Koczkodan nadobny

Koczkodan nadobny
	Cercopithecus neglectus
	Schlegel, 1876
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	koczkodany
Plemię	Cercopithecini
Rodzaj	koczkodan
Gatunek	koczkodan nadobny
Synonimy
	Cercopithecus brazzae Milne-Edwards, 1886; Cercopithecus neglectus brazziformis Pocock, 1907; Cercopithecus ezrae Pocock, 1908; Cercopithecus brazzae uellensis Lönnberg, 1919;
	Cercopithecus brazzae Milne-Edwards, 1886; Cercopithecus neglectus brazziformis Pocock, 1907; Cercopithecus ezrae Pocock, 1908; Cercopithecus brazzae uellensis Lönnberg, 1919;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0

Koczkodan nadobny^[8] (Cercopithecus neglectus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania

Koczkodan nadobny występuje w południowym Kamerunie (na północ od rzeki Sanaga, między rzekami Mbam i Djérem), południowej Republice Środkowoafrykańskiej, Gwinei Równikowej, Gabonie (na południe od rzeki Mpassa i jej dopływów), Kongu (na południe od rzeki Nambouli w Lefini Faunal Reserve), na wschód do Demokratycznej Republiki Konga, Ugandzie, Kenii na wschód od Rift Valley (Mathews Range Forest Reserve w Samburu) i południowo-zachodniej Etiopii oraz na południe do północno-wschodniej Angoli; obecny zasięg występowania w Ugandzie jest nieznany, ale w latach 60. XX wieku zgłaszano obserwacje w rejonach Bwamba Bukedi i Busia; dalsze występowanie w Etiopii jest niepewne^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1876 roku niemiecki zoolog Hermann Schlegel nadając mu nazwę Cercopithecus neglectus^[2]. Holotyp pochodził z okolic Nilu Białego, prawdopodobnie z ziem ludu Niam Niam lub Monbuttu^[10]^[9].

C. neglectus początkowo należał do grupy gatunkowej lhoesti, ale w 2001 roku został przypisany do własnej grupy gatunkowej neglectus^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos „małpa z długim ogonem”, od gr. κερκος kerkos „ogon”; πιθηκος pithēkos „małpa”^[11].
neglectus: łac. neglectus „zignorowany, przeoczony, zaniedbany, pominięty”, od neglegere „zaniedbać”^[12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 44 cm, samców 54 cm, długość ogona samic 59 cm, samców 70 cm; masa ciała samic 3,2–3,6 kg, samców 5,5 kg^[13].

Ekologia

Występuje w wilgotnych lasach równikowych, lasach górskich w pobliżu wody i lasach bagiennych. Koczkodan nadobny jest silnie zbudowany ma na czole jaskrawą, zwracającą uwagę przepaskę obwiedzioną czarną sierścią oraz ostro odcinającą się od reszty twarzy białą brodę. Jego grzbiet stopniowo wznosi się ku ogonowi, tak że tylna część ciała położona jest wyżej od barków. Samice wyglądają tak samo jak samce, ale są jednak mniejsze od nich. Koczkodany te są zwierzętami prowadzącymi dzienny tryb życia. Potrafią wyśmienicie wspinać się po drzewach, ale także z dość dużą łatwością potrafią poruszać się na powierzchni ziemi. Spędzają na niej większą czasu w poszukiwaniu pokarmu, jakim są liście, pędy, owoce, owady, i jaszczurki. Zdarza się również spotkać koczkodany nadobne w pobliżu upraw rolnych. Żyją w małych grupach rodzinnych, składających się z jednego dorosłego samca i kilku samic z młodymi, zdarza się jednak spotkać grupy liczące 30, a nawet więcej osobników.

Po ciąży trwającej od 177 do 187 dni samica rodzi 1 młode. Już po upływie jednego tygodnia młode odważa się na krótko oddalić od matki, a po 3 tygodniach zaczyna się wspinać i biegać wokoło żerującej grupy.

Przypisy

↑ Cercopithecus neglectus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b H. Schlegel. Les Singes. Simiae. „Muséum d’Histoire Naturelle des Pays-Bas”. 7, s. 70, 1875. (fr.).
↑ A. Milne-Edwards. Histoire Naturelle. A. – Mammifères. „Revue scientifique”. Troisieme série. 12, s. 15, 1886. (fr.).
↑ R.I. Pocock. A monographic revision of monkeys of the genus Cercopithecus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1907 (3), s. 687, 1907. (ang.).
↑ R.I. Pocock. A description of a new species of Monkey of the genus Cercopithecus. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 54, s. 10, 1908. (ang.).
↑ A.J.E. Lönnberg. Contributions to the knowledge about the monkeys of Belgian Congo. „Revue zoologique africaine”. 7, s. 130, 1919–1920. (ang.).
↑ I.I. Mwenja I.I., F. Maisels & J.A.F.M.& J.A. Hart F. Maisels & J.A.F.M.& J.A., Cercopithecus neglectus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-03] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 46. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 234. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus neglectus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-03].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 680–681. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia

Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield

[itis-1] Cercopithecus neglectus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Schlegel-2] H. Schlegel. Les Singes. Simiae. „Muséum d’Histoire Naturelle des Pays-Bas”. 7, s. 70, 1875. (fr.).

[Milne-Edwards-3] A. Milne-Edwards. Histoire Naturelle. A. – Mammifères. „Revue scientifique”. Troisieme série. 12, s. 15, 1886. (fr.).

[Pocock1907-4] R.I. Pocock. A monographic revision of monkeys of the genus Cercopithecus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1907 (3), s. 687, 1907. (ang.).

[Pocock1908-5] R.I. Pocock. A description of a new species of Monkey of the genus Cercopithecus. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 54, s. 10, 1908. (ang.).

[Lönnberg-6] A.J.E. Lönnberg. Contributions to the knowledge about the monkeys of Belgian Congo. „Revue zoologique africaine”. 7, s. 130, 1919–1920. (ang.).

[iucn-7] I.I. Mwenja I.I., F. Maisels & J.A.F.M.& J.A. Hart F. Maisels & J.A.F.M.& J.A., Cercopithecus neglectus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-03] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 46. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 234. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus neglectus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-03].

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.).

[Jobling-12] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Zinner&inni-13] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 680–681. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne