Kobylarnia (województwo kujawsko-pomorskie)

Kobylarnia

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Nowa Wieś Wielka
Wysokość	73 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	345
Strefa numeracyjna	52
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0092730
Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka Kobylarnia
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kobylarnia
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Kobylarnia
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Kobylarnia
53°00′53″N 17°59′48″E/53,014722 17,996667

Kobylarnia – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Położenie

Kobylarnia położona jest na lewym brzegu Noteci na południe od Brzozy. Miejscowość przecina droga wojewódzka nr 254 Brzoza - Mogilno.

Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska^[1].

Charakterystyka

Kobylarnia do wieś sołecka położona w zasięgu drogi wojewódzkiej nr 254. Od północy, południa i wschodu miejscowość otaczają lasy porastające wzniesienia wydmowe, a od zachodu i wschodu graniczy z rozległymi łąkami nadnoteckimi porastającymi zatorfioną dolinę odpływu wód lodowcowych. Na zachodzie są to tzw. "Łąki Łabiszyńskie" nad Kanałem Górnonoteckim, a na wschodzie łąki nad Nowym Kanałem Noteckim i starorzeczami Noteci. W tym miejscu znajduje się zabytkowy pałacyk myśliwski Skórzewskich.

Na wschód od miejscowości znajdują się obszary cenne przyrodniczo: łąki nadnoteckie, chronione w Obszarze Chronionego Krajobrazu „Łąki Nadnoteckie” oraz rezerwat leśny Dziki Ostrów, chroniący dąbrowę świetlistą.

Łącznie w sołectwie Kobylarnia jest 133 ha gruntów ornych (wyłącznie V i VI klasy bonitacyjnej), 163 ha łąk, 35 ha pastwisk oraz 11 ha lasów^[2]. Na północy miejscowości swoją siedzibę posiada Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów „Kobylarnia S.A.”

W Kobylarni znajduje się obiekt ujęty w gminnej ewidencji zabytków - dom mieszkalny (ul. Prosta 7)^[3]. Na polanie leśnej w miejscowości Kobylarnia znajduje się także krąg kamienny złożony z 10 głazów z zagłębionym w jego wnętrzu małym oczkiem wodnym. Pochodzenie obiektu nie jest dostatecznie wyjaśnione. Najczęściej kojarzone jest z obecnością na tym terenie ludności niemieckiej, gdyż nawiązuje do typowych miejsc kultu starogermańskiego plemienia Gotów^[3].

Historia

Kobylarnia w okresie staropolskim należała do jednostek administracyjnych i kościelnych związanych z Łabiszynem i Szubinem. Miejscowość należała do klucza łabiszyńskiego, w XVIII i XIX wieku zarządzanego przez ród Skórzewskich^[4].

Miejscowość w 1772 roku w ramach I rozbioru Polski została włączona do Królestwa Prus i znalazła się w Obwodzie Nadnoteckim ze stolicą w Bydgoszczy. Odnotowano ją na mapie topograficznej Friedricha von Schröttera (1798-1802). Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1860 r. podaje, że we wsi Kobylarnia (niem. Eichdorf, powiat szubiński) mieszkało 57 osób (wszyscy ewangelicy) w 10 domach. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Łabiszynie. Miejscowość należała do parafii katolickiej i ewangelickiej w Łabiszynie^[5].

W II połowie XIX wieku z Kobylarnią od zachodu sąsiadowała osada Czyszowiec i Stare Smolno, a od południa Lubionka. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że w okręgu wiejskim Kobylarnia^[a] mieszkało 232 osób (228 ewangelików, 4 katolików) w 33 domach. Najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w Chmielnikach, a poczta w Łabiszynie^[6]. W tym samym czasie w osadzie Lubionka mieszkało 39 osób w 5 domach^[7].

Podczas powstania wielkopolskiego w okolicach Kobylarni toczyły się walki oddziałów polskich z Niemcami. W nocy z 21 na 22 stycznia 1919 r. oddziały Pawła Cymsa i Jana Tomaszewskiego zajęły Brzozę, wyprzedzając spodziewaną ofensywę niemiecką. Dzień później teren odzyskał III batalion Grenschutzu, zaś do krwawej potyczki doszło w rejonie Antoniewa^[8]. Ostatecznie wieś znalazła się w granicach odrodzonej Polski 20 stycznia 1920 r. na mocy traktatu wersalskiego.

