Kodeks wyborczy

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
Nazwa potoczna

Kodeks wyborczy

Skrót nazwy

k. wyb.

Państwo

 Polska

Data wydania

5 stycznia 2011

Miejsce publikacji

Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 112

Tekst jednolity

Dz.U. z 2022 r. poz. 1277

Data wejścia w życie

1 sierpnia 2011

Rodzaj aktu

ustawa

Przedmiot regulacji

prawo wyborcze

Status

obowiązujący

Ostatnio zmieniony przez

Dz.U. z 2022 r. poz. 655

Wejście w życie ostatniej zmiany

23 kwietnia 2022

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy[1] – ustawa regulująca prawo wyborcze w Polsce. Zawiera przepisy dotyczące przeprowadzania wyborów parlamentarnych, wyborów prezydenckich, wyborów samorządowych i wyborów do Parlamentu Europejskiego, przepisy o warunkach ich ważności i przepisy karne za wykroczenia i niektóre przestępstwa popełnione przeciwko wyborom. Ustawa weszła w życie w dniu 1 sierpnia 2011 roku. Wcześniejsze ustawy dotyczące wyborów zostały uchylone zgodnie z art. 10 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy[2].

Historia

Z inicjatywą połączenia aktów prawnych dotyczących wyborów, tj. ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta RP, ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta, ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, w jeden akt o nazwie Kodeks wyborczy wystąpiła 24 czerwca 2008 r. grupa posłów z Klubu Poselskiego Lewica i Demokraci[3].

Zmiany wynikające z ustawodawstwa i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

  • Ustawę nowelizowano wielokrotnie. Ostatnia zmiana weszła w życie w 2022 roku[4].
  • Nowelizację tej ustawy z 25 czerwca 2015 r. uchwalono w następstwie wydarzeń podczas wyborów samorządowych w 2014 roku.
  • Nowelizacja tej ustawy z 3 lutego 2011 r., dotycząca zakazu emisji płatnych audycji wyborczych w publicznej telewizji i radiu[5] została uchylona jako niezgodna z Konstytucją[6].
  • W wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2011 część uregulowań z procedury wyborczej uznana została za niezgodne z Konstytucją, m.in. dwudniowy czas przeprowadzania wyborów do Sejmu i Senatu.
  • Do końca 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał jeszcze trzy wyroki odnoszące się do Kodeksu wyborczego.
  • 10 listopada 2017 roku do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, który zdaniem wnioskodawców dotyczy zgodnie z uzasadnieniem – zmiany ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa mającej na celu zwiększenie udziału obywateli w procesie kontrolowania oraz funkcjonowania niektórych organów publicznych – władzy samorządowej oraz zwiększenia roli społeczeństwa w procesie wybierania organów pochodzących z wyborów powszechnych, a także kontroli tego procesu i organów opowiadających za przygotowanie i przeprowadzenie wyborów[7]. 14 grudnia 2017 roku Sejm RP przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych[8], którą 21 grudnia 2017 roku Senat przyjął wraz ze zgłoszonymi poprawkami zaakceptowanymi przez Sejm w dniach 10 i 11 stycznia 2018 roku[7]. 16 stycznia 2018 roku prezydent Polski Andrzej Duda podjął decyzję o podpisaniu przyjętej ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, która wprowadza m.in. nowelizację Kodeksu wyborczego i ustaw o samorządach[9][10]. Ustawa wprowadza m.in. dwukadencyjność wójtów, burmistrzów i prezydentów miast licząc pierwszą kadencję od 2018 roku, jednomandatowe okręgi wyborcze w gminach do 20 tys. mieszkańców i wydłuża kadencję organów samorządowych z 4 do 5 lat[10].
  • Uchwalenie 20 lipca 2018 ustawy zmieniającej przepisy dotyczące wyborów do Parlamentu Europejskiego, dokonującej m.in. zwiększenia liczby okręgów wyborczych do 13 i podniesienia realnego progu wyborczego do 16,5% (próg dopuszczany przez prawo europejskie to 5%); zmiany te mogą uniemożliwić mniejszym partiom politycznym zdobycie mandatów poselskich[11]. 17 sierpnia 2018 ustawę zawetował prezydent Andrzej Duda[12].
  • Nowelizacja z 31 marca 2020 r. wprowadziła głosowanie korespondencyjne dla osób, które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 60 lat i osób objętych obowiązkową kwarantanną, izolacją lub izolacją w warunkach domowych, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1657).
  • 9 maja 2020 r. weszła w życie ustawa z 6 kwietnia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 827), ustawa epizodyczna mająca pierwszeństwo stosowania przed Kodeksem wyborczym i wprowadzająca powszechne głosowanie korespondencyjne w wyborach prezydenckich 10 maja 2020 r. Głosowania w tym dniu nie przeprowadzono. Ustawę uchylono 2 czerwca 2020 r.
  • 2 czerwca 2020 r. weszła w życie ustawa z 2 czerwca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 979), ustawa epizodyczna mająca pierwszeństwo stosowania przed Kodeksem wyborczym i wprowadzająca głosowanie korespondencyjne dla części wyborców. Na podstawie tej ustawy zarządzono wybory prezydenckie 28 czerwca 2020 r. Zarówno ustawa z 9 maja 2020 r., jak i ustawa z 2 czerwca 2020 r. została wprowadzona w związku z epidemią choroby COVID-19 na terytorium Polski.

Zobacz też

Przypisy

  1. Uzasadnienie: http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/1568.htm.
  2. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113).
  3. Poselski projekt ustawy – Kodeks wyborczy (Druk 1568/VI kad. Sejmu). orka.sejm.gov.pl. [dostęp 2019-11-10].
  4. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).
  5. Ustawa z dnia 3 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. nr 26, poz. 134).
  6. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r. sygn. akt K 9/11 (Dz.U. z 2011 r. nr 149, poz. 889).
  7. a b Druk nr 2001. sejm.gov.pl. [dostęp 2018-01-16].
  8. Głosowanie nr 107 na 54. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl. [dostęp 2017-12-17].
  9. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Kancelaria / Aktywność ministrów / Minister Mucha: Nowela Kodeksu wyborczego zawiera rozwiązania, które Prezydent popiera. www.prezydent.pl, 2018-01-16. [dostęp 2018-01-16].
  10. a b Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
  11. Co z nowelizacją ordynacji wyborczej w wyborach do PE? Prezydent zapowiada weto. dziennikzachodni.pl, 12 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-14].
  12. Prezydent Andrzej Duda zawetował ordynację wyborczą do Parlamentu Europejskiego?. newsweek.pl, 16 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-16].

Linki zewnętrzne

Scale of justice gold.png Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 23 kwietnia 2022. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie