Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu

Kolumna Matki Boskiej
Symbol zabytku nr rej. 175 z 10 czerwca 1949
Ilustracja
Kolumna Maryjna
Państwo

 Polska

Miejscowość

Rynek, Racibórz

Ukończenie budowy

1727

Położenie na mapie Raciborza
Mapa konturowa Raciborza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kolumna Matki Boskiej”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kolumna Matki Boskiej”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kolumna Matki Boskiej”
Ziemia50°05′31″N 18°13′11″E/50,091944 18,219722

Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu – późnobarokowa kolumna maryjna wykonana w Raciborzu w latach 1725-1727 przez austriackiego artystę Johanna Melchiora Österreicha[1].

Opis

Kolumna wykonana z piaskowca znajduje się na środku Rynku[2]. Na dwustopniowej podstawie stoi trójboczny, regularny piedestał, który posiada wklęsłe boki i ścięte naroża, które są opięte płaskimi esownicami. Cokół pokrywa rzeźbiona dekoracja akantowa. W górę wznosi się nastawa z rzeźbionymi kartuszami herbowymi oraz aniołkami. Zwieńczeniem kolumny jest posąg Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, która ma koronę 12 gwiazd oraz księżyc u stóp. Stoi na słupie kłębiących się chmur, które wznoszą anioły oraz depcze węża (szatana)[3][2].

Cokół na trzech narożach zwieńczony jest rzeźbami trzech orędowników, a na nadstawie znajdują się herby fundatorów[1]. Są to po stronie wschodniej, św. Florian - patron od pożarów, na zachodniej św. Sebastian - patron od morowego powietrza, od północy - św. Marceli papież, który jest patronem Raciborza[1][4]. Niektóre źródła mówią, iż patronem miasta jest św. Marceli biskup[5][2]. Na kolumnie postać jednak trzyma w ręce laskę zwieńczoną trójramiennym krzyżem papieskim, a nie jak biskup pastorał, który kończy spirala. Dodatkowo nad świętym widoczna jest papieska tiara, a inskrypcja umieszczona na kolumnie wszystko wyjaśnia: SANCTISQVE MARCELLO PAPAE[6][2].

Na postumencie kolumny umieszczone są trzy tablice erekcyjne, które mówią o fundatorach i oddaniu miasta pod opiekę Matki Boskiej. Jedna z tablic mówi: PIA DILECTAE MATRIS IVSSA FILIO PIE EXEQVENTE ILLVSTRISSIMO DOMINO CAROLO LVDOVICO S.R.I COMITE DE GASCHIN, NOBILI DOMINO DE ROSENBERG, HEREDITARIO DOMINO IN REICHWALD, FREISTADT ET KATSCHER[7], co znaczy: Pobożne życzenie kochanej matki spełnił dziecięco posłuszny syn, pan Karol Ludwik, Świętej Rzeszy Rzymskiej hrabia de Gaschin, szlachetny pan na Oleśnie, dziedziczny pan na Rychwałdzie, Karwinie i Kietrzu.

Historia

W 1724 roku zmarła Maria Elżbieta von Gaschin pozostawiając testament, w którym zobowiązała swojego syna Karola Ludwika do sprzedania swojego domu, a za otrzymaną sumę ma zbudować na Rynku kamienną kolumnę poświęconą Matce Boskiej Niepokalanego Poczęcia oraz spowodować odprawienie nabożeństw. Miało to być wotum dziękczynne za opuszczenie zarazy, która dotknęła miasto w 1715 roku. 24 kwietnia 1726 roku została zawarta umowa między magistratem a Johannem Melchiorem Österreichem, który za sumę 600 guldenów miał wykonać pomnik według opisu. Z tych pieniędzy artysta miał opłacić materiał oraz wynagrodzenia dla kamieniarzy i pracowników kamieniołomów. Rzeźba została ukończona w 1727 roku, a powstała na miejscu średniowiecznego domu kupców[8].

W 1827 roku, w setną rocznicę poświęcenia pomnika magistrat chciał przeprowadzić renowację pomnika. Znalazło się wielu fundatorów, w tym prawnuk Franciszek von Gaschin, a także rajca Franciszek Bordollo, który przeznaczył na ten cel 32 talary. Podczas tej renowacji pomalowano figurę, odnowiono złocenia oraz powstał żeliwny płot, który pochodził z odlewni z Gliwic. Postawiono również trzy metalowe latarnie, które zniknęły po II wojnie światowej. Kolejna renowacja została wykonana przez rzeźbiarza Ferdynanda Weichta w 1850 roku, a także później w 1963 roku.

