Kogia krótkogłowa

Kogia krótkogłowa
	Kogia breviceps
	(de Blainville, 1838)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Physteroidea
Rodzina	kogiowate
Rodzaj	kogia
Gatunek	kogia krótkogłowa
Synonimy
	Physeter breviceps de Blainville, 1838; Kogia breviceps: J.E. Gray, 1846; Euphysetes Grayii Wall, 1851; Physeter brevirostris: J.E. Gray, 1865; Euphysetes macleayi Krefft, 1866; Kogia grayii: J.E. Gray, 1866; Kogia macleayii: J.E. Gray, 1866; Euphysetes grayi: Gill, 1871; Kogia Grayi Gill, 1871; Kogia Macleayi: Gill, 1871; Kogia Floweri Gill, 1871; Euphysetes pottsii Haast, 1873; Kogia goodei True, 1884; [Kogia] Greyi; Trouessart, 1898; C[ogia] breviceps: Benham, 1901; Kogia floweri: Poole & Schantz, 1942; Euphisetes pottsi: Tomilin, 1957; Euphysetes pottsi: Hershkovitz, 1966;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Kogia krótkogłowa^[19], kaszalot mały^[20] (Kogia breviceps) – gatunek ssaka morskiego z rodziny kogiowatych (Kogiidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1838 roku francuski zoolog Henri Marie Ducrotay de Blainville nadając mu nazwę Physeter breviceps^[2]. Holotyp pochodził z Przylądka Dobrej Nadziei, w Prowincji Przylądkowej Zachodniej, w Południowej Afryki^[21]. Holotypem była czaszka z Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu zebrana przez Verreauxa^[17].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[22].

Etymologia

Kogia (Cogia): etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy zwyczajowej; być może jest to zlatynizowana forma ang. codger „dziwak”. Może być również uhonorowaniem Turka podpisującego siebie jako „Cogia Effendi”, który obserwował wieloryby żyjące w Morzu Śródziemnym^[23]^[24].
breviceps: łac. brevis „krótki”^[25]; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”^[26].

Zasięg występowania

Kogia krótkogłowa jest gatunkiem kosmopolitycznym występującym w umiarkowanych i tropikalnych wodach Oceanu Atlantyckiego, Spokojnego i Indyjskiego; zapisy wyrzuconych na brzeg osobników koncentracją się wzdłuż wschodnich Stanów Zjednoczonych, Afryki Południowej i Nowej Zelandii oraz, w mniejszym stopniu, na wybrzeżach Francji i Hiszpanii; dokładne rozmieszczenie w morzu nieznane^[22].

Morfologia

Długość ciała 270–420 cm; masa ciała 342–680 kg^[27]. W dolnej szczęce kogi krótkogłowej jest 12–16 (rzadko 10–11) zębów po każdej stronie, natomiast w górnej szczęce na ogół ich brak^[27]. Brzuch ma kremowy, czasem różowawy, tył i boki są niebiesko-szare.

Ekologia

Należy do zwierząt prowadzących samotny tryb życia, czasem widuje się go w grupach do sześciu okazów. Żywi się kałamarnicami i krabami.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[18].

Uwagi

↑ Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Physeter breviceps de Blainville, 1838.
↑ ^a ^b Kombinacja nazw.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes macleayi Krefft, 1866.
↑ ^a ^b ^c Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes Grayii Wall, 1851.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes pottsii Haast, 1873.

Przypisy

↑ Kogia breviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b H.M.D. de Blainville. Sur les Cachalots. „Annales Francaises et Etrangères d’Anatomie et de Physiologie”. 2, s. 337, 1838. (fr.).
↑ J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 22. (ang.).
↑ W.S. Wall. History and description of the skeleton of a new sperm whale, lately set up in the Australian Museum by William S. Wall, Curator; together with some account of a new genus of sperm whales called Euphysetes. „The Australian Museum Memoir”. 1, s. 37, 1851. (ang.).
↑ J. E. Gray. Notices of a new genus of Delphinoid whales from the cape of Good Hope, and of other Cetaceans from the same seas. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 529, 1865. (ang.).
↑ G. Krefft. Notice of a new species of sperm-whale belonging to the genus Euphysetes of MacLeay. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865 (3), s. 713, 1866. (ang.).
↑ Gray 1866 ↓, s. 218.
↑ Gray 1866 ↓, s. 391.
↑ Gill 1871 ↓, s. 737, 739.
↑ ^a ^b ^c Gill 1871 ↓, s. 738.
↑ J. von Haast. On the occurrence of a new species of Euphysetes (E. pottsii), a remarkably small catodont whale, on the coast of New Zealand. „Transactions and proceedings of the New Zealand Institute”. 6, s. 97, 1873. (ang.).
↑ F.W. True. Great international fisheries expedition, London, 1883: United States of America: H. Catalogue of the aquatic animals exhibited by the United States National Museum. „Bulletin of the United States National Museum”. 27, s. 641, 1884. (ang.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1057. (łac.).
↑ W.B. Benham. On the Larynx of certain Whales (Cogia, Buaenoptera, and Ziphius). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1901 (1), s. 278, 1901. (ang.).
↑ A.J. Poole & V.B. Schantz. Catalog of the type specimens of mammals in the United States National Museum, including the biological surveys collection. „Bulletin of the United States National Museum”. 178, s. 114, 1942. (ang.).
↑ А.Г. Томилин: Китообразные. W: В.Г. Гептнер: Звери СССР и прилежащих стран (звери восточной Европы и северной Азии). Cz. 9. Москва: Издательство академии наук СССР, 1957, s. 418. (ros.).
↑ ^a ^b P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 115, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b J. Kiszka & G.J.K.& G. Braulik J. Kiszka & G.J.K.& G., Kogia breviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-30] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 130, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Kogia breviceps. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-30].
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 284. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 358, 1904. (ang.).
↑ F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 186. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 34.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
↑ ^a ^b D. McAlpine: Family Kogiidae (Pygmy and Dwarf Sperm Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 324–325. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia

