Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle

Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle
Distinctive emblem for cultural property.svg 109/ZN/56 z dnia 19.12.1956
kolegiata, kościół farny
kościół parafialny
Ilustracja
Jasielska kolegiata
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Jasło

Adres

ul. Farna

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle

kolegiata

od 2011

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP

Położenie na mapie Jasła
Mapa konturowa Jasła, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle”
Położenie na mapie powiatu jasielskiego
Mapa konturowa powiatu jasielskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle”
Ziemia49°44′51,22″N 21°28′35,87″E/49,747560 21,476630
Wnętrze jasielskiej kolegiaty

Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Jaśle – najstarszy zabytkowy kościół rzymskokatolicki w Jaśle; wzniesiony w stylu gotyckim w 1446 lub najpóźniej w 1479 roku, od 2011 roku w randze kolegiaty. Przez stulecia pełnił funkcję kościoła farnego.

Historia

Budynek został zbudowany z kamienia w stylu gotyckim w XV wieku, najpewniej w 1446 roku. Kościół był wielokrotnie niszczony, przez co zatracił swoje pierwotne cechy obronne. Niemal doszczętnie zniszczony w czasie II wojny światowej. Dzięki staraniom Głównego Konserwatora Zabytków inż. arch. Jana Zachwatowicza został odbudowany i regotyzowany. Podlega zainteresowaniu historyków i znawców sztuki od końca XIX wieku. Wpisany po raz pierwszy do rejestru zabytków w 1935 roku. Po okresie wojen kościół był trzykrotnie remontowany.

Historia powojenna

W latach 60. kościół zakupił nowe organy, wykonano także nowe malowanie ścian oraz nowe ołtarze w stylu ludowym według projektu artysty rzeźbiarza Jerzego Bandury. Ołtarz główny przedstawiał scenę Wniebowzięcia Matki Boskiej. Ołtarz z lewej strony poświęcony był św. Józefowi, z prawej zaś Jezusowi Chrystusowi ukrzyżowanemu. Następnie zamontowano nową chrzcielnicę i ambonę. Po zakończeniu II Soboru Watykańskiego (1962-65) stół ofiarny przeniesiono przed ołtarz. Od tego czasu ambona nie jest wykorzystywana. Później sukcesywnie wykonano boazerie z nowymi konfesjonałami i stacje Drogi Krzyżowej. Wykonano też witraże najpierw w oknach prezbiterium. Wtedy też ułożono drogę z betonowych kostek sześciokątnych wokół kościoła. Pod koniec lat 60. XX wieku władze miasta wykonały też asfaltowanie ulic na Targowicy w tym ulicy Cmentarnej. Wtedy też dokonano remontu ówczesnej Kaplicy Gimnazjalnej. W roku 1959 kościół zakupił od właścicieli sąsiedniej kamienicy (Rynek 14) plac i ogród. Zgodnie z zaleceniem biskupa ówczesny proboszcz ks. Stanisław Dudziński planował rozbudowę kościoła aż do dzwonnicy, ale władze miasta i konserwator zabytków nie wyraziły na nią zgody. Około 1970 roku miał miejsce pożar zakrystii, po którym wykonano jej odnowę i przebito dodatkowe drzwi bezpośrednio z pomieszczenia, w którym się ksiądz przygotowuje do Mszy Świętej. W latach 70. ponownie malowano ściany kościoła. Wtedy przebito też zamurowane okna z lewej strony nawy głównej i za ołtarzem głównym, a we wszystkich oknach uzupełniono witraże. Wtedy wybudowano na terenie ogrodu dom dla księży. Rozebrano też ruiny "organistówki". Zgodnie z zaleceniami konserwatora zabytków usunięto tynki z zewnętrznej strony kamiennego muru. Nieco później kościół zakupił trzy nowe dzwony. W 1974 roku zmarł proboszcz ks. Stanisław Dudziński i nowym proboszczem został ks. Kazimierz Trygar, który był długoletnim katechetą młodzieży w Liceum Ogólnokształcącym.

W roku 1997 nowym proboszczem został ks. Zbigniew Irzyk.

