Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Powiat

Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Powiat
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Warszawa Powiat
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Warszawa Powiat[1]

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa

Podległość

DOK I

Skład

PKU typ specjalny

Komendy rejonów uzupełnień OK I

Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Powiat (KRU Warszawa Powiat) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

15 listopada 1921 roku, w związku z wprowadzeniem podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniem pokojowej organizacji służby poborowej, na obszarze Okręgu Korpusu Nr I została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Warszawa Powiat z siedzibą przy ul. Polnej 36. Okręg poborowy PKU Warszawa Powiat obejmował powiaty: warszawski i grójecki[3][4]. Przed wejściem w życie pokojowej organizacji służby poborowej południową częścią powiatu warszawskiego administrowała PKU 36 pp w Mińsku Mazowieckim, natomiast częścią północną – PKU 13 pp w Pułtusku, zaś powiatem grójeckim PKU 5 pp Leg. w Warszawie[5].

W lipcu 1922 roku PKU Warszawa Powiat została przeniesiona na ul. Koszykową 79[6].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[7], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[4]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[8][9]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[10].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[8]. W skład PKU Warszawa Powiat wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[8]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[11][12][13].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[14].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Warszawa Powiat normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[15]

W marcu 1930 roku PKU Warszawa Miasto Powiat nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr I i administrowała powiatem warszawskim i grójeckim[16]. W grudniu tego roku PKU Warszawa Miasto Powiat posiadała skład osobowy typ specjalny[15]. Siedziba komendy znajdowała się przy ul. Jagiellońskiej[17].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby poborowej, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Warszawa Powiat została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Warszawa Powiat przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Warszawa Powiat normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[20].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Warszawa Powiat i KRU Warszawa Powiat, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
stopień, imię i nazwiskookres pełnienia funkcjikolejne stanowisko (dalsze losy)
płk piech. Lucjan Kopczyńskido V 1923Szef Poborowy DOK III[21]
płk piech. Stanisław Eulagiusz SobolewskiV[21] – VII 1923komendant PKU Warszawa Miasto III[22]
ppłk piech. Karol SteinbachVII 1923[22] – XI 1925komendant PKU Warszawa Miasto II[23]
ppłk piech. Włodzimierz NyczajXI 1925[23] – II 1927stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[24]
mjr piech. Jan Kazimierz GadomskiII[25] – VII 1927stan spoczynku z dniem 30 IX 1927[26]
ppłk piech. Roman KrzyżanowskiVIII 1927[27] – II 1929dyspozycja dowódcy OK I[28][29]
ppłk. kaw. Witold Łada-Zabłocki[30]III 1929[31] – III 1932stan spoczynku z dniem 30 VI 1932[32]
ppłk dypl. piech. Bronisław Radziejowski1 IV 1932[33] – VIII 1935stan spoczynku z dniem 31 X 1935[34]
ppłk piech. Władysław Michał Śpiewak1 IX 1935[35] – 1939od IX 1939 w niewoli, w Oflagu II C Woldenberg[36]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[37][38]
I referentmjr piech. Kazimierz II Wiśniewskido VII 192373 pp[39]
mjr piech. Juliusz Józef PilaskiVII 1923[39] – VI 1924[40]86 pp
kpt. piech. dr Stanisław DrzymałaVI[41] – XII 1924[42]słuchacz Kursu 1924-1926 WSInt.
kpt. piech. Aleksander MogielnickiI 1925[43] – II 1926kierownik I referatu
II referentpor. piech. Henryk Leśkiewiczdo VII 192332 pp
urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Bronisław SzczęsnowiczVII 1923[44] – II 1925[45]Dep. I MSWojsk.
por. piech. Olgierd Wazgird[a]II – IV 1925[46]OE Warszawa Powiat
por. kanc. Emil Dzbańskiod IV 1925
oficer instrukcyjnypor. piech. Tadeusz Paulin Lipskido III 1926[47]36 pp
oficer ewidencyjny na powiat grójeckiurzędnik wojsk. XI rangi Bronisław Szczęsnowiczdo VII 1923II referent
urzędnik wojsk. X rangi Emil Dzbańskiod VII 1923[48]
por. piech. Olgierd WazgirdVIII 1924[49] – II 1925[45]II referent
por. kanc. Stanisław II JastrzębskiIII 1925[50] – II 1926[51]referent inwalidzki w PKU Wilno
oficer ewidencyjny na powiat warszawskipor. tab. Cezary Seweryn Pągowskiod IV 1923[52]
por. kanc. Emil DzbańskiVIII 1924[49] – IV 1925[46]II referent
por. piech. Olgierd Wazgirdod IV 1925
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[47][53][54]
kierownik I referatu administracji rezerwkpt. piech. Aleksander MogielnickiII 1926 – VI 1933[55]referent w Dep. Uzup. MSWojsk.
kpt. piech. Mieczysław II RóżyckiVI[56] – IX 1933[57]przydzielony do PKU Warszawa Miasto IV
kpt. piech. Tadeusz WiktorczykIX 1933[57] – był w VI 1935
kierownik II referatu poborowegopor. kanc. Emil Dzbańskiod II 1926
kpt. gosp. Tadeusz Piotr Bronikowskido XI 1927[58]referent w Wydziale Poborowym Dep. Piech. MSWojsk.
kpt. piech. Stanisław Kohutnickiod XI 1927[59]
referentpor. piech. Olgierd WazgirdII 1926 – II 1927[60]referent PKU Łomża
por. piech. Jerzy Marceli Kończyńskido XI 1927[61]przydzielony do dżand. KOP
rtm. Władysław I DolińskiXI 1928[62] – VIII 1929[63][64]dyspozycja dowódcy OK I
kpt. gosp. Karol FilipetzI 1930[65]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[66][b]
kierownik I referatu ewidencjikpt. adm. (piech.) Stanisław Kohutnickibył w III 1939od IX 1939 w niewoli, w Oflagu VI B Dössel[36]
kierownik II referatu uzupełnieńkpt. piech. Jan Karol Kossowski[c]był w III 1939

