Komenda Rejonu Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki

Komenda Rejonu Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Grodzisk Mazowiecki
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Sochaczew[1]
PKU Grodzisk Mazowiecki

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Grodzisk Mazowiecki

Podległość

DOK I

Skład

PKU typ III

Komendy rejonów uzupełnień OK I

Komenda Rejonu Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki (KRU Grodzisk Mazowiecki) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1917 na terenie Grodziska funkcjonował Główny Urząd Zaciągu[3]. Z chwilą wejścia w życie rozkazu i sformowania nowego PKU, Główny Urząd Zaciągu do Wojska Polskiego zobowiązany był przekazać całość dokumentacji tej PKU na obszarze której znajdował się[4]. Dodatkowo GUZ w Grodzisku przekazał dokumentację PKU w Łowiczu[4].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[7][8]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[9].

29 kwietnia 1925 roku minister spraw wojskowych zmienił nazwę PKU Sochaczew na PKU Grodzisk Mazowiecki[10].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[7]. W skład PKU Grodzisk Maz. wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[7]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[11][12][13].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[14].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Grodzisk Maz. normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[15]

W marcu 1930 roku PKU Grodzisk Mazowiecki była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie i administrowała powiatami: sochaczewskim i błońskim z siedzibą w Grodzisku Mazowieckim[16]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ III[15].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[17].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Grodzisk Mazowiecki została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Grodzisk Maz. normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[20].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: błoński i sochaczewski[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Grodzisk Mazowiecki, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
Stopień, imię i nazwiskookres pełnienia funkcjikolejne stanowisko (dalsze losy)
ppłk piech. Julian Olszyckido V 1923komendant PKU Zamość[21]
tyt. płk art. Władysław MaluszyckiV[21] – VI 1923[22]Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK VIII
ppłk piech. Julian Olszycki[a]VI 1923[22][26][27] – V 1925[28]zastępca dowódcy 13 pp
mjr piech. Jan Kazimierz Gadomski[b]V 1925[29] – II 1927[30]komendant PKU Warszawa Powiat
mjr piech. Konstanty Podwysocki[c]II 1927[37] – III 1929[38]oddany do dyspozycji dowódcy OK I
ppłk art. Antoni GlanzIII 1929[39] – VI 1930[40]komendant PKU Sosnowiec
mjr kanc. / piech. Paweł Thommée[d]VI 1930 – 31 X 1934przeniesiony w stan spoczynku, †1940 Charków
mjr piech. Władysław ŻwańskiXII 1934 – 1939w konspiracji, kolejno w NOW, NSZ i NZW
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[26][27]
I referentkpt. piech. Konstanty Kajetan Sikorski1923
II referentpor. piech. Adolf Wierzbickido 4 VI 1923[47]OE Tuchola PKU Starogard
por. piech. Jan I Zych4 VI 1923[47] – II 1925[48]OE Sandomierz PKU Ostrowiec
por. kanc. Józef SzukalskiII 1925[48] – II 1926referent
oficer instrukcyjnypor. piech. Jan Mielczarski1923
oficer ewidencyjny na powiat grodziskiwakat
oficer ewidencyjny na powiat sochaczewskipor. kanc. Czesław ŚwiderskiVIII 1925[49] – II 1926[50]referent PKU Zamość
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[51][52][53][54][55]
kierownik I referatu administracji rezerw

i zastępca komendanta

kpt. piech. Konstanty Kajetan Sikorskiod II 1926, był w 1928
kpt. piech. Wacław Ernest Ziembińskibył w 1932 – 1936kierownik II referatu PKU Sarny
kpt. piech. Kazimierz Sarnowicz1936 – 1937przeniesiony w stan spoczynku
kierownik II referatu poborowegopor. piech. Jerzy Konczynskiod II 1926
kpt. piech. Wacław Ernest ZiembińskiIX 1926[56] – był w 1928kierownik I referatu
kpt. piech. Wiktor Wołochowiczdo 1 VII 1933[57]przeniesiony do PKU Biała Podlaska
kpt. piech. Tadeusz Wilczewski[58]2 VI 1933[57] – 31 VIII 1935[59]przeniesiony w stan spoczynku
referentpor. kanc. Józef SzukalskiII 1926 – IX 1930[60]kierownik II referatu PKU Piotrków
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[61][e]
kierownik I referatu ewidencjikpt. adm. (piech.) Hipolit Potockibył w III 1939
kierownik II referatu uzupełnieńrtm. adm. (kaw.) Bohdan Grabowskibył w III 1939