Ostatnią renowację wykonano w 1993 roku, ponieważ cały pomnik był pokryty warstwą ciemnego nalotu powstałego wskutek zanieczyszczenia powietrza. Piaskowiec, z którego wykonano pomnik musi oddychać, a woda, która znajdowała się w nim nie mogła odparować. Pomnik został oczyszczony i osuszony oraz pokryto go specjalną warstwą, która nie dopuszcza wilgoci z zewnątrz, ale pozwala się ulatniać parze wodnej z kamienia. Zostało również wymienione spoiwo łączące kolejne elementy pomnika, bowiem pomnik mógł runąć. Wszystkie prace wykonała krakowska firma Sima-Art, a koszt tego przedsięwzięcia pokryła Fundacja Haus Oberschlesien z Ratingen w Republice Federalnej Niemiec.

W godzinach wieczornych 15 maja 1993 roku biskup pomocniczy opolski ks. biskup Jan Kopiec w asyście ks. dziekana Mariana Żagana i proboszcza miejskiego ks. Gintera Kurowskiego dokonał poświęcenia odrestaurowanej kolumny.

Od sierpnia do października 2021 roku trwała kolejna renowacja kolumny. Została oczyszczona z brudu oraz wtórnych uzupełnień kamienia z lat 90. XX wieku. Wykonano nowe złocenia[9].

Legendy

Kolumnie Maryjnej przypisuje się nadprzyrodzone właściwości, legenda głosi, że jej zniszczenie zapowiadać będzie koniec świata. Ruszenie cokołu lub kopanie wokół niego spowoduje z kolei zatopienie miasta, ponieważ kolumna przykrywa prące z wielką siłą źródło lub kanał, który łączy raciborski Rynek z Odrą. Kolumna przetrwała wszystkie zrządzenia losu, wyszła nawet cało z ostatniej wojny choć znajdujące się wokół niej kamienice zostały zniszczone w 80%. Niektóre osoby wiążą powódź z lipca 1997 roku z pracami archeologicznymi, które odbywały się rok wcześniej na raciborskim rynku[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 64-65. ISBN 978-83-89802-36-1.
  2. ↑ a b c d Paweł Newerla: Opowieści o dawnym Raciborzu. Racibórz: Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, 1996. ISBN 83-903389-004-1.
  3. ↑ Wzorem do takiego przedstawienia Maryi są słowa z Objawienia św. Jana 12,1: I ukazał się wielki znak na niebie: Niewiasta odziana w słońce i księżyc pod stopami jej, a na głowie korona z dwunastu gwiazd
  4. ↑ a b Grzegorz Wawoczny: Weekend w Bramie Morawskiej. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2003, s. 14. ISBN 83-917453-4-1.
  5. ↑ Marian Kutzner, Racibórz, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965, s. 126; Szkice z dziejów Raciborza, Katowice 1967, s. 414; Alojzy Nowara, Racibórz, Historia w nazwach ulic, pomnikach i tablicach pamiątkowych, Racibórz 1979, s. 16
  6. ↑ Wszyscy trzej święci przedstawieni są również w ołtarzu głównym kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
  7. ↑ W łacińskich tekstach wyróżniano niektóre litery, poprzez chronogramy, które czytane jako rzymskie liczby i dodane do siebie określają pewną datę. Jeżeli dodamy jako liczby wyróżnione litery w tekście otrzymamy: pierwsze słowo (I) - 1, drugie (I + L + C) - 151, trzecie (M + I) - 1001, czwarte (I + V) - 6, piąte (I + L + I) - 52, szóste (I) - 1, siódme (X + V) - 15, ósme (D) - 500, co razem daje 1727
  8. ↑ Grzegorz Wawoczny: The Best of Racibórz. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 19. ISBN 978-83-89802-54-5.
  9. ↑ Barbara Kubica-Kasperzec, Kolumna Maryjna na rynku już po remoncie. Pięknie się prezentuje, raciborz.naszemiasto.pl, 2 listopada 2021 [dostęp 2022-01-11] (pol.).

Bibliografia

  • Paweł Newerla: Opowieści o dawnym Raciborzu. Racibórz: Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, 1996. ISBN 83-903389-004-1.
  • Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 64-65. ISBN 978-83-89802-36-1.
  • Grzegorz Wawoczny: The Best of Racibórz. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 19. ISBN 978-83-89802-54-5.
  • Grzegorz Wawoczny: Weekend w Bramie Morawskiej. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2003, s. 14. ISBN 83-917453-4-1.

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Uproszczona mapa Raciborza.png
Uproszczona mapa Raciborza. Czarną kreską zaznaczono granice administracyjne Raciborza, szarą pogrubioną granice powiatów, szarą cienką granice gmin, kolorem pomarańczowym obszary zabudowane, kolorem zielonym obszary leśne, a kolorem niebieskim wody powierzchniowe.
Racibórz Kolumna Maryjna 6345.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kolumna Maryjna na rynku w Raciborzu
Racibórz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Racibórz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.28 N
  • S: 49.90 N
  • W: 18.03 E
  • E: 18.51 E