Kokoryczka wielokwiatowa

Kokoryczka wielokwiatowa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	kokoryczka
Gatunek	kokoryczka wielokwiatowa
Nazwa systematyczna
Polygonatum multiflorum (L.) All. Fl. pedem. 1:131. 1785

Kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) – gatunek byliny należący do rodziny szparagowatych (według systemu APG III z 2009). Występuje na terenie prawie całej Europy, a także w Azji i Ameryce Północnej. W Polsce roślina dość rozpowszechniona, spotykana na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Kokoryczka na tle łanów innej roślinności

Morfologia

Łodyga

Obła, zwykle łukowato wygięta i skłoniona w dół, o wysokości przeważnie od 30 do 70 cm. Wyrasta z czołgającego się, rozgałęzionego kłącza posiadającego ślady po ubiegłorocznych, obumarłych łodygach.

Liście

Skrętoległe, bezogonkowe, siedzące, eliptyczne, ustawione dwustronnie, malejące w stronę szczytu łodyg. Nerwacja wyraźnie widoczna.

Kwiaty

Białe o średnicy 10 mm, z zielonkawym nalotem, dzwonkowate, wąskie, zgrupowane w gronach, zwisające na krótkich szypułkach, wyrastające w kątach liści od trzech do pięciu kwiatów. Okwiat rurkowato-dzwonkowaty z zielonymi ząbkami. Wewnątrz kwiatu 6 pręcików i 1 słupek z długą, nitkowatą szyjką i niewielkim znamieniem. Pręciki mają nitki przyrośnięte do rurki korony, a ich pylniki oraz znamię słupka, zasłaniają wejście do kwiatu. Na dnie rurki kwiatu znajduje się nektar, dostać się do niego mogą jednak tylko silne trzmiele z długimi aparatami pyszczkowymi, przedzierając się przez zaporę z pylników, przy okazji dokonując zapylenia krzyżowego przyniesionym na grzbiecie i głowie pyłkiem z innych kwiatów kokoryczki^[3]. Kwitnie: kwiecień – czerwiec.

Owoc

Jagoda z kilkoma nasionami. Dojrzała ma czarny kolor z widocznym oszronieniem.

Biologia i ekologia

Geofit ryzomowy. Rośnie w lasach liściastych, bukowych i bukowo-grabowych, w zaroślach i lasach nadrzecznych. W górach występuje dużo częściej, niż na niżu. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia^[4].

Roślina trująca

Zawiera trujące glikozydy i asparganinę. Toksyczny jest owoc, który bywa mylony z owocami borówki czernicy, powodując zatrucia u ludzi^[5].

Zastosowanie

• Roślina ozdobna
  • Bardzo cenna i atrakcyjna roślina do leśnych zakątków w ogrodzie. Jako roślina cieniolubna szczególnie nadaje się do sadzenia pod drzewami. Wymaga żyznej, próchnicznej gleby.
• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski: podstawowym surowcem jest kłącze (Rhizoma Polygonati multiflori), zawierające glikozydy saponinowe, sitosterol, asparagina i inne aminokwasy.
  • Działanie: moczopędne, antyseptyczne, obniżające poziom cukru i przeciwreumatyczne. Stosowane jest przy leczeniu cukrzycy i chorób nerek. Leczenie powinno odbywać się pod kontrolą lekarza.
  • Zbiór i suszenie: kłącze zbierane jest w okresie kwitnienia rośliny. Po zbiorze należy niezwłocznie wysuszyć w zacienionym miejscu bez stosowania podwyższonej temperatury suszenia.

Kwiaty

Dojrzałe owoce

Przypisy

Bibliografia

• František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
• Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
• Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.