Komisariat Straży Granicznej „Krościenko”

Komisariat Straży Granicznej „Krościenko”
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1928
Rozformowanie1939
Tradycje
RodowódKomisariat Straży Celnej „Niedzica”
Organizacja
DyslokacjaKrościenko nad Dunajcem
FormacjaStraż Graniczna
PodległośćInspektorat Graniczny nr 18
Obwód SG „Nowy Targ”
Posterunek Straży Granicznej koło Krościenka

Komisariat Straży Granicznej „Krościenko” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Niedzica”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Sącz”[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Krościenko”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krościenko” do Inspektoratu Granicznego nr 18 „Nowy Targ” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał jego granice[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[8]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przemianował posterunek SG Sromowce Wyżne na placówkę Straży Granicznej I linii[9]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Łęcko” [10]. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku, przydzielił placówki: Niedzica” i „Kacwin” do komisariatu „Łapsze Niżne”[11], przeniósł placówkę I linii „Szczawnica” do Leśnicy[12].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
podkomisarzRoman Bogdanowicz[14][a]1928 – 1929
nadkomisarzPaweł Herburt[14][b]1929 – 1930[15]w stan spoczynku
podkomisarzTadeusz Kuryłowicz2 III 1939[16] -
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnikAdam Faron1 V 1939[17] –

Struktura organizacyjna

Szkic Obwodu SG „Nowy Targ”

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[5]:

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[7]:

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[8], w 1931, w 1935[13] :

Organizacja komisariatu w grudniu 1938[12]:

Uwagi

  1. ↑ Roman Bogdanowicz – w I wojnie światowej walczył w armii austro-węgierskiej na froncie włoskim. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, a w 1922 został przeniesiony do rezerwy. Od 1923 w Straży Celnej – służył w komisariacie „Komańcza”. W 1926 przeniesiony z Komańczy do komisariatu „Zakopane”, a w 1927 do komisariatu SC „Szczawnica”. Po reorganizacji formacji, w marcu 1928 wstąpił do Straży Granicznej. W 1928 był służył w komisariacie SG „Krościenko”. W 1935 został przeniesiony do ZMIO SG w Krakowie, a w 1937 wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Zakopane”. We wrześniu 1939 był oficerem Brygady Strzelców Podhalańskich. W jej składzie przekroczył granicę polsko-węgierski i został internowany. Na terenie Węgier przebywał do końca II wojny światowej. Do Polski powrócił w maju 1945[14].
  2. ↑ Paweł Herburt – od 1914 żołnierz 3 kompanii piechoty I Brygady Legionów Polskich. W listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa. W składzie 1 pułku artylerii ciężkiej walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 28 września 1919 pod Dżwińskiem został ciężko ranny. W latach dwudziestych przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana. W 1929 został wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Krościenko”, a z dniem 30 września 1930 przeniesiony w stan spoczynku[15].

Przypisy

  1. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
  2. ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
  3. ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 34.
  4. ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
  5. ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28.
  6. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
  7. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 30.
  8. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
  9. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 103.
  10. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
  11. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 133.
  12. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 135.
  13. ↑ a b Promińska 2011 ↓, s. 5.
  14. ↑ a b c Kozłowski 2015 ↓, s. 38.
  15. ↑ a b Kozłowski 2015 ↓, s. 114.
  16. ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 31/39.
  17. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 28/39.

Bibliografia

  • Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
  • Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
  • Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
  • Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
  • Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Straż Graniczna (1928–1939)
Inspektoraty okręgowe
od 1938 okręgi SG
Inspektoraty graniczne
od 1938 obwody SG
Obwody SG
powstałe po 1938
Komisariaty SG
Placówki I linii
Placówki II linii

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szkic obwodu SG Nowy Targ.jpg
Szkic Obwodu SG Nowy Targ - lata 30. XX wieku
Posterunek Straży Granicznej koło Krościenka NAC 1-G-6396.jpg
Posterunek Straży Granicznej koło Krościenka (granica z Czechosłowacją); 1933 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-G-6396