Komisariat Straży Granicznej „Konarzyny”

Komisariat SG „Konarzyny”

Komisariat SG „Zielona Chocina”

Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat Straży Celnej „Konarzynki”
Organizacja
Dyslokacja	Zielona Chocina Konarzyny
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 7

Komisariat Straży Granicznej „Konarzyny” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Geneza

Już w 1918 roku powstające państwo polskie zaczęło tworzyć wyspecjalizowane formacje przeznaczone do ochrony granic Rzeczypospolitej. W kwietniu 1920 roku w Zielonej Chocinie stacjonował 5 dywizjon 4 pułku Strzelców Granicznych^[1]. W kolejnych latach inne formacje ochraniały granice w tym rejonie. W 1921 roku w okolicach Zielonej Chociny rozmieszczone zostały pododdziały 20 batalionu celnego^[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[3]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Zielona Chocina” do Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice” i określił jego strukturę organizacyjną^[4]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową organizację i dyslokację komisariatu^[5].

Służba graniczna

Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr C 277; granica południowa: kamień graniczny nr D 046^[6].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Prądzona” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Chojnice” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Brzeźno” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Chojnice” − 1930–1939

Działania bojowe w 1939 roku

Od rana 1 września 1939 do godziny 10.00 kompania Straży Granicznej „Konarzyny” por. Piotra Marciniaka walczyła w okolicach Konarzyn z niemieckim batalionem z 32 pułku Straży Granicznej. Następnie kompania wycofała się na przesmyki jezior Swomigaci i Małych Swomigaci. Pierwszego przesmyku bronił por. Marciniak, a drugiego ppor. Kazimierz Bielecki. Zagrożona okrążeniem kompania cofała się na rubież Męcikał – Mylof – Rytel. Tu poległ kpr. Tomasz Musiał, a ppor. Bielecki i sierż. Ignacy Nowak dostali się do niewoli. Ppor. P. Marciniak wraz z grupą strażników przedostał się do Rawy Ruskiej i walczył w batalionie cyklistów ppłk. Karola Bacza jako dowódca 3 kompanii. W okolicach Lwowa resztki kompanii w tym jej dowódca poddali się Niemcom^[7].

Funkcjonariusze komisariatu

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[4]:

• komenda − Zielona Chocina
• placówka Straży Granicznej I linii „Kiełpin” szosa
• placówka Straży Granicznej I linii „Nowa Karczma”
• placówka Straży Granicznej I linii „Konarzyny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Babilon” Karczma
• placówka Straży Granicznej II linii „Zielona Chocina”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[11]:

• komenda − Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii „Kełpin” szosa
• placówka Straży Granicznej I linii „Nowa Karczma”
• placówka Straży Granicznej I linii „Konarzyny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Babilon” Karczma
• placówka Straży Granicznej II linii „Konarzyny”^[a]

Organizacja komisariatu w 1933

• placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
• placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
• placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma

Organizacja komisariatu w 1936

• placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
• placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
• placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma

Organizacja komisariatu w 1937

• placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
• placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
• placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
• placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Andrzej Szutowicz, Zbigniew Talewski: Placówka Straży Granicznej „Kiełpin Szosa”. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].
• Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.