Kolej Władykaukaska

Linia kolejowa

Kolej Władykaukaska (Владикавказская железная дорога) Władikawkazskaja żeleznaja doroga
Dane podstawowe
Zarządca	Spółka Akcyjna Kolei Władykaukaskiej
Długość	(1913 rok) 2527 km
Rozstaw szyn	1520 mm
Historia
Rok otwarcia	1875
Rok fizycznej likwidacji	1918
Portal Transport szynowy

Pociąg Kolei Władykaukaskiej na moście w Rostowie nad Donem

Kolej Władykaukaska (ros. Владикавказская железная дорога) – historyczna prywatna linia kolejowa w Rosji, na północnym Kaukazie, czynna w latach 1875-1918. Zasadnicza część została zbudowana między 1888 a 1900 rokiem.

Kolej przechodziła przez obszary obwodów: kubańskiego, terskiego, dagestańskiego, Wojska Dońskiego, guberni: czarnomorskiej, stawropolskiej, astrachańskiej i saratowskiej. Odgrywała dużą rolę w rozwoju gospodarczym północnego Kaukazu, zwłaszcza w eksporcie zboża do Europy Zachodniej przez port w Noworosyjsku^[1].

Główne linie (w nawiasach data otwarcia):^[1]

• Rostów nad Donem — Władykaukaz (1875)
• Tichorieck (stacja Tichorieckaja) — Noworosyjsk (1887—1888)
• Biesłan — Pietrowsk (ob. Machaczkała) (1894)
• Mineralne Wody — Kisłowodzk (1894)
• Kawkazskaja — Stawropol (1897)
• Tichorieck — Carycyn (ob. Wołgograd) (1899)
• Pietrowsk — Baładżary (1900)
• Kawkazskaja — Jekaterynodar (ob. Krasnodar) (1912)
• Batajsk — Azow (Azow-Port) (1912)

W 1913 r. długość linii wynosiła 2369 wiorst (2527 km), w tym 645 wiorst linii dwutorowej. Tabor obejmował 795 parowozów (opalanych paliwem płynnym - mazutem), 19 525 wagonów towarowych i 827 pasażerskich^[1]. Kolej posiadała cztery duże warsztaty kolejowe w Rostowie, Władykaukazie, Noworosyjsku i Tichoriecku oraz 18 mniejszych warsztatów remontowych. Infrastruktura towarzysząca obejmowała pierwszy w Europie zmechanizowany elewator zbożowy (na 3 miliony pudów - ok. 49 tys. ton ziarna) w Noworosyjsku, elewatory na innych stacjach, chłodzony magazyn ryb w Derbencie, bazy naftowe i 5 przystani nad Morzem Czarnym. Ponadto, kolej utrzymywała 23 szkoły kolejowe (na 5600 słuchaczy), biblioteki i 7 szpitali^[1].

Kolej należała do Spółki Akcyjnej Kolei Władykaukaskiej i była najbardziej dochodową koleją w Imperium Rosyjskim, obok Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Wśród akcjonariuszy były sfery wielkiego kapitału rosyjskiego, arystokracji i rodziny carskiej. Zarząd spółki znajdował się w Petersburgu - jej prezesem był Polak Stanisław Kierbedź (junior), następnie Władimir Pieczkowski. Zarząd kolei mieścił się w Rostowie nad Donem^[1].

Naczelnikiem technicznego oddziału służby ruchu Kolei Władykaukaskiej był Polak Wacław Łopuszyński, będący inicjatorem powstania projektów lokomotyw towarowych dla tej kolei, serii O, C, Sz, E, z których serie O i E stały się następnie najpopularniejszymi rosyjskimi i najliczniej budowanymi na świecie lokomotywami towarowymi^[2].

Podczas I wojny światowej w latach 1914-1918 zbudowano dodatkowo linie Gieorgiewsk - Swiatoj Kriest (ob. Budionnowsk), Prochładnaja - Naurskaja, Biesłan - Władykaukaz, Kotlarewskaja - Nalczyk, Szachmal - Temir-Chan-Szura (ob. Bujnaksk)^[1]. We wrześniu 1918, po zdobyciu władzy przez bolszewików na skutek rewolucji październikowej, kolej została znacjonalizowana i włączona do sieci kolei podległych Ludowemu Komisariatowi Transportu (NKPS). Część dawnej Kolei Władykaukaskiej weszła w skład późniejszej Kolej Północnokaukaskiej^[1].

Przypisy

Bibliografia

• N. Konariew (red.), Żeleznodorożnyj transport. Encykłopedija, Moskwa, 1995.