Uwagi

  1. ↑ Ppłk piech. Julian Olszycki ur. 1 marca 1881 roku w Kamieńcu Podolskim, w rodzinie Pawła i Józefy z Prejsów. Z dniem 15 kwietnia 1925 roku został przydzielony do macierzystego 13 pp z równoczesnym odkomenderowaniem na III trzymiesięczny kurs oficerów sztabowych w Grupie[23]. W maju tego roku został przydzielony do 13 pp na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. W maju 1927 roku został przydzielony na stanowisko komendanta miasta Modlin[24]. W lutym 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV, a z dniem 30 kwietnia tego roku przeniesiony w stan spoczynku[25]. W kwietniu 1940 roku został zamordowany w Charkowie.
  2. ↑ Mjr Jan Kazimierz Gadomski został przeniesiony z korpusu oficerów administracji (dział kancelaryjny) do korpusu oficerów piechoty w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 255.01 lokatą, z równoczesnym wcieleniem do 13 pp i przydziałem do PKU Sochaczew na stanowisko komendanta. Do maja 1915 roku pełnił służbę w DOK I w Warszawie.
  3. ↑ Konstanty Podwysocki urodził się 2 lipca 1888 w Pawłowsku k. Petersburga, w rodzinie Izydora, pułkownika armii rosyjskiej, i Wiktorii z Batorskich. Został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. W styczniu 1925 roku został przydzielony z 21 pp w Warszawie do PKU Warszawa Miasto III na stanowisko I referenta[31]. W lutym 1926 roku został zatwierdzony na stanowisku kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta PKU Warszawa Miasto III[32]. W lutym następnego roku został przeniesiony do PKU Grodzisk Maz. na stanowisko komendanta. W marcu 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I. Z dniem 31 sierpnia 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku[33]. Był odznaczony Krzyżem Walecznych[34] i Złotym Krzyżem Zasługi (1928[35]). Zmarł 26 lipca 1978 w Warszawie[36].
  4. ↑ Paweł Thommée urodził się 1 października 1888 roku w Święcianach, w rodzinie Edwarda i Józefy z Egertów. Był młodszym bratem Wiktora (1881–1962), generała dywizji. W grudniu 1924 roku został przesunięty ze zlikwidowanego Szefostwa Poborowego do Oddziału Ogólnego DOK IX w Brześciu nad Bugiem na stanowisko kierownika referatu[41]. W czerwcu 1930 roku został przeniesiony z DOK IX do PKU Grodzisk na stanowisko komendanta[42]. W marcu 1934 roku został przeniesiony z korpusu oficerów administracji (dział kancelaryjny) do korpusu oficerów piechoty w stopniu majora ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku i 42,1 lokatą[43]. Z dniem 31 października 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku[44]. W latach 1937–1939 był dowódcą JHP w Nieszawie. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie[45]. Był ojcem Mścisława (1917-1986), kapitana Wojska Polskiego, kawalera Krzyża Walecznych[46].
  5. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku[62].

Przypisy

  1. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 34.
  2. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  3. ↑ Szandrocho 2011 ↓, s. 42.
  4. ↑ a b Szandrocho 2011 ↓, s. 47.
  5. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  6. ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  7. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  9. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  10. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 14 z 29 kwietnia 1925 roku, poz. 151.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  12. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  13. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  15. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  16. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  17. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  18. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  19. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  20. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  21. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 30 z 19 maja 1923 roku, s. 280.
  22. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 czerwca 1923 roku, s. 426.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 9 kwietnia 1925 roku, s. 194.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 130.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 71, 83.
  26. ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1478.
  27. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1348.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925 roku, s. 265-266.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 217.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 18 lutego 1927 roku, s. 66.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 stycznia 1925 roku, s. 27.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 215.
  34. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 119, 169.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 407.
  36. ↑ Biogram opracowany przez córkę Marię Podwysocką-Wajnikonis.
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 18 lutego 1927 roku, s. 65.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 86.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 101.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 210.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 133 z 21 grudnia 1924 roku, s. 753.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 207.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 85.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 251.
  45. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 560.
  46. ↑ Tabliczki informacyjne ↓.
  47. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 12 czerwca 1923 roku, s. 393.
  48. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 8 lutego 1925 roku, s. 64.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 80 z 31 lipca 1925, s. 444.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 8.
  52. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 119, 127, 139, 831.
  53. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 513.
  54. ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 39, 60.
  55. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 24, 38, 57.
  56. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926 roku, s. 312.
  57. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 91.
  58. ↑ Kpt. Tadeusz Wilczewski (1889-1969).
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
  60. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 20.
  61. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 847.
  62. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Komendy rejonów uzupełnień OK I.jpg
Komendy rejonów uzupełnień OK I