Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice

Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Katowice
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Katowice

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Katowice

Podległość

DOK V

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK V

Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice (KRU Katowice) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Historia komendy

26 marca 1924 roku został ogłoszony rozkaz O. I. Szt. Gen. 2124/Org. ministra spraw wojskowych w sprawie podziału terytorialnego Górnego Śląska na wojskowe okręgi poborowe. Rozkaz powoływał do życia Powiatową Komendę Uzupełnień Katowice. Okręg poborowy obejmował miasto Katowice i powiat katowicki[2][3]. 12 kwietnia 1924 roku w Dzienniku Personalnym MSWojsk. została ogłoszona obsada personalna komendy[4].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Katowice wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Katowice normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]

W marcu 1930 roku PKU Katowice nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i administrowała miastem Katowice oraz powiatem katowickim[14]. W grudniu tego roku PKU Katowice posiadała skład osobowy typu I[13].

19 marca 1932 roku ogłoszono nadanie Krzyża Niepodległości st. ogn. Feliksowi Łapuszkowi[a] z PKU Katowice[17][18].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Katowice została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Katowice przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[19], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[20]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Katowice normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[21].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Katowice i powiat katowicki[1].

KRU Katowice była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 73 pp w Katowicach. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” komendant rejonu uzupełnień był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji:

Wymienione pododdziały miały być zmobilizowane w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym. Zawiązkiem baonu piechoty typ spec. nr 56 był batalion ON „Katowice” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów[22].

Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Katowice funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego i nadal podlegała dowódcy OK V. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 6 DP, a jej zaopatrywanie należało do dowódcy Armii „Kraków”[23][24].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Katowice i KRU Katowice, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
Stopień, imię i nazwiskookres pełnienia funkcjikolejne stanowisko (dalsze losy)
płk kanc. Bronisław January ZaniewskiIV 1924 – II 1925[25]komendant PKU Kalisz
ppłk piech. Bolesław Józef Wincenty ZubrzyckiIV 1925[26] – 31 XII 1928[27]przeniesiony w stan spoczynku
ppłk piech. Witold ZasztowtIII 1929[28] – XI 1932[29][30]komendant PKU Suwałki
mjr piech. Konrad Żelaznyod 14 XI 1932[30], był w VI 1935w 1938 był już w stanie spoczynku
mjr piech. Henryk Wincenty Jancarzbył w III 1939internowany w obozie Eger na Węgrzech[31]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1924–1925[32][33]
I referentmjr piech. Bolesław Józef Wincenty ZubrzyckiIV 1924 – IV 1925komendant PKU
kpt. piech. Kazimierz Wilhelm MalewskiIV[26] – VIII 1925[34]I referent PKU Nisko
kpt. kanc. Edmund StobierskiVIII 1925[34] – II 1926kierownik I referatu
II referentkpt. piech. Kazimierz Wilhelm MalewskiIV 1924 – IV 1925I referent
kpt. kanc. Edmund StobierskiIV[35] – VIII 1925I referent
por. piech. Marian RodzajVIII 1925[34] – II 1926referent
oficer instrukcyjnypor. / kpt. piech. Tadeusz Smołucha[b]XI 1924 – VI 1925[40]referent PW 23 DP
oficer ewidencyjny na miasto Katowicepor. piech. Marian Rodzaj1 VIII 1924[41] – VIII 1925II referent
oficer ewidencyjny na powiat katowickipor. piech. Edmund Falkowskiod V 1925[42]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[43][44][45][46]
kierownik I referatu administracji rezerwkpt. kanc. Edmund Stobierskiod II 1926
kpt. kanc. Stanisław Gargas[c]do 1 X 1932
kpt. piech. Adolf Pasterczyk1932[50] – po 5 VI 1935kierownik II referatu KRU Jasło
kierownik II referatu poborowegopor. piech. Edmund Falkowskiod II 1926
por. piech. Marian Rodzajbył w 1932 i 1935
referent inwalidzkipor. san. Bolesław Pedzikiewiczod II 1926
referentpor. piech. Marian Rodzajod II 1926kierownik II referatu
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[51][d]
kierownik I referatu ewidencjikpt. adm. (piech.) Tadeusz Kazimierz Ludwik Gawenda[e]był w III 1939
kierownik II referatu uzupełnieńkpt. piech. Bronisław Stefan Orłowski[f]był w III 1939†29 IX 1939 Koszary[56]

