Komisariat Straży Granicznej „Kaczory”
| Historia | |
| Państwo |  II Rzeczpospolita |
|---|---|
| Sformowanie | 1928 |
| Rozformowanie | 1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | Komisariat Straży Celnej „Śmiłowo” |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Kaczory |
| Formacja | Straż Graniczna |
| Podległość | Inspektorat Graniczny nr 8 Obwód SG „Nakło” |
Komisariat Straży Granicznej „Kaczory” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[1]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Kaczory” do Inspektoratu Granicznego nr 8 „Nakło” i określił jego strukturę organizacyjną[2]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[3]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku zniesiono placówkę SG Dziembowo, a pozostawiono posterunek detaszowany „Dziembowo”[4]. Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Miasteczko”[5]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę placówki I linii „Kalina” na „Dziembowo”[6].
Służba graniczna
Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr E 256; granica południowa: kamień graniczny nr F003[7].
- Sąsiednie komisariaty
Działania komisariatu w 1939 roku
Wiosną 1939 przy każdym komisariacie zaczęto tworzyć plutony wzmocnienia, liczące etatowo 61 ludzi. W okresie pokoju miały one uszczelniać granicę, a przypadku wojny prowadzić miały działania opóźniające poprzez niszczenie mostów i dróg. Plutonem wzmocnienia komisariatu „Kaczory” dowodził przodownik Straży Granicznej Jan Walter[8]. 1 września 1939 niemiecka 50 Dywizja Piechoty nacierała przez Łobżonkę na Nakło i Mroczę. 1 września o 0.30 rozpoczęły się pierwsze walki. O 4.00 komisariat wysłał patrol w kierunku wioski Byszki. Patrol wrócił i stwierdził obecność wojsk niemieckich w Byszkach. O 5.00 pluton wzmocnienia został wycofany na wzgórze pod Ujściem. Spod Ujścia komisariat wycofywał się przez Budzyń do Wągrowca. W Wągrowcu zebrał się cały batalion wojsk pogranicznych mjr. Świderskiego[9].
Funkcjonariusze komisariatu
| Kierownicy/komendanci komisariatu | |||
|---|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
| podkomisarz | Bolesław Leśnik[10] | był IX 1930 – był w 1935[11] – | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | |||
| starszy strażnik | Adam Drozdowicz | 23 IV 1939[12] – 20 V 1939[13] | komisariat „Łobżenica” |
| strażnik | Zbigniew Stępka | 20 V 1939[13] - | |
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[2]:
- komenda − Kaczory
- placówka Straży Granicznej I linii „Jeziorki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaczory”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kalina Blok”
- placówka Straży Granicznej II linii „Śmiłowo”
- Placówka Straży Granicznej II linii „Grabówno”[a]
- placówka Straży Granicznej II linii „Kaczory”
- placówka Straży Granicznej II linii „Nakło”
Organizacja komisariatu w styczniu 1930[3]:
- komenda − Kaczory
- placówka Straży Granicznej I linii „Jeziorki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaczory”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kalina Blok”
- placówka Straży Granicznej II linii „Kaczory”
- Placówka Straży Granicznej II linii „Grabówno”
- placówka Straży Granicznej II linii „Dziembowo”
- placówka Straży Granicznej II linii „Nakło”[b]
Organizacja komisariatu w 1936:
- komenda − Kaczory
- placówka Straży Granicznej II linii Kaczory
- placówka Straży Granicznej II linii Grabówno
- placówka Straży Granicznej II linii Nakło??
- placówka Straży Granicznej I linii Jeziorki
- placówka Straży Granicznej I linii Kaczory
- placówka Straży Granicznej I linii Kalina → w 1937 zmieniono nazwę na „Dziembowo”
Uwagi
- ↑ W 1931 placówka Straży Granicznej II linii „Grabówno” wydzieliła posterunek detaszowany SG „Miasteczko”. → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78
- ↑ W 1931 placówka Straży Granicznej II linii „Nakło” przeniesiono do Bydgoszczy, a w Nakle pozostawiono posterunek detaszowany SG „Nakło”. → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78
Przypisy
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 20.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 75.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 115.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 118.
- ↑ Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 45.
- ↑ Grobelski 2007 ↓, s. 116.
- ↑ Grobelski 2007 ↓, s. 117.
- ↑ Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 51.
- ↑ Wykazy imienne IG „Nakło” ↓, s. 20.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 24/39.
- ↑ a b Rozkazy Komendy SG ↓, s. 41/39.
Bibliografia
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Wojciech Grobelski: Charakterystyka dawnej granicy polsko–niemieckiej na odcinku komisariatu Straży Granicznej w Ujściu n/Notecią. 2007. [dostęp 2017-03-14].
- Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Nakło” i podległych komisariatów w latach 1929–1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie inspektoratu granicznego nr 8 Nakło w 1930 roku
Rozmieszczenie komisariatu SG Kaczory w 1930