Komisariat Straży Granicznej „Worochta”
| Historia | |
| Państwo |  II Rzeczpospolita |
|---|---|
| Sformowanie | 1928 |
| Rozformowanie | 15 lutego 1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | Komisariat Straży Celnej „Worochta” |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Worochta |
| Formacja | Straż Graniczna |
| Podległość | Inspektorat Graniczny „Stryj” |
Komisariat Straży Granicznej „Worochta” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1929–1938 i granicy polsko-węgierskiej w 1939.
Geneza
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922[2]. Komisariat Straży Celnej „Worochta”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Worochta”[3].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Worochta”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Worochta” do Inspektoratu Granicznego nr 21 „Kołomyja” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Rozkaz z 8 września 1828 dowódcy Straży Granicznej nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisany w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego nie wymieniał komisariatu Straży Granicznej „Worochta” w strukturze Inspektoratu Granicznego „Kołomyja”[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu „Worochta”[8]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zniesiono placówkę SG „Andzeluza”[9]. Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, w związku z przekazaniem Korpusowi Ochrony Pogranicza ochrony części granicy południowej Państwa na odcinku między przełęczą Użocką, a stykiem granicy polsko-rumuńsko-czechosłowackiej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zarządził likwidację komisariatu Straży Granicznej „Worochta”[10].
Komendantem Komisariatu SG „Worochta” był Bolesław Mościcki[11].
Służba graniczna
Sąsiednie komisariaty:
- komisariat SG „Nadwórna” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Żabie” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Sołotwina” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Żabie” − 1935[12]
Kierownicy/komendanci komisariatu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
|---|---|---|
| podkomisarz | Piotr Łazarewicz | był 27 VIII 1928 |
| podkomisarz | Witalis Brzeski[a] | 1930 -1934[14] |
| aspirant | Henryk Juchniewicz [15] | p.o. 1934 |
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w maju 1928[5]:
- komenda − Worochta
- placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Woronienka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ardzeluza”
- placówka Straży Granicznej II linii „Worochta”
- placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”
--
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[16], 1931, 1935[12]:
- 4/21 komenda − Worochta (42 km)
- placówka Straży Granicznej I linii „Polanica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Woronienka”
- placówka Straży Granicznej I linii „Howerla”
- placówka Straży Granicznej II linii „Worochta”
- placówka Straży Granicznej II linii „Ardzeluza” → zniesiona w 1931
Uwagi
- ↑ Witalis Brzeski – w I wojnie światowej walczył w armii rosyjskiej w stopniu chorążego w 89 rezerwowym pułku piechoty. W 1917 wstąpił do Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego i zorganizował koło żołnierzy polskich w Szuji. W grudniu 1917 zbiegł z armii rosyjskiej i wstąpił do III Korpusu Polskiego. Po rozwiązaniu Korpusu przez Austriaków prowadził działalność konspiracyjną na terenie Kijowa. Po zajęciu Kijowa przez bolszewików został aresztowany i osadzony w Białej Cerkwi. Uciekł z więzienia, a w grudniu 1919 wstąpił do 78 pułku piechoty. W 1923 w stopniu podporucznika przeniesiony do rezerwy. W tym też roku wstąpił do Straży Celnej i został skierowany do ISC „Drohobycz”. W 1925 został przeniesiony do Komisariatu SC „Sianki”. W 1927 wyznaczony został na stanowisko kierownika komisariatu SC „Kalsdorf”. Po reorganizacji służb granicznych wstąpił do Straży Granicznej. Został oficerem wywiadowczym IG „Nowy Zagórz”. W 1930 wyznaczony został na kierownika komisariatu „Worochta”, a od 1935 był zastępcą przewodniczącego Komisji Dyscyplinarnej przy WMIOSG. Od 1938 pełnił funkcję kwatermistrza IG „Stryj”, a po likwidacji Obwodu SG „Stryj” został przeniesiony do Obwodu „Suwałki” na stanowisko kwatermistrza Obwodu[13].
Przypisy
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 33.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 31.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 81.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 146.
- ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 30, s. 104, Czerwiec 1976. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ Kozłowski 2015 ↓, s. 41-42.
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych ↓.
- ↑ Kozłowski 2007 ↓, s. 214–235.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
Bibliografia
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
- Piotr Kozłowski. Lwowska lista akt personalnych byłych funkcjonariuszy oraz pracowników kontraktowych Straży Celnej i Straży Granicznej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej”. 4, s. 214–235, 2007. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Witalis Brzeski. [dostęp 2017-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie komisariatu SG Worochta w 1930
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
szkic rozmieszczenia batalionu Nadwórna
Autor: Tomasz Kuran aka Meteor2017, Licencja: CC BY 2.5
Popadia w Gorganach. Słupek graniczny z godłem Czechosłowacji, w dwudziestoleciu międzywojennym przebiegała tędy granica polsko-czechosłowacka. Z drugiej strony słupka jest godło Polski.