Uwagi

  1. Więcej informacji biograficznych Olgierda Wazgirda w artykule Komenda Rejonu Uzupełnień Płońsk.
  2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[67].
  3. Kpt. piech. Jan Karol Kossowski ur. 14 października 1898 we Lwowie, w rodzinie Teofila. 11 kwietnia 1915 w Radomsku wstąpił do Legionów Polskich[68]. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (2 sierpnia 1931), Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi[69].

Przypisy

  1. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 34.
  2. a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  3. PKU. „Polska Zbrojna”. 41, s. 3, 1921-11-19. Warszawa. 
  4. a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  5. Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  6. PKU w Warszawie. „Polska Zbrojna”. 182, s. 3, 1922-07-08. Warszawa. 
  7. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  8. a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  9. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  10. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  12. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  13. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  15. a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  16. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  17. Książka adresowa 1930 ↓, s. 53.
  18. Jarno 2001 ↓, s. 173.
  19. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  20. Historia WKU Suwałki ↓.
  21. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 18 maja 1923 roku, s. 273.
  22. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 3 lipca 1923 roku, s. 444.
  23. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 117 z 5 listopada 1925 roku, s. 632.
  24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
  25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 66.
  26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215, 228.
  27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 25 sierpnia 1927 roku, s. 259.
  28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 77.
  29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 139, z dniem 30 czerwca 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
  30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 263, sprostowano nazwisko i datę urodzenia z „Witold Zabłocki ur. 20 maja 1884” na „Witold Łada-Zabłocki ur. 2 czerwca 1884”.
  31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 92.
  32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 221.
  33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 233.
  34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
  35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 101.
  36. a b Straty ↓.
  37. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1482, 1556, 1568.
  38. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1352.
  39. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 18 lipca 1923 roku, s. 469.
  40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 25 czerwca 1924 roku, s. 402, przydzielony został do macierzystego 86 pp z jednoczesnym odkomenderowaniem do PKU Warszawa Powiat na trzy miesiące.
  41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 25 czerwca 1924 roku, s. 401.
  42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 16 grudnia 1924 roku, s. 726.
  43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 stycznia 1925 roku, s. 14.
  44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 10 lipca 1923 roku, s. 457.
  45. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 24 lutego 1925 roku, s. 91.
  46. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 2 kwietnia 1925 roku, s. 187.
  47. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7.
  48. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 13 lipca 1923 roku, s. 463.
  49. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 84 z 26 sierpnia 1924 roku, s. 476.
  50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 24 marca 1925 roku, s. 163.
  51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3.
  52. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 274.
  53. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 526.
  54. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 8, 36, 46.
  55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 133.
  56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 145.
  57. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 195.
  58. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 320.
  59. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 310.
  60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
  61. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 295.
  62. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 356.
  63. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 256.
  64. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 313.
  65. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1930 roku, s. 39.
  66. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 860.
  67. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  68. Żołnierze Niepodległości. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2021-06-01].
  69. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 35.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Komendy rejonów uzupełnień OK I.jpg
Komendy rejonów uzupełnień OK I