W okresie międzywojennym wieś znajdowała się w obrębie powiatu szubińskiego^[4]. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Wałownicy.

10 kwietnia 1924 r. kard. Edmund Dalbor z fragmentów dotychczasowej parafii farnej w Bydgoszczy oraz parafii w Łabiszynie erygował parafię Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Brzozie-Przyłękach. W skład tej parafii weszła również wieś Kobylarnia^[9]. Na potrzeby parafii w latach 1934-1937 wybudowano w Brzozie nową świątynię według projektu Stefana Cybichowskiego^[10]

Przeobrażenia terytorialne po I wojnie światowej nie zmieniły drastycznie struktury narodowościowej wsi. Według danych ze spisu powszechnego w 1921 r. gminę Kobylarnia w powiecie szubińskim zamieszkiwało 187 Niemców i 31 Polaków (173 wyznania ewangelickiego, 40 katolickiego, 5 „innego”)^[11]. W sierpniu 1939 decyzją starosty powiatowego w Szubinie zawieszono działalność placówki narodowo-socjalistycznego Zjednoczenia Niemieckiego^[12].

Tuż przed II wojną światową na linii Nowe Smolno–Kobylarnia–Olimpin wybudowano okopy zaliczane do polskich pozycji obronnych z 1939 roku. Są one zlokalizowane od Łabiszyna, poprzez pałacyk w Brzozie-Mochyłkach, Jezioro Jezuickie, Piecki, Żółwin aż do Łęgnowa pod Bydgoszczą^[4].

4/5 września 1939 r., pod wpływem wydarzeń bydgoskiej krwawej niedzieli, 38 niemieckich mieszkańców wsi zostało zabitych przez wycofujące się oddziały 15 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty^[13][14][15]. 19 września członkowie lokalnego Selbstschutzu, dokonując odwetu na polskich mieszkańcach wsi, zabili siedmiu ludzi^[16].

Od jesieni 1944 do stycznia 1945 na terenie wsi znajdował się niemiecki obóz pracy przy umocnieniach polowych, którego przeciętny stan zaludnienia liczył 1500 osób^[17].

Po II wojnie światowej, miejscowość początkowo wchodziła w skład gminy Łabiszyn. Reforma administracyjna z 25 września 1954 r. zlikwidowała gminy i gminne rady narodowe, powołując w ich miejsce gromady wraz z gromadzkimi radami narodowymi. Miejscowość włączono wówczas do gromady Brzoza^[4]. W 1962 r. gromadę Brzoza zniesiono i przyłączono do gromady Nowa Wieś Wielka, z wyjątkiem miejscowości Prądki i Przyłęki, które znalazły się w gromadzie Białebłota. 1 stycznia 1973 r. z gromady Nowawieś Wielka wykształciła się gmina Nowa Wieś Wielka^[4].

Niewielka część miejscowości (3-4 budynki) do lat 50. XX w. nazywała się Czelubki. W latach 60. XX w. wieś została zelektryfikowana, a w 1983 r. otwarto świetlicę^[4]. Do lat 90. znajdowało się tu kilkadziesiąt gospodarstw rolnych.

Statystyka

Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Kobylarnia na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS^[18].

Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi Kobylarnia mieszkało 156 osób w 48 gospodarstwach domowych. Wykształcenie wyższe lub średnie posiadało 18% populacji. We wsi znajdowało się 33 budynków z 40 mieszkaniami. 55% mieszkań zostało wzniesionych przed 1945 rokiem, a 28% w latach 1989-2002.

Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 345 mieszkańców Kobylarni. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 40 podmiotów, w tym 32 osoby fizyczne, 6 osoby prawne, 2 spółki handlowe. Tylko 2 przedsiębiorstwa zatrudniały ponad 10 osób, w tym jedna powyżej 50 (PBDiM Kobylarnia S.A.) W latach 2008-2013 oddano do użytku 44 mieszkania, co stanowiło to 11% nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie Nowa Wieś Wielka.

Uwagi

Przypisy