Nazwy kodowe samolotów i śmigłowców używanych w ZSRR i państwach bloku wschodniego nadawane były w ramach systemu nazw kodowych NATO przez Komitet Koordynacyjny Standardów Lotniczych NATO (Air Standards Coordinating Committee)[1]. Przyczyną ich wprowadzenia była chęć ułatwienia rozróżniania i raportowania statków powietrznych potencjalnego przeciwnika.
Pierwsza litera nazwy samolotu w kodzie NATO jest taka sama, jak nazwa tego typu samolotu, do którego należy, w języku angielskim. Przykładowo, myśliwce zaczynają się od "F" (fighter), bombowce od "B" (bomber), samoloty transportowe od "C", śmigłowce od "H" (helicopter), inne od "M" (miscelanneous)[1]. Wyjątkiem są m.in. samoloty szturmowe, które nie posiadają oddzielnej kategorii, lecz kwalifikowane są albo jako bombowce, albo jako myśliwce. Nazwa jednosylabowa oznacza maszynę o napędzie tłokowym, dwusylabowa – odrzutowym (zasada nie stosowana dla śmigłowców)[1]. Warianty samolotów otrzymywały dodatkowe oznaczenia w postaci kolejnych liter[1].
Część z wymienionych samolotów pozostała jedynie w stadium prototypu lub nie weszła ostatecznie do użycia. W zestawieniu występują również samoloty produkcji USA przekazane ZSRR w ramach pomocy w czasie II wojny światowej oraz kilka konstrukcji chińskich.
B – Bombowce, samoloty szturmowe i morskie patrolowe| Douglas A-20G Havoc | Box |
| Iljuszyn Ił-2 | Bark |
| Iljuszyn Ił-4 | Bob |
| Iljuszyn Ił-10 | Beast |
| Iljuszyn Ił-28 | Beagle (Butcher) |
| Iljuszyn Ił-40 | Brawny |
| Iljuszyn Ił-54 | Blowlamp, Blowpipe, Blowtorch |
| Iljuszyn Ił-140 | Blowlamp |
| Jakowlew Jak-28 | Brewer-A/B/C/D (Broussard) |
| Miasiszczew M-4 | Bison-A/B/C |
| Miasiszczew M-50 | Bounder |
| North American B-25 Mitchell | Bank |
| Petlakow Pe-2 | Buick (Buck) |
| Tupolew Tu-2 | Bat |
| Tupolew Tu-4 | Bull |
| Tupolew Tu-6 | Bat |
| Tupolew Tu-14 | Bosun |
| Tupolew Tu-16A | Badger-A |
| Tupolew Tu-16KS-1 | Badger-B |
| Tupolew Tu-16K-10 | Badger-C |
| Tupolew Tu-16R | Badger-D |
| Tupolew Tu-16 | Badger-E |
| Tupolew Tu-16R | Badger-F |
| Tupolew Tu-16 | Badger-G |
| Tupolew Tu-16K | Badger-G Mod |
| Tupolew Tu-16PP | Badger-K |
| Tupolew Tu-16 | Badger-L |
| Tupolew Tu-20 | Bear |
| Tupolew Tu-22 | Blinder-A/B/C/E (Beauty) |
| Tupolew Tu-22U | Blinder-D |
| Tupolew Tu-22M-1 | Backfire-A |
| Tupolew Tu-22M-2 | Backfire-B |
| Tupolew Tu-22M-3 | Backfire-C |
| Tupolew Tu-26 | Backfire-C |
| Tupolew Tu-80 | Bull |
| Tupolew Tu-82 | Butcher |
| Tupolew Tu-85 | Barge |
| Tupolew Tu-89 | Bosun |
| Tupolew Tu-91 | Boot |
| Tupolew Tu-95 | Bear-A/B/C/D/E/G |