J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British museum. Wyd. 2. London: The Trustees, 1866, s. 1–402. (ang.).
T.N. Gill. The sperm whales, giant and pygmy. „The American naturalist”. 4, s. 723–743, fig. 164–176, 1871. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.).

[3] Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.

[uwaga1-6] Niepoprawna późniejsza pisownia Physeter breviceps de Blainville, 1838.

[kn-9] Kombinacja nazw.

[11] Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes macleayi Krefft, 1866.

[uwaga2-13] Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes Grayii Wall, 1851.

[uwaga3-21] Niepoprawna późniejsza pisownia Euphysetes pottsii Haast, 1873.

[itis-1] Kogia breviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[bla-2] H.M.D. de Blainville. Sur les Cachalots. „Annales Francaises et Etrangères d’Anatomie et de Physiologie”. 2, s. 337, 1838. (fr.).

[gray1846-4] J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 22. (ang.).

[wall-5] W.S. Wall. History and description of the skeleton of a new sperm whale, lately set up in the Australian Museum by William S. Wall, Curator; together with some account of a new genus of sperm whales called Euphysetes. „The Australian Museum Memoir”. 1, s. 37, 1851. (ang.).

[gray1865-7] J. E. Gray. Notices of a new genus of Delphinoid whales from the cape of Good Hope, and of other Cetaceans from the same seas. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 529, 1865. (ang.).

[kre-8] G. Krefft. Notice of a new species of sperm-whale belonging to the genus Euphysetes of MacLeay. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865 (3), s. 713, 1866. (ang.).

[CITEREFGray1866[https://www.biodiversitylibrary.org/page/38548011_218]-10] Gray 1866 ↓, s. 218.

[CITEREFGray1866[https://www.biodiversitylibrary.org/page/38548184_391]-12] Gray 1866 ↓, s. 391.

[CITEREFGill1871[https://www.biodiversitylibrary.org/page/40846998_737],_[https://www.biodiversitylibrary.org/page/40847000_739]-14] Gill 1871 ↓, s. 737, 739.

[CITEREFGill1871[https://www.biodiversitylibrary.org/page/40846999_738]-15] Gill 1871 ↓, s. 738.

[haa-16] J. von Haast. On the occurrence of a new species of Euphysetes (E. pottsii), a remarkably small catodont whale, on the coast of New Zealand. „Transactions and proceedings of the New Zealand Institute”. 6, s. 97, 1873. (ang.).

[true-17] F.W. True. Great international fisheries expedition, London, 1883: United States of America: H. Catalogue of the aquatic animals exhibited by the United States National Museum. „Bulletin of the United States National Museum”. 27, s. 641, 1884. (ang.).

[tro-18] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1057. (łac.).

[ben-19] W.B. Benham. On the Larynx of certain Whales (Cogia, Buaenoptera, and Ziphius). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1901 (1), s. 278, 1901. (ang.).

[poo&sch-20] A.J. Poole & V.B. Schantz. Catalog of the type specimens of mammals in the United States National Museum, including the biological surveys collection. „Bulletin of the United States National Museum”. 178, s. 114, 1942. (ang.).

[tom-22] А.Г. Томилин: Китообразные. W: В.Г. Гептнер: Звери СССР и прилежащих стран (звери восточной Европы и северной Азии). Cz. 9. Москва: Издательство академии наук СССР, 1957, s. 418. (ros.).

[her-23] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 115, 1966. (ang.).

[iucn-24] J. Kiszka & G.J.K.& G. Braulik J. Kiszka & G.J.K.& G., Kogia breviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-30] (ang.).

[miiz-25] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-26] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 130, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[msw-27] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Kogia breviceps. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-30].

[icmw-28] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 284. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-29] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 358, 1904. (ang.).

[bed-30] F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 186. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=64_34]-31] Jaeger 1944 ↓, s. 34.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=74_44]-32] Jaeger 1944 ↓, s. 44.

[hmw-33] D. McAlpine: Family Kogiidae (Pygmy and Dwarf Sperm Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 324–325. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[c]

[7]

[d]

[8]

[e]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[f]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne