Kolej Warszawsko-Petersburska
| Kolej Warszawsko-Petersburska Петербурго-Варшавская железная дорога | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lokalizacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zarządca | Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 1333 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rozstaw szyn | 1524 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Dworzec Warszawski w Petersburgu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Historia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lata budowy | 1851–1862 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rok otwarcia | 27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal  Transport szynowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Kolej Warszawsko-Petersburska (ros. Петербурго-Варшавская железная дорога, Pietierburgo-Warszawskaja żeleznaja doroga) – historyczna linia kolejowa łącząca Warszawę z Petersburgiem w Rosji. Była to druga linia kolejowa na ziemiach ówczesnego Królestwa Polskiego, otwarta w 1862 r.
Historia
Budowa linii kolejowej łączącej Petersburg – ówczesną stolicę Imperium Rosyjskiego z Warszawą, będącą ośrodkiem administracyjnym Królestwa Polskiego (zaboru rosyjskiego), rozpoczęta została w 1851 ze środków rządu rosyjskiego. W 1852 na stanowisko zastępcy dyrektora budowy kolei został powołany polski inżynier Stanisław Kierbedź. Przy budowie pracowali również inni Polacy jak np. inżynier budowlany, hydrolog oraz wynalazca Stanisław Janicki[3]. Z powodu wojny krymskiej w 1853 budowa została wstrzymana po wykonaniu jedynie krótkiego odcinka Petersburg – Gatczyna. Po zakończeniu działań wojennych budowę przejęło Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych. W grudniu 1862 ukończono budowę całej trasy: Petersburg – Gatczyna – Ługa – Psków – Dźwińsk – Wilno –Grodno - Białystok – Łapy – Warszawa i oddano linię kolejową do użytku. Regularny ruch pociągów na trasie Warszawa-Petersburg rozpoczął się 27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego)[4].
Była to druga linia kolejowa przebiegająca częściowo na ziemiach Królestwa Polskiego, po Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, zarazem czwarta linia kolejowa w Imperium Rosyjskim, a druga o przyjętej w Rosji jako standard szerokości toru 1524 mm.
Początkowo lokomotywy parowe dla kolei kupowano głównie w fabrykach zachodnioeuropejskich, pod koniec XIX wieku wprowadzono lokomotywy rosyjskie.
W 1895 r. Kolej Warszawsko-Petersburska została wykupiona i upaństwowiona przez rząd carski, a w 1906 r. została połączona z Bałtyjsko-Pskowsko-Ryską żelazną drogą, tworząc Północno-Zachodnie Drogi Żelazne (Северо-Западные железные дороги, Siewiero-Zapadnyje żeleznyje dorogi).
Linia kolejowa wpłynęła pozytywnie na rozwój gospodarczy takich miejscowości jak Białystok czy Łapy, gdzie powstał Zakład Naprawczy Taboru Kolejowego.
W obecnych granicach Polski liniami kolejowymi które stanowiły część dawnej Kolei Warszawsko-Petersburskiej są: linia kolejowa nr 6, 21 i 57 – wszystkie na całym swym przebiegu.
Linia Białystok – Wilno nie jest obecnie wykorzystywana w ruchu międzynarodowym (z wyjątkiem pociągów z Grodna do Polski), a na odcinku Uzbiereż (granica Białorusi) – Marcinkańce ruch kolejowy został wstrzymany. Na odcinku z Grodna do Uzbiereża i z Marcinkańców do Wilna kursują na niej jedynie lokalne pociągi pasażerskie. W 2020 r. rząd litewski rozważał odbudowę torowiska od Marcinkańców celem usprawnienia obsługi kurortu w Druskiennikach[5].
Zobacz też
- Kolej Warszawsko-Bydgoska (otwarta 1862)
- Kolej Warszawsko-Terespolska (otwarta 1866)
- Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska (otwarta 1885)
- Kolej Warszawsko-Kaliska (otwarta 1902)
Uwagi
- ↑ rosyjsko-niemieckie przejście graniczne
Przypisy
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
- ↑ Schemat dróg żelaznych europejskiej części Rosji (1912). [dostęp 2022-12-27]. (ros.).
- ↑ Bolesław Orłowski: Janicki Stanisław, w: Słownik biograficzny techników polskich, zeszyt 7 (redaktor naczelny Zbigniew Skoczyński), Warszawa 1996, s. 18–19.
- ↑ Kurier Warszawski, „Kurier Warszawski” (nr 295), 27 grudnia 1862.
- ↑ Litwa chce przywrócić pociągi do Grodna, belsat.eu, 25 maja 2020 [dostęp 2020-05-30] (pol.).
Bibliografia
- W.A. Rakow: Łokomotiwy otieczestwiennych żeleznych dorog 1845-1955 (Локомотивы отечественных железных дорог), Moskwa 1995, ISBN 5-277-00821-7.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Railway station of Saint-Petersburg-Warszawa line in Grodno
out-of-use local-only minor metro station
station straight track
Autor: A.Savin, Licencja: FAL
Railway station (street side) in Pskov, Russia
Crossing overhead
Icons for railway description
Pytalovo Pskovskoy Vokzal
track change (new design)
Bridge (big)
underground train stop (legend icon)
ex underground train station (legend icon)
mileage change
straight line, modified version (+ex, +t, +ext)
non-passenger stop (legend icon)
underground tunnel straight track
Track switch, metro/light rail
Disused railway line level crossing on minor road.
local-only minor station
head station, track ending
bridge over water straight (big)
level crossing straight
BS template transport icon
A mile-marker for metros/canals
ex non-passenger stop (legend icon)
underground service station (legend icon)
ex underground train stop (legend icon)
Track change (new design)
bridge over water straight (big)
junction aqross and from the left
underground service stop (legend icon)
ex underground service station (legend icon)
Railroad BSicon
Track to left forward driving direction (with exact circles)
Daugavpils (before 1893 – Dinaburg, before 1920 – Dvinsk) St. Petersburg–Warsaw Railway Station.
Warszawa Dworzec Petersburski before 1915
underground high level track
track to right forward driving direction (with exact circles)
junction straight from the left and right (with exact circles)
Z planem, widokami Wilna i Mappą kolei żelaznych. s.1.
ex underground straight track
underground level crossing straight
Autor: Foma, Licencja: CC BY-SA 4.0
Białystok, XIX-wieczny budynek dworca kolejowego (moderniz. 1989-2003)
Border icon
ex underground high level track
ex underground tunnel straight track
ex high level track
mileage change
Dzelzceļa stacija Rēzekne I laika posmā no 1906. līdz 1909. gadam
head station, track starting
junction aqross and from the right
track change, metro/light rail (new design)
ex underground service stop (legend icon)
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line start sign for railways
Ex underground level crossing straight
ex mileage change
Autor: de:User:Bernina, de:User:axpde, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
track with ex border
high level track
Underground straight track
flag stop track straight in use
Autor: A.Savin, Licencja: FAL
Luga I railway station, Leningrad Oblast, Russia.
Bridge (big)
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line end sign for railways
underground train station (legend icon)
.jpg)
Vilnius train station (19th century)
for BS models. water tunnel, urban(blue), not in use.
