Kolegium Kardynałów

Kolegium Kardynałów, Kolegium Kardynałów Świętego Kościoła Rzymskiego (łac. Collegium Cardinalium Sanctae Romanae Ecclesiae) – ogół kardynałów Kościoła katolickiego, którego zadaniem jest wspomaganie papieża w kierowaniu Kościołem. Kolegium Kardynałów zbiera się na konsystorzach zwoływanych przez papieża. Po wystąpieniu wakatu Stolicy Apostolskiej Kolegium to zbiera się na konklawe w celu wybrania nowego papieża.

Historia

Kolegium Kardynalskie wywodzi się ze starożytnej rady starszych (prezbiterium) kierującej diecezją rzymską (kościołem partykularnym w Rzymie) pod przewodnictwem biskupa rzymskiego. Proboszczowie 25 (później 28) najważniejszych kościołów Rzymu powołani byli do pełnienia służby liturgicznej w głównych bazylikach (św. Jana na Lateranie, św. Piotra w Watykanie, Matki Bożej Większej, św. Pawła za Murami i św. Wawrzyńca), których od V wieku obdarzano przymiotnikiem cardinales, czyli „główni”. Z czasów papieża Symmachusa (498–514) pochodzi pierwsza zachowana lista 28 kardynałów prezbiterów (kardynalnych prezbiterów) i 7 kardynałów diakonów (kardynalnych diakonów). W VIII wieku do służby liturgicznej w głównych bazylikach dołączyli biskupi diecezji podmiejskich Rzymu, którzy zaczęli być wówczas tytułowani jako kardynałowie biskupi (kardynalni biskupi). Wreszcie pod koniec XI wieku mianem kardynałów zaczęto określać także członków 18-osobowego rzymskiego kolegium diakonów (kardynałowie diakoni)^[1]. Nazwa „Święte Kolegium Kardynałów” jest udokumentowana od pontyfikatu Eugeniusza III (1145–1153), jednak w owym czasie było ono już dobrze ugruntowaną w strukturach Kościoła instytucją. Proces jej kształtowania trwał wiele stuleci, a począwszy od pontyfikatu Leona IX (1049–1054) nabrał szczególnej dynamiki. Proces historyczny doprowadził do tego, że kolegium przekształciło się z reprezentacji duchowieństwa diecezjalnego Rzymu w międzynarodową reprezentację Kościoła Powszechnego, przy czym rzeczywiste funkcje biskupie, prezbiterialne i diakońskie kardynałów przekształciły się w tytuły honorowe.

Obecnie niemal wszyscy kardynałowie są biskupami. Jeśli nowo mianowany kardynał nie posiadałby święceń biskupich, powinien przyjąć sakrę biskupią; nominowani w podeszłym wieku kardynałowie są niekiedy zwalniani z obowiązku przyjęcia sakry (obecnie w Kolegium jest trzech kardynałów bez sakry biskupiej: Ernest Simoni, kardynał od 2016, Raniero Cantalamessa, kardynał od 2020 i Gianfranco Ghirlanda, kardynał od 2022).

Stopnie kardynalskie

Zgodnie z tradycją wyróżnia się trzy stopnie kardynałów:

• kardynałowie biskupi (tytularni zwierzchnicy podmiejskich diecezji Rzymu – Ostia, Albano, Frascati, Palestrina, Porto-Santa Rufina, Sabina-Poggio Mirteto i Velletri-Segni, a także niektórzy kardynałowie z Kurii Rzymskiej oraz zaliczeni do kolegium kardynalskiego patriarchowie kościołów wschodnich); honorowe pierwszeństwo wśród kardynałów tego stopnia sprawuje tytularny biskup Ostii
• kardynałowie prezbiterzy (obecnie są to na ogół biskupi diecezjalni podniesieni do godności kardynała, jako tytuł otrzymują od papieża jeden z kościołów rzymskich); pierwszy z kardynałów tego stopnia nosi tytuł kardynała protoprezbitera (czyli pierwszego prezbitera),
• kardynałowie diakoni (jako tytuł otrzymują jedną z diakonii rzymskich, są to przeważnie urzędnicy kurii rzymskiej); pierwszy z kardynałów tego stopnia nosi tytuł kardynała protodiakona (czyli pierwszego diakona); kardynałowie diakoni podczas liturgii papieskich nie koncelebrują w ornatach, lecz asystują papieżowi w dalmatykach diakońskich, różniąc się od zwykłych diakonów jedynie prawem noszenia mitry biskupiej.

