Kolcolist
 (c) chisloup, CC BY 3.0 Kolcolist zachodni | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | kolcolist | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ulex L. Sp. Pl. 741. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
Kolcolist (Ulex L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje 15 gatunków występujących w zachodniej Europie i północno-zachodniej Afryce. Kolcolist zachodni Ul. europaeus został szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[5][6] (jako introdukowany obecny jest także w Polsce)[7]. Są to krzewy rosnące w śródziemnomorskich formacjach zaroślowych (w makii), w widnych lasach, na wrzosowiskach i na wydmach[6]. Często związane są z obszarami występowania pożarów[8].
Kolcolist zachodni uprawiany bywa jako krzew ozdobny, żywopłotowy, dla stabilizacji gleb i ochrony ich przed erozją, jednak jest bardzo kłopotliwy z powodu swojej inwazyjności. Użytkowane jest także jego drewno, wykorzystywany był jako roślina barwierska, kwiaty zaparzano i pito w formie naparów[6].
Morfologia
- Pokrój
- Krzewy osiągające do 3 m wysokości o pędach silnie ciernistych[8].
- Liście
- Skrętoległe, sezonowe i w dodatku często odpadające na początku sezonu wegetacyjnego, przez co pędy przez jego znaczną część pozostają bezlistne. U młodych roślin liście trójlistkowe z cienkimi blaszkami, u starszych listki zwykle zredukowane do łusek lub cierni[8].
- Kwiaty
- Motylkowe, wyrastają pojedynczo lub skupione po kilka w kątach liści. Kielich z 5 nierównymi ząbkami, dwuwargowy, zwykle owłosiony. Korona żółta, z żagielkiem szerokim, jajowatym, zgiętym pośrodku, skrzydełka wąskie, łódeczka na szczycie zaokrąglona. Pręcików jest 10, ich nitki w dolnej połowie są zrośnięte w rurkę. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą kilka zalążków[8].
- Owoce
- Strąki owłosione, zawierające od jednego do 6 nasion[8].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rodzinie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae[4]. W niektórych analizach rodzaj zagnieżdżony jest w obrębie rodzaju janowiec Genista[6], stąd rozważane jest jego tam włączenie[4]. Wskazywany jest też jako odrębny takson monofiletyczny, siostrzany względem rodzaju Stauracanthus[9].
Podział na gatunki w obrębie rodzaju jest w wielu przypadkach problematyczny ze względu na ich ewolucję retikularną (siateczkową) powodowaną przez powszechne występowanie hybrydyzacji i poliploidyzacji[6].
- Wykaz gatunków[5]
- Ulex argenteus Welw. ex Webb
- Ulex australis Clemente
- Ulex baeticus Boiss.
- Ulex borgiae Rivas Mart.
- Ulex × breoganii (Castrov. & Valdés Berm.) Castrov. & Valdés Berm.
- Ulex canescens Lange
- Ulex cantabricus Álv.Mart., Fern.Casado, Fern.Prieto, Nava & Vera
- Ulex × dalilae Capelo, J.C.Costa & Lousã
- Ulex densus Welw. ex Webb
- Ulex erinaceus Welw. ex Webb
- Ulex eriocladus C.Vicioso
- Ulex europaeus L. – kolcolist zachodni
- Ulex gallii Planch.
- Ulex jussiaei Webb
- Ulex × lagrezii Rouy
- Ulex micranthus Lange
- Ulex minor Roth
- Ulex parviflorus Pourr.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
- ↑ a b c Genus Ulex L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-16].
- ↑ a b Ulex L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].
- ↑ a b c d e G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 296. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 303. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Ainouche, A., Bayer, R.J., Cubas, P. and Misset, M.-T. Phylogenetic relationships within tribe Genisteae (Papilionoideae) with special reference to genus Ulex. „Advances in Legume Systematics”. 10, s. 239–252, 2003.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Nanosanchez, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ulex canescens (Aulaga morisca) y abeja de la miel (Apis mellifera) en el Jardín Botánico de Rodalquilar, Almería, España.
(c) chisloup, CC BY 3.0
ajoncs sur le chemin cotier saint philibert
(c) Andreas F. Borchert, CC BY-SA 4.0
Field of Ulex gallii and Erica cinerea in September at the cliffs near Ardmore.