Komenda Rejonu Uzupełnień Pińczów

Komenda Rejonu Uzupełnień
Pińczów
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Pińczów
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Pińczów

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Pińczów

Podległość

DOK X

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK X

Komenda Rejonu Uzupełnień Pińczów (KRU Pińczów) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Historia komendy

W listopadzie 1921, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów i wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, na terenie Okręgu Korpusu Nr X została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Pińczów[2][3]. Okręg poborowy PKU Pińczów obejmował powiaty: jędrzejowski, pińczowski i stopnicki, które dotychczas leżały w granicach Okręgu Generalnego „Kielce”. Powiaty pińczowski i stopnicki zostały wyłączone z okręgu PKU 4 pp Leg., natomiast powiat jędrzejowski z okręgu PKU 25 pp[4][5][6].

W marcu 1930 PKU Pińczów nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X i administrowała powiatami: jędrzejowskim, pińczowskim i stopnickim[7]. W grudniu tego roku posiadała skład osobowy typ I[8].

31 lipca 1931 gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[9].

11 listopada 1931 ogłoszono nadanie Krzyża Niepodległości sierż. Piotrowi Doryńskiemu[a] z PKU Pińczów[11][12].

1 lipca 1938 weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Pińczów została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Pińczów przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938[13], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 o powszechnym obowiązku wojskowym[14]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Pińczów normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[15].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr X, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: jędrzejowski, pińczowski i stopnicki[1].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Pińczów, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938.

Komendanci
  • ppłk piech. Stanisław Palle (do 10 IX 1922 → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK X[16])
  • ppłk piech. Włodzimierz Nyczaj (1 IX[16] – 1 XI 1922 → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK I[17])
  • tyt. ppłk piech. Ludwik Szulc (1 XI 1922[17][18] – I 1925 → komendant PKU Święciany[19])
  • ppłk piech. Antoni Budzikiewicz (IV 1925[20] – IV 1928 → dyspozycja dowódcy OK X[21])
  • kpt. kanc. Adolf I Thiel (p.o. 23 IX 1930 – 23 II 1932)[22]
  • ppłk dypl. piech. Otton Matuszek (III[23] – XII 1931 → dyspozycja dowódcy OK X[24])
  • mjr piech. Władysław Połeć[b] (III 1932[32] – III 1934 → dyspozycja dowódcy OK X[33])
  • mjr piech. Zbigniew Henryk Koellner (VI 1934[34] – 1939[35], †1943 KL Auschwitz)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[36][37]
  • I referent
    • kpt. piech. Włodzimierz Dzerowicz (do 18 V 1923[38] → III referent Szefostwa Poborowego DOK IX)
    • kpt. kanc. Włodzimierz Jankowski (od 21 VI 1923[39])
    • mjr piech. Marian Kański (od XII 1923[40])
  • II referent
    • kpt. piech. Marian Kański (1 VIII[41] – XII 1923 → I referent)
    • kpt. piech. Julian Stelmachów (XII 1923[40] – IV 1924[42] → PKU Stryj)
    • ppor. rez. piech. zatrzym. w sł. czyn. Ludomir Olszamowski (od V 1924[43])
    • kpt. piech. Franciszek I Książek (31 XII 1925[44] – II 1926 → kierownik II referatu)
  • oficer instrukcyjny
    • por. piech. Mieczysław Gustaw Bożydar Osuchowski[c] (1923)
    • kpt. piech. Wojciech Zjawin[d] (X 1924[50] – III 1926[51] → 2 pp Leg.)
  • oficer ewidencyjny na powiat jędrzejowski
    • ppor. rez. kanc. Henryk Marian Jackowski (IV[52] – 31 X 1923[53] → zwolniony z czynnej służby)
    • por. / kpt. kanc. Andrzej Styka (od XII 1923[54])
    • chor. Franciszek Dąbrowski[e] (od II 1925)
  • oficer ewidencyjny na powiat pińczowski – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Wacław Stanisław Dukalski (1923 – 1924)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[57][58]
  • kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
    • rtm. tab. Zygmunt Siewiński (p.o. II 1926 – XI 1927[59] → kierownik II referatu PKU Łańcut)
    • mjr piech. Józef Mück (XI 1927[60] – III 1929[61] → dyspozycja dowódcy OK X)
    • mjr piech. Jan Uldanowicz (III 1929[62] – IX 1930[63] → komendant PKU Lublin Miasto)
    • kpt. kanc. Adolf I Thiel (IX 1930[64][65] – XII 1932 → dyspozycja dowódcy OK X, stan spoczynku z dniem 30 IV 1933[66])
    • kpt. piech. Marcin Czosnyka (p.o. 23 IX 1930 – 23 II 1932)[22]
    • kpt. piech. Tadeusz Wilczewski[f] (od XII 1932[68])
    • kpt. Antoni Toporowski (1 I 1935[69] – ? → kierownik I referatu II KRU Łuniniec
  • kierownik II referatu poborowego
  • referent
    • por. kanc. Janusz Korsak (II 1926 – 1 IX 1927[72] → kierownik kancelarii szefa SG)
    • kpt. kanc. Adolf I Thiel (XI 1928[73] – IX 1930 → kierownik I referatu)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1938–1939[35][g]
  • kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Benedykt Józef Grocholak (Grochalak[75][h])
  • kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Alfons Wnętrzak[i] †1940 Charków[78]

