Koleje Cukrowni Garbów

Koleje Cukrowni Garbów – zlikwidowane wąskotorowe linie kolejowe które należały do Cukrowni Garbów lub były przez nią eksploatowane. Cukrownia ta, znajdująca się we wsi Zagrody i działająca w latach 1908-2003/04, w różnych okresach swojej działalności wykorzystywała trzy oddzielne kolejki:

Garbów-Nałęczów

• Rozstaw toru – 750 mm
• Trakcja – parowa

Pierwszy odcinek powstał jednocześnie z budową cukrowni – była to linia z cukrowni do normalnotorowej stacji Wąwolnica (od 1925 pod nazwą Nałęczów) o długości 12 km, w połowie lat 20. dobudowano odcinki w kierunkach Bogucin i Kurów. Według spisu z 1926 cukrownia posiadała 32 km kolei 750 mm wraz z taborem: 2 parowozy po 50 KM, 2 parowozy po 80 KM, 28 wagonów 5-tonowych, 34 wagony 9-tonowe. Typowo koleją wożono towary takie jak: węgiel, kamień wapienny, buraki, wysłodki, melasa, cukier, zboże, mąka, nawozy; czasami zdarzały się też przewozy osobowe – pociągi kolonijne. Od roku 1916 do stacji Wąwolnica/Nałęczów dochodzi także druga wąskotorówka o tym samym rozstawie – dzisiejsza Nadwiślańska Kolejka Wąskotorowa, obydwie wąskotorówki były jednak po przeciwnych stronach linii normalnotorowej i nie miały ze sobą stałego połączenia, wymianę taboru realizowano wykorzystując pomosty układane chwilowo w poprzek normalnego toru. Sieć kolejową cukrowni zlikwidowano w latach 70., niektóre odcinki wcześniej.

Obecnie w wielu miejscach wciąż istnieją wyraźne ślady po tej kolejce, głównie nasypy i wkopy, np. fragment nasypu wzdłuż DW874 między Markuszowem a Zagrodami, przy tej samej drodze w Bogucinie można zobaczyć dawny budynek stacyjny (dziś zajazd) wraz z rampą.

Istniały następujące odcinki:

• Cukrownia Garbów – Olszowiec – Bronice – stacja Nałęczów (styk z siecią normalnotorową)
• Cukrownia Garbów – Bogucin
  • odgałęzienie do kopalni piachu koło wsi Marynki
  • odgałęzienie do gorzelni i młyna w Garbowie
  • odgałęzienie w pobliże wsi Leśce
• Olszowiec – Józefów
  • odgałęzienie do wsi Olesin
    • odgałęzienie do Dworu Kurów, być może do znajdującej się tam gorzelni

Kozienice-Kuźmy

• Rozstaw toru – 600 mm
• Trakcja – parowa

Zbudowana w latach 1921-24, wykorzystywana do przewozu buraków do przystani na Wiśle, dalej buraki transportowano drogą wodną do Piotrawina a następnie tamtejszą kolejką do Cukrowni Opole, gdzie je przetwarzano. Według spisu z 1926 cukrownia Garbów posiadała 12 km kolei 600 mm wraz z taborem: 1 parowóz 60 KM i 12 wagonów 3-tonowych. Kolejkę zlikwidowano w okresie międzywojennym. Istniał jeden odcinek:

• Kozienice – Kuźmy (brzeg Wisły)

Sadurki

• Rozstaw toru – 750 mm
• Trakcja – parowa

Wybudowana w latach 1923-1925 jako jedna z kolejek Cukrowni Lublin. Część odcinków zlikwidowano około roku 1937, resztę przekazano Cukrowni Garbów, całkowita likwidacja po II wojnie światowej. Więcej informacji – patrz Koleje Cukrowni Lublin.

Linki zewnętrzne i inne źródła

• Antoni Sylwester Muszyński: "Szlakiem kolejki wąskotorowej Cukrownia Garbów-Nałęczów", odcinek I -- "Głos Garbowa" nr 9/1995, str. 4
• Antoni Sylwester Muszyński: "Szlakiem kolejki wąskotorowej Cukrownia Garbów-Nałęczów", odcinek II -- "Głos Garbowa" nr 10/1995, str. 5
• Antoni S. Muszyński: "Szlakiem kolejki wąskotorowej Cukrownia Garbów-Bogucin" -- "Głos Garbowa" nr 10/2003, str. 8
• Antoni S. Muszyński: "Szlakiem kolejki wąskotorowej Cukrownia Garbów – Józefów & Olesin" -- "Głos Garbowa" nr 11-12/2003, str. 10
• Antoni Sylwester Muszyński: "Zimowa podróż śladami kolejki wąskotorowej Cukrownia Garbów-Nałęczów" -- "Głos Garbowa" nr 3/2004, str. 11
• Antoni Sylwester Muszyński: "Kolejka wąskotorowa Cukrowni Garbów – historia i wspomnienia" -- "Głos Garbowa" nr 1-2/2005, str. 6
• Archeologia kolejowa: rozebrana linia wąskotorowa Garbów – Nałęczów. wyjdzzpociagu.most.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-31)].
• Kolejki wąskotorowe na Lubelszczyźnie. tnn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].