Kometa Halleya
 Zdjęcie komety Halleya wykonane 8 marca 1986 | |
| Odkrywca | Edmond Halley (identyfikacja periodyczności komety) |
|---|---|
| Elementy orbity | |
| Półoś wielka | |
| Mimośród | 0,967143[1] |
| Peryhelium | |
| Aphelium | |
| Okres orbitalny | |
| Nachylenie orbity względem ekliptyki | 162,263[1]° |
| Długość węzła wstępującego | 58,420[1]° |
| Argument peryhelium | 111,332[1]° |
| Moment przejścia przez peryhelium | 1986–02–05,895[1] |
| Charakterystyka fizyczna jądra | |
| Średnica | 14,9 × 8,2[1] km |
| Masa | 1,4×1014 kg |
| Gęstość | 0,2 g/cm3 |
| Okres obrotu wokół własnej osi | 7,4 dnia, czyli 178 h |
| Albedo | 0,04[1] |
| Roje meteorów związane z kometą | |
Słońce
Wenus
Ziemia
Jowisz
1P/Halley
Kometa Halleya (nazwa oficjalna 1P/Halley, łac. Cometa Halleiensis) – pierwsza zidentyfikowana kometa krótkookresowa. Nazwa pochodzi od nazwiska astronoma Edmonda Halleya, który na początku XVIII wieku badał zapiski o pojawianiu się komet z lat 1456–1682 i w 1705 przewidział ponowne pojawienie się tej komety w 1758. Halley zestawił listę 24 historycznych pojawień komet, dla których wyznaczone zostały przybliżone parametry orbit przy założeniu, że są one paraboliczne. Astronom uważał, że orbity te są w rzeczywistości eliptyczne i wśród tych 24 pojawień odnalazł powtarzające się podobne parametry, odkrywając w ten sposób swoją kometę. W pobliżu Słońca kometa Halleya traci podczas każdego przelotu około 250 milionów ton swojej materii, na podstawie czego szacuje się, że będzie istnieć przez kolejne 170 000 lat.
Budowa
Jądro komety Halleya jest bryłą o wymiarach 14,9×8,2 km[1]. Powierzchnię komety pokrywają wzgórza, doliny i kratery. Dużo danych o budowie komety dostarczyła w 1986 sonda Giotto, która zbliżyła się na odległość kilkuset kilometrów, dostarczając licznych fotografii[2]. Jądro komety jest zbudowane ze skał, lodu oraz nieznanego materiału organicznego, odpornego na wysokie temperatury. Na powierzchni komety znajduje się gruba, ciemna skorupa o nieznanym składzie chemicznym.
Ruch wokół Słońca
Najstarsze udokumentowane zapisy komety Halleya pochodzą z Chin z 613 p.n.e. Kometa Halleya krąży po wydłużonej eliptycznej orbicie wokół Słońca. Okres obiegu wynosi średnio 76 lat. Ruch komety podlega perturbacjom ze strony planet Układu Słonecznego (głównie Jowisza i Saturna), co sprawia, że okres obiegu ulega czasem zmianom. Gdy kometa zbliża się do planety, siła grawitacyjna nadaje jej przyspieszenie, natomiast gdy się oddala, spowalnia. Najkrótszy ze zmierzonych okresów obiegu komety Halleya wyniósł 74,5 roku; po zaobserwowaniu w listopadzie 1835 powróciła już w kwietniu 1910. Najdłuższy zaobserwowany czas obiegu komety wyniósł ponad 79 lat; w latach 1145 do 1301 miał miejsce obieg, kiedy to kometa powróciła po 79 latach i prawie 1 miesiącu.
Obserwacje w XX wieku
W XX wieku kometa dwukrotnie zbliżyła się do Słońca. 20 maja 1910 roku minęła Ziemię w odległości zaledwie 0,15 au (22 440 000 km)[3], osiągając wielkość obserwowaną 0m[4]. Na porannym niebie jej warkocz kometarny rozciągał się na 120°, od gwiazdozbioru Byka do Orła[4]. Zbiegiem okoliczności, w tym samym roku była obserwowana jeszcze jaśniejsza kometa jednopojawieniowa C/1910 A1 (Wielka Kometa Styczniowa)[3][4].
Kolejne zbliżenie do Słońca miało miejsce w roku 1986. Warunki do obserwacji z Ziemi były najbardziej niesprzyjające w ciągu ostatnich 2000 lat – kometa zbliżyła się do Słońca z przeciwnej strony niż nasza planeta[5]. Podczas tego zbliżenia do Słońca kometa Halleya stała się jednak przedmiotem badań wysłanych w tym celu sond kosmicznych: Wega 1 i Wega 2, Giotto, Suisei, Sakigake i ICE. Przeprowadzono wiele pomiarów składu chemicznego głowy komety, jej warkocza i jądra, które zostało sfotografowane przez sondę Giotto. Po raz pierwszy naukowcy uzyskali zdjęcia jądra z odległości kilkuset kilometrów[6].
Powrót w XXI wieku
Kometa ponownie przejdzie przez peryhelium swojej orbity w 2061 roku[6]. Przewiduje się, że w maksimum blasku może osiągnąć wielkość −0,3m[7].
Daty pojawiania się
Przybliżone daty momentów przejścia przez peryhelium komety w przeszłości oraz przewidywane daty w przyszłości[8]:
|
|
|
|
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l Kometa Halleya w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [data dostępu: 2016-03-27].
- ↑ Robert Nemiroff, Jerry Bonnell: Comet Halley’s Nucleus An Orbiting Iceberg (ang.). W: Astronomy Picture of the Day [on-line]. NASA, 2010-01-04. [dostęp 2010-11-15].
- ↑ a b Donald K. Yeomans: Great Comets in History (ang.). Jet Propulsion Laboratory, 2007. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ a b c John E. Bortle: THE BRIGHT-COMET CHRONICLES (ang.). International Comet Quarterly, 1998. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Broughton, R.P.. The Visibility of Halley's Comet. „Journal of the Royal Astronomical Society of Canada”. 73, s. 24, 1979. Bibcode: 1979JRASC..73...24B (ang.).
- ↑ a b 1P/Halley (ang.). W: Solar System Exploration [on-line]. NASA, 2019-04-29. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Sten Odenwald: When will Halley's Comet return? (ang.). The Astronomy Cafe, 1997. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-29)].
- ↑ Aerith.net: 1P/Halley (ang.).
Bibliografia
- 1P/Halley w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- Kometa Halleya w bazie Minor Planet Center (ang.)
Linki zewnętrzne
- Diagram orbity 1P/Halley w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
Media użyte na tej stronie
Comet 1P/Halley as taken March 8, 1986 by W. Liller, Easter Island, part of the International Halley Watch (IHW) Large Scale Phenomena Network.
Autor: Phoenix7777, Licencja: CC BY-SA 4.0
Animation of 1P/Halley orbit - 2061 apparition
▇ Sun · ▇ Venus · ▇ Earth · ▇ Jupiter · ▇ 1P/Halley
(c) ESA/MPS, CC BY-SA IGO 3.0
Comet Halley as seen by ESA’s Giotto spacecraft in 1986, the last time the comet visited the inner Solar System. Giotto was ESA’s first deep mission, and obtained the first close-up images of a comet. This image was taken from a distance of about 2000 km from Comet Halley. The Sun is located towards the left of the image, provoking outbursts of gas and dust from the comet’s nucleus.
Tapestry of Bayeux (Normandy) with Halley's comet. Text reads ISTI MIRANT STELLA: "These (people) are looking in wonder at the star."