| Tupolew Tu-98 | Backfin |
| Tupolew Tu-105 | Blinder |
| Tupolew Tu-142 | Bear-F/J |
| Tupolew Tu-142K | Bear-H |
| Tupolew Tu-160 | Blackjack |
F – ang. Fighters – samoloty myśliwskie, również myśliwsko-bombowe i szturmowe| Bell P-63 Kingcobra | Fred |
| Jakowlew Jak-9 | Frank |
| Jakowlew Jak-15 | Feather |
| Jakowlew Jak-17 | Feather |
| Jakowlew Jak-23 | Flora |
| Jakowlew Jak-25F | Flashlight-A |
| Jakowlew Jak-25R | Flashlight-B |
| Jakowlew Jak-26 | Flashlight-C |
| Jakowlew Jak-27 | Flashlight-D |
| Jakowlew Jak-28P | Firebar |
| Jakowlew Jak-36 | Freehand |
| Jakowlew Jak-38 | Forger-A/B |
| Jakowlew Jak-141 | Freestyle |
| Ławoczkin Ła-7 | Fin |
| Ławoczkin Ła-9 | Fritz |
| Ławoczkin Ła-11 | Fang |
| Ławoczkin Ła-15 | Fantail |
| Ławoczkin Ła-17 | Fantail |
| Mikojan E-2A | Faceplate |
| Mikojan Je-152 | Flipper |
| Mikojan Je-231 | Faihtless |
| Mikojan MiG-9 | Fargo |
| Mikojan MiG-15 | Fagot-A (Falcon) |
| Mikojan MiG-15 bis | Fagot-B |
| Mikojan MiG-17 | Fresco-A |
| Mikojan MiG-17P | Fresco-B |
| Mikojan MiG-17F | Fresco-C |
| Mikojan MiG-17PF | Fresco-D |
| Mikojan MiG-17PFU | Fresco-E |
| Mikojan MiG-19 | Farmer-A |
| Mikojan MiG-19P | Farmer-B |
| Mikojan MiG-19S/SF | Farmer-C |
| Mikojan MiG-19PM | Farmer-D |
| Mikojan E-5 | Fishbed-A |
| Mikojan MiG-21F | Fishbed-B |
| Mikoyan MiG-21F-13 | Fishbed-C |
| Mikojan MiG-21PF | Fishbed-D |
| Mikojan MiG-21PFS | Fishbed-E |
| Mikojan MiG-21PFM | Fishbed-F |
| Mikojan MiG-21DBD | Fishbed-G |
| Mikojan MiG-21R/RF | Fishbed-H |
| Mikoyan MiG-21S/SM/M/MF | Fishbed-J |
| Mikojan MiG-21SMT | Fishbed-K |
| Mikojan MiG-21bis (75) | Fishbed-L |
| Mikojan MiG-21bis (75P) | Fishbed-N |
| Mikojan MiG-23S | Flogger-A |
| Mikojan MiG-23M/MF | Flogger-B |
| Mikojan MiG-23UB | Flogger-C |
| Mikojan MiG-23MS | Flogger-E |
| Mikojan MiG-23B | Flogger-F |
| Mikojan MiG-23ML | Flogger-G |
| Mikojan MiG-23BN | Flogger-H |
| Mikojan MiG-23MLD | Flogger-K |
| Mikojan E-152A | Fliper |
| Mikojan MiG-25P | Foxbat-A |
| Mikojan MiG-25RB z aparatami fotograficznymi | Foxbat-B |
| Mikojan MiG-25PU/RU | Foxbat-C |
| Mikojan MiG-25RB bez aparatów fotograficznych | Foxbat-D |
| Mikojan MiG-25PD/PDS | Foxbat-E |
| Mikojan MiG-25BM | Foxbat-F |
| Mikojan MiG-27 | Flogger-D |
| Mikojan MiG-27K/M/D | Flogger-J |
| Mikojan MiG-29 (9.12) | Fulcrum-A |
| Mikojan MiG-29UB | Fulcrum-B |
| Mikojan MiG-29 (9.13) | Fulcrum-C |
| Mikojan MiG-29K | Fulcrum-D |
| Mikojan MiG-29M | Fulcrum-E |
| Mikojan MiG-31 | Foxhound-A |
| Mikojan MiG-31M | Foxhound-B |
| Mikojan MiG 1.42 MFI | Flatpack |
| NAMC Qiangjiji-5 | Fantan |
