Kolej wilanowska

Linia kolejowa

Kolej wilanowska
Dane podstawowe
Rozstaw szyn	800, 1000 mm
Stacja początkowa Warszawa Belweder
Portal Transport szynowy

Zachowany budynek dawnego dworca Warszawa Wilanów

Kolej wilanowska^[1] – nieistniejąca kolej wąskotorowa łącząca warszawski Mokotów z Wilanowem.

Opis

Kolej wilanowską uruchomiono na początku lat 90. XIX w. jako kolej konną. Jej powstanie miało związek z coraz popularniejszym w tamtym czasie wśród mieszkańców dużych miast spędzaniem wolnego czasu w podmiejskich miejscowościach letniskowych. W chwili otwarcia w 1891 r. trasa jej biegła od Rogatek Belwederskich do Czerniakowa. Rok później przedłużono ją do Wilanowa, a w kolejnych latach do Konstancina i Piaseczna. Już w 1896 r. konie zastąpiono lokomotywami^[2]. W latach 1903–1915 w celu ułatwienia wjazdu na skarpę wiślaną na fragmencie linii z ulicy Belwederskiej na plac Unii Lubelskiej wykorzystano tzw. kolej zębatą, co było pierwszym wykorzystaniem na linii wąskotorowej tego mechanizmu na ziemiach polskich. W 1932 roku kolej wilanowską, grójecką i jabłonowską połączono pod wspólnym zarządem jako Warszawskie Koleje Dojazdowe^[3]. Kolej wilanowska została wówczas włączona do Kolei Grójeckiej^[4]. Pierwotnie rozstaw szyn wynosił 800 mm, następnie przekuto je do 1000 mm. Infrastruktura po linii kolejowej została zlikwidowana w roku 1971^[5].

Pozostałością po linii są m.in. budynki dworców zaprojektowane przez Konstantego Jakimowicza w Wilanowie (Warszawa Wilanów) oraz w Klarysewie^[6].

Pomnik Kolei Wilanowskiej przy ul. Okrężnej na Sadybie

Kolej została upamiętniona na warszawskiej Sadybie, gdzie przy ul. Okrężnej znajduje się pomnik lokomotywy autorstwa Jarosława Urbańskiego^[7].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Włodzimierz Winek: Z kieliszkiem szampana po cegłę. transport-publiczny.pl, 2021-07-24. [dostęp 2021-07-25].
• Wilanowski Park Kulturowy - kolejka wilanowska. zabytki.um.warszawa.pl, 2021-02-02. [dostęp 2021-02-03].
• Dawna stacja Kolei Wilanowskiej została wpisana do rejestru zabytków. mwkz.pl, 29 kwietnia 2021. [dostęp 2021-05-04].
• Kolej wilanowska. trasbus.com. [dostęp 2018-12-30].
• Kolej wilanowska w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl