Komedia ludzka

Komedia ludzka (oryg. fr. La Comédie Humaine) – cykl powieści i opowiadań francuskiego pisarza Honoriusza Balzaka składający się z ponad 130 utworów, w których wielokrotnie pojawiają się te same postacie, a jest ich ponad 2000.

Balzak potraktował człowieka jako gatunek przyrodniczy i rozpatruje jego odmiany występujące w różnych środowiskach. Bazą danych Balzaka były luźne, odręczne notatki, ustawicznie przenoszone z jednego miejsca pobytu do innego.

Jądrem cyklu jest powieść Ojciec Goriot, od której zaczęła się koncepcja Komedii ludzkiej. Pomysł polegał na zaludnieniu tymi samymi postaciami cyklu utworów.

Styl utworów Balzaka odznacza się licznymi obszernymi opisami tła historycznego oraz środowiska, co odzwierciedla zasadnicze założenie autora, że istnieje wzajemna zależność między charakterem jednostki a otoczeniem.

Siłą napędową jego postaci jest dążenie do kariery i zdobycie pieniędzy. Sprawy finansowe Balzak znał z własnego doświadczenia. Opisy operacji kredytowych (weksle, długi, wierzyciele, egzekucje) mogą służyć jako przykłady podręcznikowe z ekonomii.

Mało który pisarz poświęcił tyle miejsca w swych dziełach pieniądzowi, ponieważ to pieniędzmi jest wyłożona droga do sukcesu, władzy i luksusu.

Obok pieniądza ważnym tematem jest miłość. Balzak zgłębił duszę (psychikę) kobiety, jak mało który pisarz. Po pierwszych sukcesach literackich Balzak prowadził bujne życie towarzyskie, był ulubieńcem pań z towarzystwa, które nie szczędziły mu swych wdzięków. On za to, chcąc zaimponować kochankom, wydawał więcej, niż zarabiał. Tonął więc w długach i ratował się, biorąc zaliczki na powieści, których jeszcze nie napisał.

Struktura Komedii ludzkiej – Balzak przedstawił założenia do cyklu w obszernej przedmowie do tomu I Komedii ludzkiej, podpisanej przez niego w lipcu 1842, gdzie napisał między innymi: Jeżeli Georges Leclerc de Buffon stworzył wspaniałe dzieło, próbując dać w jednej książce całokształt zoologii, czyż nie można by podobnego dzieła dokonać dla społeczeństwa?

Tam również znajdujemy przewidziany przez niego podział, w którym wykazano również utwory wydane później:

  • Część I – Studia obyczajowe, które tworzą historię powszechną społeczeństwa, zbiór wszystkich jego dzieł i spraw..., składające się z sześciu (jak to ujął Balzak) ksiąg:
    • sceny z życia prywatnego
    • sceny z życia prowincji
    • sceny z życia paryskiego
    • sceny z życia politycznego
    • sceny z życia wojskowego
    • sceny z życia wiejskiego
  • Studia filozoficzne, druga część cyklu, wspierająca się na części I W nich wykazuję przyczynę społeczną wszystkich zjawisk; odmalowuję kolejno spustoszenia myśli
  • Studia analityczne

Utwory wydane w ramach Komedii ludzkiej:

Studia obyczajowe (Études de moeurs)

Księga pierwsza: Sceny z życia prywatnego (Scènes de la vie privée)

Księga druga: sceny z życia prowincji (Scènes de la vie de province)

Księga trzecia: Sceny z życia paryskiego (Scènes de la vie parisienne)

Księga czwarta: sceny z życia politycznego (Scènes de la vie politique)

Księga piąta: Sceny z życia wojskowego (Scènes de la vie militaire)

Księga szósta: Sceny z życia wiejskiego (Scènes de la vie de campagne)

Studia filozoficzne (Études philosophiques)

Studia analityczne (Études analytiques)

Inne, nie ujęte w podziale według przedmowy

Linki zewnętrzne