Uwagi

  1. ↑ Starszy ogniomistrz Feliks Łapuszek urodził się w 1897 roku. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 5. kompanii 3 pułku piechoty Legionów Polskich. 5 lipca 1916 roku pod Wołczkiem dostał się do rosyjskiej niewoli[15]. W 1938 roku został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi po raz pierwszy. W dalszym ciągu był starszym ogniomistrzem[16].
  2. ↑ Tadeusz Smołucha (ur. 21 czerwca 1888, zm. 8 października 1943 w Oflagu VII A Murnau[36]). W czasie służby w 5 Dywizji Strzelców Polskich używał pseudonimu „Tadeusz Janicki”[37]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty. W 1928 roku pełnił służbę w 23 Dywizji Piechoty w Katowicach. Był odznaczony Medalem Międzysojuszniczym „Médaille Interalliée”[38], a 5 sierpnia 1937 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości[39].
  3. ↑ Stanisław Gargas z dniem 1 października 1932 roku został skierowany na czteromiesięczną praktykę u płatnika 73 pp[47]. Po zakończeniu praktyki został przeniesiony do 18 pp w Skierniewicach na stanowisko płatnika[48], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[49]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w 6 psp w Samborze na stanowisku oficera gospodarczego.
  4. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku[52].
  5. ↑ Kpt. adm. (piech.) Tadeusz Kazimierz Ludwik Gawenda (ur. 23 sierpnia 1894[53]) w styczniu 1934 roku ogłoszono jego przydział z 11 pp do PKU Stanisławów w celu odbycia praktyki w służbie uzupełnień[54]. Po przeniesieniu kpt. piech. Piotra Gadzińskiego w stan spoczynku (30 czerwca 1934 roku) objął obowiązki kierownika I referatu i zastępcy komendanta PKU Stanisławów. Po czerwcu 1935 roku został przeniesiony do KRU Katowice.
  6. ↑ Bronisław Stefan Orłowski ur. 3 września 1897 roku, kapitan ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku w korpusie oficerów piechoty, odznaczony Medalem Niepodległości, w 1932 roku w 69 pp w Gnieźnie[55].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 26 marca 1924 roku, poz. 178.
  3. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
  5. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  6. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  7. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  10. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  11. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  13. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  14. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  15. ↑ VII Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Legionów Polskich przy Departamencie Wojskowym NKN, 1916-10-01, s. 13.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 31 października 1938 roku, s. 10.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 19 marca 1932 roku, s. 200.
  18. ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391.
  19. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  20. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  21. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 735.
  23. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 796.
  24. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 244.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 14 lutego 1925 roku, s. 75.
  26. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 1 kwietnia 1925 roku, s. 184.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 384.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 91.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 226, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
  30. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 430.
  31. ↑ Wykaz Legionistów ↓.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210–211, wymieniony został również urzędnik wojsk. XI rangi Emil Mosler, jako oficer ewidencyjny miasta Katowice. 17 czerwca 1924 roku ogłoszono, że była to pomyłka drukarska.
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1334.
  34. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 81 z 1 sierpnia 1925, s. 448.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 5 kwietnia 1925 roku, s. 191.
  36. ↑ Polskie miejsca pamięci i groby wojenne w Niemczech. FPNP. [dostęp 2019-05-29].
  37. ↑ Pseudonimy oficerów i żołnierzy V dywizji wojska polskiego na Syberii. „Panteon Polski”. 44, s. 6, maj 1928. Lwów: Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie. 
  38. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 136, 209.
  39. ↑ M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 65 z 18 czerwca 1925 roku, s. 328.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 56 z 17 czerwca 1924 roku, s. 331.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 27 maja 1925 roku, s. 286.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
  44. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 514.
  45. ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 17, 47, 89.
  46. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 17, 46, 89.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 178.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  51. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 849.
  52. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 30, sprostowano imię i datę urodzenia z „Tadeusz ur. 22 sierpnia 1894” na „Tadeusz Kazimierz Ludwik ur. 23 sierpnia 1894”.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 9.
  55. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 65, 597.
  56. ↑ Straty ↓, był dowódcą kompanii ckm w baonie KOP „Sienkiewicze”.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KRU DOK V.jpg
Komendy rejonów uzupełnień OK V