Komisariat Straży Celnej „Dąbrowy”
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Sformowanie | 1921 | |
| Rozformowanie | 1928 | |
| Tradycje | ||
| Kontynuacja | komisariat SG „Myszyniec” | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Dąbrowy | |
| Formacja | Straż Celna | |
| Podległość | Inspektorat SC „Chorzele” | |
Komisariat Straży Celnej „Dąbrowy” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. W 1921 roku w Dąbrowach stacjonował sztab 2 kompanii 1 batalionu celnego[3]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[4]. Komisariat Straży Celnej „Dąbrowy”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Chorzele”[5].
1 czerwca 1921 roku w Dąbrowach stacjonowała jeszcze 2 kompania celna 1 batalionu celnego. Posiadała ona swoje placówki w miejscowościach: Antonia, Dabrowy, Łosicha, Perły, Cyk, Ruchaje, Surowe i Czarni[3]. Na przełomie roku 1921/1922 ochronę granicy państwowej w tym rejonie od pododdziałów 1 batalionu celnego przejęła Straż Celna[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[6]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[7]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego, Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Myszyniec”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[8].
Służba graniczna
- Sąsiednie komisariaty
Funkcjonariusze komisariatu
Obsada personalna w 1927[9]:
- kierownik komisariatu – podkomisarz Bronisław Benit[a]
- pomocnik kierownika komisariatu – podkomisarz Włodzimierz Roszkowski
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w 1926 roku[11]:
- komenda – Dąbrowy
- placówka Straży Celnej „Warmiak”
- placówka Straży Celnej „Antonia-Grądzkie”[b]
- placówka Straży Celnej „Dąbrowy”
- placówka Straży Celnej „Łosisza”[c]
- placówka Straży Celnej „Pełty I”[d]
- placówka Straży Celnej „Pełty II”[e]
Uwagi
- ↑ Bronisław Benit – od 1 grudnia 1915 w armii carskiej. 13 lipca 1920 zmobilizowany do 4 szwadronu zapasowego taborów w Łodzi. Od 10 sierpnia 1920 służył na stanowisku dowódcy 2 kompanii 3 pspodh. Walczył na Ukrainie, Polesiu i w obronie Grodna. Po zakończeniu działań wojennych pełnił służbę graniczną na Górnym Śląsku. 11 marca 1921 zdemobilizowany. 1 września 1921 został przyjęty do Straży Celnej. Pełnił funkcję pomocnika kierownika komisariatu, a od 21 kwietnia 1923 został wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SC „Chorzele”. Od 1926 mianowany kierownikiem komisariatu SC „Dąbrowy”. Po pomyślnej weryfikacji został przyjęty do Straży Granicznej. W listopadzie 1928 wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Myszyniec”. W 1929 był adiutantem kierownika IG „Ostrów”, a w latach 1929-1934 kierownikiem komisariatu SG „Bralin”. W latach 1934 – 1936 był adiutantem kierownika Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego, a od marca 1936 pełnił funkcję adiutanta kierownika Okręgu we Lwowie. We wrześniu 1939 przekroczył granicę polsko-rumuńską. Poprzez Rumunię przedostał się do Francji, a po jej kapitulacji do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Anglii[10].
- ↑ Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 używają nazwy „Antonja-Grondzkie”[9], a Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku nazwy „Antonja-Gromadzkie”[5]. Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1931) chodzi o dwie sąsiadujące ze sobą miejscowości − Antonia i Grądzkie.
- ↑ Według analizy map prawdopodobnie chodzi o miejscowość "Osichy"
- ↑ Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Pelty I”[12][5]. Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1931) miejscowość nazywa się Pełty
- ↑ Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Pelty II”[12][5]. Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1931) miejscowość nazywa się Pełty
Przypisy
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ a b c OdeB batalionów celnych ↓, s. 1bc.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ a b c d Kozłowski 2012 ↓, s. 25.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 14.
- ↑ a b Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 169.
- ↑ Kozłowski 2015 ↓, s. 29.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 24.
- ↑ a b Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 170.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.)
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
- Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2017-06-28].
- Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie placówek SC komisariatu "Dąbrowy" w 1926 roku
Szkic rozmieszczenia 1 batalionu celnego Chorzele