Košťany nad Turcom

Košťany nad Turcom

Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Martin
Starosta	Marián Bunganič[1]
Powierzchnia	6,44[2] km²
Wysokość	415 m n.p.m.
Populacja • liczba ludności	1335 (31 grudnia 2017)
Nr kierunkowy	043
Kod pocztowy	038 41
Tablice rejestracyjne	MT
Położenie na mapie kraju żylińskiego Košťany nad Turcom
Położenie na mapie Słowacji Košťany nad Turcom
49°01′41″N 18°54′18″E/49,028056 18,905000
Strona internetowa

Košťany nad Turcom (węg. Kostyán) – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Martin, w kraju żylińskim.

Urząd gminy i remiza strażacka

Położenie

Leży w Kotlinie Turczańskiej, na prawym brzegu Turca, ok. 4 km na południe od Martina. Wschodnim skrajem wsi biegnie droga krajowa nr 65 oraz linia kolejowa Vrútky – Horná Štubňa. Na południe od wsi niewielkie lądowisko dla samolotów sportowych.

Historia

Pierwsze wzmianki o Košťanach, notowanych jako villa Coschan pochodzą z 1323 r. Były jedną z wielu w tym rejonie wsi „olejkarsko-szafranickich”: jej mieszkańcy zajmowali się handlem przyprawami (m.in. szafranem) oraz olejkami i różnymi innymi leczniczymi specyfikami domowego wyrobu. Ze swoimi wyrobami docierali m.in. do Holandii, na Litwę i daleko w głąb Rosji. Uprawiali owies, ziemniaki i len, a także drzewa owocowe. Zajmowali się też tkaniem płótna, wyrobem chodników i tłoczeniem oleju lnianego. Po zniesieniu poddaństwa w 1848 r., a zwłaszcza po likwidacji organizacji cechowych w 1872 r., mieszkańcy wsi zajęli się rzemiosłem. Popularna była produkcja wyrobów z drewna (stolarstwo, kołodziejstwo) i wyrobów skórzanych (szewstwo, kożusznictwo, rymarstwo). Po 1875 r., kiedy uruchomiono linię kolejową z Vrútek do Zwolenia (tzw. Kolej Zwoleńska), wielu mieszkańców znalazło pracę na kolei, a w latach międzywojennych – w powstających zakładach przemysłowych Martina. W czasie II wojny wieś odgrywała znaczącą rolę w miejscowym ruchu oporu.

27 czerwca 1887 r. miał miejsce największy pożar w dziejach wsi, kiedy spłonęło 17 domów mieszkalnych i 24 zabudowania gospodarcze. Największa powódź nawiedziła Košťany w dniach 25-26 lipca 1960 r., kiedy to z brzegów wystąpiły Turiec i uchodzący do niego potok Belianka oraz zerwany został most na Turcu z Koštian do Turczańskiego Piotra.

Zabytki

Z zabytków należy wymienić rokokowo-klasycystyczny dwór (kasztel) z II połowy XVIII w., należący w przeszłości do zakonu jezuitów. Aż do lat po II wojnie światowej we wsi zachowało się wiele tradycyjnej, drewnianej zabudowy mieszkalnej, dopiero w ostatnich dziesięcioleciach zastępowanych nowymi, murowanymi domostwami.

Przypisy

Bibliografia

• Malá Fatra. Martinské hole. Turistická mapa 1:50 000, 1 wydanie, wyd. VKÚ Harmanec 1993, ISBN 80-85510-10-3;
• Vavrík Bartolomej i in.: Turiec. Turistický sprievodca. wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986.