| SAC Janjiji-8I | Finback-A |
| SAC Janjiji-8II | Finback-B |
| Suchoj Su-7B/BM | Fitter-A |
| Suchoj Su-9 | Fishpot-B |
| Suchoj Su-11 | Fishpot-C |
| Suchoj Su-15 | Flagon-A/B/C/D/E/F/G |
| Suchoj Su-17M | Fitter-C |
| Suchoj Su-17M2 | Fitter-D |
| Suchoj Su-17UM | Fitter-E |
| Suchoj Su-17M2D | Fitter-F |
| Suchoj Su-17UM3 | Fitter-G |
| Suchoj Su-17M3 | Fitter-H |
| Suchoj Su-17M4 | Fitter-K |
| Suchoj Su-20 | Fitter-C |
| Suchoj Su-22 | Fitter-F |
| Suchoj Su-22U | Fitter-E |
| Suchoj Su-22UM3 | Fitter-G |
| Suchoj Su-22M3 | Fitter-H |
| Suchoj Su-22M | Fitter-J |
| Suchoj Su-22M4 | Fitter-K |
| Suchoj Su-24 do 16. serii | Fencer-A |
| Suchoj Su-24 od 16. do 21. serii | Fencer-B |
| Suchoj Su-24 od 22. do 27. serii | Fencer-C |
| Suchoj Su-24M | Fencer-D |
| Suchoj Su-24MR | Fencer-E |
| Suchoj Su-24MP | Fencer-F |
| Suchoj Su-25/K | Frogfoot-A |
| Suchoj Su-25UB/UT/UTG | Frogfoot-B |
| Suchoj Su-27 | Flanker-A/B |
| Suchoj Su-27UB | Flanker-C |
| Suchoj Su-27K | Flanker-D |
| Suchoj Su-35 | Flanker E |
| Suchoj Su-37 | Flanker F |
| Suchoj Su-32/34 | Fullback |
| Suchoj Su-47 | Firkin |
| Suchoj PAK FA | Firefox |
| Tupolew Tu-10 | Frosty |
| Tupolew Tu-28P/Tu-128 | Fiddler |
M ang. Miscellaneous, różne: szkolno-treningowe, rozpoznawcze, wczesnego ostrzegania, walki radioelektronicznej, morskie: patrolowe, do zwalczania okrętów podwodnych, łodzie latające| Aero L-39 Delfin | Maya |
| Antonow An-74 | Madcap |
| Beriew MBR-2 | Mote |
| Beriew Be-6 | Madge |
| Beriew Be-10 | Mallow |
| Beriew Be-12 Czajka | Mail |
| Beriew Be-42 | Mermaid |
| Cybin C-25 | Mist |
| Czetwiernikow Cze-2/MDR-2 | Mug |
| GST (PBY Catalina) | Mop |
| Iljuszyn Ił-28U | Mascot |
| Iljuszyn Ił-38 | May |
| Iljuszyn A-50 | Mainstay |
| Iljuszyn Ił-78 | Midas |
| Jakowlew Jak-7 | Mark |
| Jakowlew Jak-11 | Moose |
| Jakowlew Jak-17 UTI | Magnet |
| Jakowlew Jak-18 | Max |
| Jakowlew Jak-26 | Mangrove |
| Jakowlew Jak-28U | Maestro |
| Jakowlew Jak-30 | Magnum |
| Jakowlew Jak-32 | Mantis |
| Jakolew UT-2 | Mink |
| Jakowlew Jak-RW | Mandrake |
| Mjasiszczew M-17 Stratosfera | Mystic-A |
| Mjasiszczew M-17 Geofizyka | Mystic-B |
| Mikojan MiG-15UTI | Midget |
| Mikojan MiG-21U | Mongol-A |
| Mikojan MiG-21US/UM | Mongol-B |
| Polikarpow Po-2 | Mule |
| Suchoj Su-7U/UM/UMK | Moujik |
| Suchoj Su-9 | Maiden-A |
| Suchoj Su-11 | Maiden-B |
| Tupolew Tu-126 | Moss |
Przypisy
- ↑ a b c d Hans-Heiri Stapfer: Mi-24 Hind in action. Carrollton: Squadron/Signal Publications, 1988, s. 4, seria: Aircraft. Number 83 (1083). ISBN 0-89747-203-9. (ang.)