Kolej galicyjska im. Karola Ludwika

Kolej galicyjska im. Karola Ludwika (niem. k.k.priv. Galizische Carl Ludwig-Bahn, CLB) – system kolei w Galicji (Austro-Węgry) wybudowany w latach 1856–1861 pod zarządem Leona Sapiehy (koncesja na budowę kolei została ostatecznie przyznana przez Franciszka Józefa 7 kwietnia 1858). Rozbudowywało go do 1892 roku C.K. Uprzywilejowane Towarzystwo Akcyjne Galicyjskiej Kolei Karola Ludwika – własność prywatna (koncesjonariusz kolejnych koncesji wydanych w latach: 1867, 1883 i 1886). Linia przebiegała z zachodu na wschód po zewnętrznym północnym łuku Karpat. Wartość kapitału zakładowego w 1862 wynosiła 73,7 mln koron. 30 lat później, w 1891 wartość kapitału oszacowano na 186 mln koron[1].

Linie kolejowe w Galicji przed 1897 r.

Historia

Trasa kolei prowadziła po stronie północnej z Krakowa przez Bochnię, Tarnów, Dębicę (1856), Ropczyce, Sędziszów, Rzeszów (1858), Łańcut, Przeworsk (1859), Jarosław, Radymno, Przemyśl (1860), Mościska, Sądową Wisznię i Gródek Jagielloński do Lwowa (1861).

Ze Lwowa połączenia z Krasnem do Brodów (1869). Z Krasnego połączenie w kierunku Złoczowa, Zborowa, Tarnopola do Podwołoczysk (1871). Z Krakowa miała dwa krótkie odgałęzienia, które prowadziły do Wieliczki przez Bieżanów (1857) oraz z Podłęża do Niepołomic (1858). Po stronie południowej linia prowadziła z Krakowa do Cieszyna i dalej na Węgry. W 1884 podłączono do głównej linii odcinek: TarnówStróżeJasłoKrosnoSanokNowy Zagórz.

Długość linii kolejowych należących do Kolei Galicyjskiej sukcesywnie rosła: z 168 km (w 1858), poprzez 353 km (w 1861), 587 km (w 1871) do 848 km (w 1887). W 1862 eksploatowano na niej: 130 lokomotyw, 103 wagony osobowe i 1393 wagony towarowe. 10 lat później liczba lokomotyw nie zmieniła się prawie wcale (było ich 128), lecz znacząco wzrosła liczba wagonów: 233 osobowe i 3273 towarowe. W latach 1874–1891 liczebność taboru kolejowego ustabilizowała się. Eksploatowano wówczas 165–175 lokomotyw, 255–345 wagonów osobowych i 3320–3755 towarowych.

Kolej Galicyjska w 1860 przewiozła 271 tys. pasażerów, 6 lat później liczba ta wzrosła do 422 tys. Liczba chętnych do przejazdu koleją zwiększa się – w 1870 było ich 594 tys., a w 1873 – 945 tys. Następne 10 lat to stabilizacja przewozów pasażerskich na poziomie 820–970 tys. osób. Schyłek XIX w. przyniósł najlepsze wyniki – w 1891 z usług Kolei Galicyjskiej skorzystało ponad 1,5 mln osób. Pasażerowie mieli do wyboru podróż wagonami 1, 2 i 3 klasy. W latach 1869–1891 struktura przewozów osobowych pozostawała stosunkowo stabilna. Wagonami 1 klasy podróżowało zaledwie 1,0–2,3% pasażerów; 9–16% wybierało 2 klasę a zdecydowana większość (70–82%) zadowalała się podróżą w 3 klasie.

W 1860 przewieziono 248 tys. t ładunków i towarów, 4 lata później 349 tys. ton, a w 1870 – 543 tys. ton. W 1874 r. ilość zlecanych do przewozu towarów szybko wzrastała – ich łączna masa wyniosła 1,1 mln ton. Lata 1876–1891 cechowała względna stabilizacja przewozów Kolei Galicyjskiej – rocznie transportowano od 1,0 do 1,8 mln ton.

W 1880 Koleją Karola Ludwika przejeżdżał pociągiem dworskim podróżujący po Galicji cesarz Austrii Franciszek Józef I[2].

1 stycznia 1892 nowym właścicielem kolei zostały Cesarsko-Królewskie Koleje Państwowe.

Obecnie stanowi część linii kolejowej nr 91 z Krakowa Głównego do Medyki.

Odcinki kolei

Wiadukt kolejowy w Krakowie Grzegórzkach wybudowany w latach 1861–1863 na trasie kolei galicyjskiej

Chronologiczny wykaz odcinków otwartych przez Kolej Galicyjską[3]:

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Stanisław Szuro: Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914. Kraków: Historia Iagellonica, 1997, s. 53–64. ISBN 83-906446-1-4.
  2. Aleksander Nowolecki: Pamiątka podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi i dwudziesto-dniowego pobytu jego w tym kraju. Kraków: Wydawnictwo Czytelni Ludowej H. Nowoleckiego, 1881, s. 23.
  3. Teofil Lijewski, Rozwoj sieci kolejowej Polski., Inst. Georgr. PAN, 1959, Str. 24-26, OCLC 257001336 [dostęp 2021-11-27].

Media użyte na tej stronie

Wiadukt Kolejowy w Grzegórzkach.jpg
Autor: Radoslaw Nowak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt Kolejowy na Grzegórzkach (Kraków)
Dworzec Jarosław 1914.jpg
Jarosław, Poland, old post card from 1914
Dworzec Tarnopol1914.jpg
Tarnopol, dworzec kolejowy, pocztówka sprzed 1914 r.
Galicia 1897 1.jpg
linie kolejowe Galicji przed 1897
POL Przeworsk Dworzec Glowny.jpg
Dworzec Główny w Przeworsku w 1908 r.