Kodeks Haysa

Strona tytułowa kodeksu

Kodeks Haysa (ang. Hays Code, Production Code, The Motion Picture Production Code of 1930) − spisany w latach 30. XX wieku konserwatywny kodeks zajmujący się dopuszczalnością scen przedstawianych w filmach produkowanych i dystrybuowanych w Stanach Zjednoczonych. Nazwa pochodzi od nazwiska Williama Harrisona Haysa, amerykańskiego polityka i dyrektora generalnego poczty, któremu powierzono stworzenie kodeksu.

Kodeks zabraniał m.in. pokazywania seksu pozamałżeńskiego, nagości czy zmysłowych tańców, porodów, przedstawiania związków par mieszanych (białych i kolorowych), nawiązywania do nieheteronormatywnych zachowań seksualnych np. homoseksualizmu, „instruowania”, jak dokonywać przestępstw (np. włamań, podpaleń, przemytu). Zabronione było również ośmieszanie religii i przedstawianie osób ją reprezentujących jako czarnych charakterów bądź postaci komicznych oraz spożywanie alkoholu, o ile nie było to absolutnie wymagane przez scenariusz (podobnie rzecz miała się np. z namiętnymi pocałunkami). Kodeks nakazywał, aby w pozytywnym świetle przedstawiać rodzinę i małżeństwo, zaś zdradę jako rzecz nieatrakcyjną, za którą człowieka może spotkać kara. Kodeks dopuszczał sceny gwałtu mężczyzn na kobietach. Sceny zabójstw, tortur, znęcania się nad dziećmi bądź zwierzętami miały zostać albo usunięte, albo stonowane, aby nie gorszyły widzów.

Zakazywał również używania słów powszechnie uważanych za wulgarne bądź nieodpowiednie, np. damn czy fuck. W 1939 roku producenci filmu Przeminęło z wiatrem stoczyli batalię z MPPDA, aby pozostawić w nim wygłaszaną przez Clarka Gable’a kwestię Frankly, my dear, I don’t give a damn, która w 2005 roku znalazła się na pierwszym miejscu sporządzonej przez American Film Institute listy stu filmowych cytatów wszech czasów.

Do zasad kodeksu stosowało się wielu producentów. Został odrzucony w latach 60. XX wieku pod wpływem zachodzących w Ameryce zmian obyczajowych, takich jak walka o prawa obywatelskie, prawa kobiet, powstające powoli związki działające na rzecz społeczności LGBT czy coraz silniejsze ruchy młodzieżowe.

Zobacz też

• cenzura
• autocenzura
• Pre-Code Hollywood
• Motion Picture Association of America

Linki zewnętrzne

• Tekst kodeksu Haysa (ang.)