalna pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej i należący do parafii św. Marcina w Piławie Górnej. Po wojnie, w 1947, wsi nadano polską nazwę Kośmin.

W październiku 1954 Kośmin (wraz z Kalinowem, Kopanicą i Piławą Górną) wszedł w skład nowo utworzonej gromaday Piława Górna^[5]. 1 stycznia 1956 gromadzie Piława Górna nadano status osiedla^[6], co oznaczyło że Kośmin stał się częścią tej skonsolidowanej jednostki, a więc w praktyce został włączony do Piławy Górnej^[6]. 18 lipca 1962 osiedle Piława Górna otrzymało status miasta^[7].

Przemysł

Od połowy XVIII wieku zaczęto wydobywać tu sjenit. Używano go do budowy wielu reprezentacyjnych budowli w Berlinie czy Poczdamie. Po II wojnie światowej kamień ten, nazywany również Kośminem, wykorzystano do budowy wielu obiektów m.in. w Warszawie, Krakowie czy Wrocławiu. Do kopalni sjenitu prowadzi ul. Wrocławska.

Zobacz też

• sjenit Kośmin
• Piława Górna
• parafia św. Marcina w Piławie Górnej
• Stacja kolejowa Piława Górna

Przypisy

Bibliografia

• Z nami czy obok nas. Wielokulturowość Ziemi Dzierżoniowskiej. EwaE. Chabros (red.), BeataB. Gil (red.), JaninaJ. Rząsa (red.), Dzierżoniów: „Edytor”, 2003, ISBN 83-915840-5-4, OCLC 749317288 .
• Gerhard Meyer: Gnadenfrei. Eine Herrnhuter Siedlung des schlesischen Pietismus im 18. Jahrhundert. Hamburg 1950.
• Max Moritz Meyer: Berufen zur Verkündigung: Ein Herrnhuter Beitrag aus Peilau, Gnadenfrei, Niesky u. Gnadenfeld zur Geistes- u. Kulturgeschichte Schlesiens, München 1961 – autor opisuje swoje dzieciństwo w Piławie Górnej (Gnadenfrei) pod koniec XIX wieku.
• Richard Schueck: Vergangenheit und Gegenwart von Peilau-Gnadenfrei, Reichenbach in Schlesien, 1911.
• Birgit A. Schulte: Die schlesischen Niederlassungen der Herrnhuter Brüdergemeine Gnadenberg, Gnadenfrei und Gnadenfeld – Beispiele einer religiös geprägten Siedlungsform. Insingen bei Rothenburg o.d.T. 2005, ISBN 3-7686-3502-3.
• Strona UM Piława Górna