Na czele Kolegium Kardynalskiego jako pierwszy wśród równych stoi jego dziekan. Funkcja dziekana Kolegium Kardynalskiego jest związana z godnością kardynała biskupa Ostii. Z chwilą wakatu dziekan wybierany jest przez kardynałów biskupów (mających tytuły diecezji podmiejskich), zebranych pod przewodnictwem subdziekana (lub – gdy go nie ma – najstarszego z kardynałów biskupów) i przedstawiany do zatwierdzenia papieżowi. Podobnie dokonuje się, pod przewodnictwem dziekana, wyboru subdziekana. Ważną rolę w Kolegium Kardynalskim obok dziekana odgrywają: kamerling, protoprezbiter oraz protodiakon.

Członkowie Kolegium Kardynałów

Na dzień 27 listopada 2022:

• jest 225 żyjących kardynałów, z których 126 posiada prawa elektorskie (jest także trzech byłych kardynałów: emerytowany papież Benedykt XVI^[a], papież Franciszek^[b] i były duchowny Theodore McCarrick^[c])
• jest 50 kardynałów z nominacji Jana Pawła II (w tym 11 elektorów), 64 z nominacji Benedykta XVI (w tym 34 elektorów) i 111 z nominacji Franciszka (w tym 81 elektorów)
• kardynał André Vingt-Trois jest ostatnim, który utracił prawa elektorskie w związku z osiągnięciem wieku 80 lat (7 listopada 2022)
• kardynał Óscar Andrés Rodríguez Maradiaga jest następnym, który utraci prawa elektorskie w związku z osiągnięciem wieku 80 lat (29 grudnia 2022)
• kardynał Giovanni Angelo Becciu jest jedynym, który nie ma praw elektorskich, pomimo tego, że nie osiągnął jeszcze wieku 80 lat (wiek ten osiągnie 2 czerwca 2028^[d])
• biskup Lucas Van Looy jest jedynym żyjącym duchownym, który odmówił nominacji kardynalskiej po jej ogłoszeniu przez papieża
• kardynałami z najdłuższym stażem są: Michael Michai Kitbunchu, Alexandre do Nascimento oraz Thomas Stafford Williams (zostali kreowani 2 lutego 1983 przez Jana Pawła II)
• kardynałem najmłodszym wiekiem jest Giorgio Marengo (urodzony 7 czerwca 1974)
• kardynałem najstarszym wiekiem jest Alexandre do Nascimento (urodzony 1 marca 1925)
• kardynałem, który zmarł jako ostatni jest Richard Kuuia Baawobr (27 listopada 2022 w wieku 63 lat)

Poniżej znajduje się pełna lista kardynałów obecnych w Kolegium. W skład konklawe wchodzą kardynałowie elektorzy, czyli wyłącznie ci, którzy w dniu zaistnienia wakatu Stolicy Apostolskiej nie osiągnęli jeszcze wieku 80 lat.

Zobacz też

• kardynałowie z nominacji Jana Pawła II
• kardynałowie z nominacji Benedykta XVI
• kardynałowie z nominacji Franciszka
• kardynałowie biorący udział w konklawe w 2013 roku
• Polscy kardynałowie
• Tytularne kościoły kardynalskie
• Rada Kardynałów
• Kardynałowie

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• The Cardinals of the Holy Roman Church [dostęp 2015-08-26]
• The Holy See Press Office. The College of Cardinals:biographival notes [dostęp 2015-02-14]
• Araldica Vaticana [dostęp 2014-01-21]
• Giga-Catholic Information [dostęp 2014-01-21]
• Obszerne informacje na temat biskupów katolickich [dostęp 2014-01-21]