Komisariat Straży Granicznej „Gorzyce”
Historia | |
Państwo | II Rzeczpospolita |
---|---|
Sformowanie | 1928 |
Rozformowanie | 1938 |
Tradycje | |
Rodowód | Komisariat SC „Gorzyce” |
Kontynuacja | Komisariat SG „Bogumin” |
Dowódcy | |
Ostatni | asp. Tadeusz Klimowski |
Organizacja | |
Dyslokacja | Gorzyce |
Formacja | Straż Graniczna |
Podległość | Inspektorat Graniczny nr 16 Obwód SG „Rybnik” |
Komisariat Straży Granicznej „Gorzyce” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowacka w latach 1928–1939.
Geneza
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 16 na 19 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Gorzyce”[3][4]}. Pierwszym kierownikiem komisariatu był komisarz Mikołaj Kmieć[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[5]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Gorzyce”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].
Formowanie i zmiany organizacyjne
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[7]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Gorzyce” do Inspektoratu Granicznego nr 16 „Rybnik” i określił jego strukturę organizacyjną[8]. W czerwcu 1929 roku w Skarbeńsku utworzono ekspozyturę placówki SG „Godów”, a Moszcenicy utworzono posterunek informacyjny dla pododcinków placówek „Moszczenica” i „Ruptawa”[9]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[10]. Rozkazem nr 1 komendanta Straży Granicznej z 12 stycznia 1931 roku przemianowano placówkę II linii Moszczenica na placówkę I linii[11]. W 1931 roku zlikwidowano placówkę II linii „Wodzisław”, a jej miejsce utworzono posterunek informacyjny[12]. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku zarządził przeniesienie siedzib komendy obwodu „Bielsko” do Cieszyna, a komisariatu i placówki II linii „Gorzyce” do Bogumina[13]. Ponadto komisariat „Cieszyn” miał zorganizować nowe placówki linii w miejscowościach: Bogumin, Wierzbice, Pudlów[14]. Placówka I linii „Olza” przeszła do Komisariatu „Lubomia”[13].
Służba graniczna
Sąsiednie komisariaty:
Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
---|---|---|---|
kom. | Cezary Nowicki | był w 1932[15] | |
kom. | Zygmunt Horyszkowski | był XI 1937[16] | |
aspirant | Tadeusz Klimowski | - 29 X 1938[17] | komisariat „Bogumin” |
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[8]:
- komenda – Gorzyce
- placówka Straży Granicznej I linii „Olza”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gorzyczki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Godów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruptawa”
- placówka Straży Granicznej II linii „Wodzisław”
- placówka Straży Granicznej II linii „Gorzyce”
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[18]:
- 3/16 komenda – Gorzyce
- placówka Straży Granicznej I linii „Olza” → w 1938 przeszła do komisariatu „Lubomia”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gorzyczki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Godów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Skobieńsk”
- placówka Straży Granicznej II linii „Gorzyce”
Przypisy
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ a b Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 28.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 76.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 35.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 129–130.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 130.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 7.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 338.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/51.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
Bibliografia
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Wykazy imienne Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Media użyte na tej stronie
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).