Restauracja świątyni

W roku 1998 rozpoczął się ostatni generalny remont kościoła, sponsorowany był ze składek parafian oraz przez niemiecką fundację. Podczas którego odkryto pod tynkiem kilka warstw zabytkowych polichromii z prawej strony ołtarza. Ekipa budowlana z Wiśnicza wykonała konserwację murów kościoła. Zamontowano nowe ołtarze oraz nowe ogrzewanie podłogowe. Wyremontowano także budynek plebanii, dom dla księży oraz dzwonnicę. Wykonano też remont Kaplicy Cmentarnej i Domu Pogrzebowego na zabytkowym cmentarzu parafialnym. Koło ulicy Cmentarnej wybudowano plac parkingowy. W roku 2005 wykonano nową drogę wokół kościoła.

W roku 2015 oddano do użytku Dom Parafialny wybudowany na miejscu starych budynków gospodarczych, w których w latach 1960-90 odbywały się lekcje Religii.

Jasielska Kapituła Kolegiacka

Jasielska Kapituła Kolegiacka przy Kościele Kolegiackim Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny została erygowana 6 stycznia 2011 roku przez ówczesnego biskupa rzeszowskiego Kazimierza Górnego. Jest tym samym jedną z pięciu kapituł kolegiackich w diecezji rzeszowskiej. Pozostałe mieszczą się w: Bieczu, Kolbuszowej, Rzeszowie i Strzyżowie

Dzwony

Dzwon Urban

Parafia na chwilę obecną posiada 4 dzwony. Jednym z nich jest zabytkowy dzwon z 1613 roku[1]. Wcześniej prawdopodobnie służył w klasztorze karmelitów, lecz gdy klasztor spłonął, przeniesiono go do nowej wtedy dzwonnicy przy tym kościele. Dzwoni tonem gis'[2].

Na dzwonie widnieje inskrypcja- ,,LAUDA CYMBALUM BENEDICTUS DOMIMUM IESUS MARIA"[3]

Normalnie winno być bez skrótów: ,,Lauda cymbalum tono tua: Benedicus sit Iesus Dominus et Maria, benedicta Mater eius". Najrozsądniej byłoby to przetlumaczyć: ,,Głoś dzwonie [dźwiękiem swym]: Błogosławiony (Pozdrowiony) [niech będzie] Jezus Pan i Maryja''. (W nawiasach opisowy tekst domyślny treści inskrypcji). Zapewne dzwon zbyt mały by się zmieściło, a każda literka kosztowała, stąd duże skróty myślowe.

Pozostałe dzwony

Poza zabytkowym dzwonem zawieszone są jeszcze 3 pozostałe instrumenty. Odlano je w pracowni ludwisarskiej Janusza Felczyńskiego, w 1983 roku.

Największy dzwon nosi imię Maryja, odzywa się tonem gis'[3]. Kolejny instrument nazywa się Karol Boromeusz/Jan Paweł II. Jego ton to dis''[3]. Te dwa, plus dzwon zabytkowy, wiszą na wolnostojącej dzwonnicy parawanowej bezpośrednio przed kościołem.

Najmniejszy dzwon tej parafii to sygnaturka. Znajduje się na poddaszu kościoła.

Nieistniejące już instrumenty

Według podań ks. Władysława Sarny, w 1908 roku w jasielskiej farze znajdowały się 3 dzwony[1]:

  1. Wyżej opisany Urban z 1613 r.
  2. Dzwon średni z 1823 r. z inskrypcją: ,,TYMPANIS PSALM CL FUSUM CAMPANUM PER PAULUM PONIKLO 1823"
  3. Dzwon mały z 1839 r. z inskrypcją: ,,LATJDATE DOMINUM IN TIMPANIS A Z AD 1839"

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Władysław Sarna, Opis powiatu jasielskiego, 1908.
  2. ↑ Kacper Janiga, Dzwon Urban kościoła farnego w Jaśle, 2017.
  3. ↑ a b c Badania własne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Wnetrze Fara Jaslo.JPG
Autor: Tomasz Bienias, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze Kościołą Wniebowzięcia NMP (Farnego) w Jaśle
Jasło location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map