Uwagi

  1. ↑ Sierż. Piotr Doryński ur. w 1896 w Łodzi w czasie I wojny światowej walczył w szeregach 6 pułku piechoty Legionów Polskich[10].
  2. ↑ mjr piech. Władysław Połeć (ur. 8 grudnia 1891[25]). Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej. W maju 1925 został przeniesiony z 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu do 82 Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem na stanowisko dowódcy II batalionu[26]. W październiku 1926 został przeniesiony do 18 Pułku Piechoty w Skierniewicach na stanowisko dowódcy I batalionu[27]. W grudniu tego roku został przesunięty na stanowisko dowódcy II batalionu[28], a w listopadzie 1927 przesunięty na stanowisko kwatermistrza[29]. W marcu 1930 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy Batalionu KOP „Skałat”[30]. W marcu 1932 został przeniesiony z KOP do PKU Pińczów na stanowisko komendanta. W marcu 1934 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X. Z dniem 31 stycznia 1935 został przeniesiony w stan spoczynku[31].
  3. ↑ Kpt. piech. Mieczysław Gustaw Bożydar Osuchowski (ur. 26 lutego 1900, zm. 16 listopada 1971) na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 w korpusie oficerów piechoty. W 1939 nadal pełnił służbę w 2 pp Leg. na stanowisku adiutanta[45]. W czasie kampanii wrześniowej był I adiutantem 2 pp Leg.
  4. ↑ Kpt. piech. Wojciech Zjawin ur. 26 października 1887 w Jagielnicy, w rodzinie Bartłomieja. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej w stopniu podporucznika. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty[46]. Z dniem 31 października 1933 został przeniesiony w stan spoczynku[47]. 9 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[48]. Po zakończeniu II wojny światowej został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[49].
  5. ↑ Urzędnik wojsk. XI rangi Franciszek Dąbrowski (ur. 30 listopada 1879) z dniem 1 stycznia 1925 został mianowany chorążym zawodowym w piechocie, wcielony do 2 pp Leg. i przydzielony do PKU Pińczów na stanowisko OE Jędrzejów[55]. W 1923 pełnił służbę w PKU Gródek Jagielloński na stanowisku oficera ewidencyjnego[56].
  6. ↑ kpt. piech. Tadeusz Wilczewski ur. 23 kwietnia 1889 (17 kwietnia 1886) w Kurzelówce nad Uszycą, w ówczesnym powiecie uszyckim guberni podolskiej, w rodzinie Henryka i Jadwigi z Popowskich[67]. Był bratem Leona (ur. 1895), kapitana piechoty i Mieczysława (1898–1939), kapitana artylerii, dowódcy 1/18 dac.
  7. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[74].
  8. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego jego nazwisko podawano w dwóch wersjach: Grocholak i Grochalak. Benedykt Grochalak (ur. 20 marca 1893 w Warszawie), zamieszkały w Pińczowie, figuruje jako więzień KL Buchenwald (od 22 sierpnia 1940)[76].
  9. ↑ Kpt. adm. (piech.) Alfons Wnętrzak (ur. 3 września 1896) był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych[77].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. ↑ Jarno 2003 ↓, s. 178–179.
  3. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 39.
  4. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921, zał. nr 2 do pkt 11.
  5. ↑ Jarno 2003 ↓, s. 179.
  6. ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  7. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  8. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930, poz. 471.
  9. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931, poz. 290.
  10. ↑ Wykaz Legionistów ↓.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 374.
  12. ↑ M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296.
  13. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  14. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  15. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  16. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 26 sierpnia 1922, s. 639.
  17. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 11 listopada 1922, s. 827.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1474.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 stycznia 1925, s. 27.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 1 kwietnia 1925, s. 184.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 128.
  22. ↑ a b Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 11 z 21 lipca 1932 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. Jan Tarczyński (nadzór merytoryczny). T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 612. ISBN 978-83-63050-46-7..
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 96.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931, s. 415.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 25, sprostowano datę urodzenia z „13 grudnia 1891” na „8 grudnia 1891”.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925, s. 264, 277.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 października 1926, s. 335.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 23 grudnia 1926, s. 450.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 326.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 117.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935, s. 58.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 255.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934, s. 133.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 159.
  35. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 854.
  36. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1474, 1556.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1343.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 29 maja 1923, s. 362.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 3 lipca 1923, s. 444.
  40. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923, s. 703.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 lipca 1923, s. 494.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 8 kwietnia 1924, s. 193.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 6 maja 1924, s. 258.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 140 z 31 grudnia 1925, s. 762.
  45. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 43, 549.
  46. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 42, 532.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933, s. 118.
  48. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-15]..
  49. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-15]..
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 31 października 1924, s. 647.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926, s. 8.
  52. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 5 kwietnia 1923, s. 236.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 67 z 20 października 1923, s. 719.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923, s. 700.
  55. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 17 lutego 1925, s. 77.
  56. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1555.
  57. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926, s. 19.
  58. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 520.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 317.
  60. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 301.
  61. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 85.
  62. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 90.
  63. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 303.
  64. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 29.
  65. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 296, ogłoszono przydział mjr. piech. Feliksa Dąbrowskiego z 55 pp na stanowisko kierownika I referatu, który sprostowano w Dz. Pers. MSWojsk. Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 49, jako przydział do PKU Kałusz na stanowisko kierownika I referatu.
  66. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933, s. 123.
  67. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-06]..
  68. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 415.
  69. ↑ Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 5 z 25 lutego 1935 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. Jan Tarczyński (nadzór merytoryczny). T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 613. ISBN 978-83-63050-46-7..
  70. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 222.
  71. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 155.
  72. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927, s. 274.
  73. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 363.
  74. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  75. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 258, sprostowano datę urodzenia kapitana Grocholaka z „20 lipca 1893” na „20 marca 1893”.
  76. ↑ Straty ↓.
  77. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 293.
  78. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 601.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KRU DOK X.jpg
Komendy rejonów uzupełnień OK X