Komisja Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów

Komisja Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (ang. Commonwealth War Graves Commission, CWGC), do 1960 jako Komisja Grobów Wojennych Imperium Brytyjskiego (ang. Imperial War Graves Commission) – międzynarodowa organizacja rządowa, której podstawowym statutowym zadaniem jest upamiętnianie cywili oraz żołnierzy z państw ze współczesnej Wspólnoty Narodów, poległych w trakcie I oraz II wojny światowej (tj. w okresach: 3 sierpnia 1914 – 31 sierpnia 1921 oraz 3 września 1939 – 31 grudnia 1947)^[1][2]. W roku 2019 ma sześciu członków: Wielką Brytanię, Kanadę, Australię, Nową Zelandię, Południową Afrykę oraz Indie.

Cmentarz wojenny założony przez Komisję w Heuvelland w Belgii, gdzie pochowano poległych w bitwach pod Ypres (I wojna światowa). Na fotografii widoczny Krzyż Ofiarności górujący nad nagrobkami o jednolitym wyglądzie

Została założona w 1914 z prywatnej inicjatywy Fabiana Ware’a jako organizacja pozarządowa w ramach Czerwonego Krzyża^[3]. Zajmowała się ona wówczas jedynie prowadzeniem rejestru pochówków. W marcu 1915 organizacja została włączona do struktury armii brytyjskiej^[3]. 21 maja 1917 została formalnie ustanowiona jako odrębna od armii, rządowa organizacja o zadaniach zbliżonych do teraźniejszych^[1]. Funkcjonowała wówczas jako Komisja Grobów Wojennych Imperium Brytyjskiego. W 1960 nazwę zmieniono na obecną^[4]. Organizacja nigdy nie była częścią Wspólnoty Narodów, choć ściśle ze sobą współpracują^[5].

Komisja sprawuje opiekę nad ok. 23 tys. cmentarzami (z czego sama założyła ok. 2,5 tys.) w 153 krajach, na których spoczywa ok. 1,7 mln zmarłych, będących obywatelami krajów należących do Wspólnoty Narodów. Ponadto opiekuje się ok. 65 tys. grobów osób o innej przynależności państwowej^[6]. Oprócz opieki nad cmentarzami organizacja wznosi pomniki oraz prowadzi działalność naukową i edukacyjną^[7].

W Polsce Komisja opiekuje się grobami 1289 osób, pochowanych na pięciu cmentarzach znajdujących się: w Krakowie (na cmentarzu Rakowickim), w Poznaniu (na tamtejszym Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej), w Malborku, w Lidzbarku Warmińskim oraz w Popielowie k. Opola^[8].

Upamiętnienie zmarłych jest czynione przez Komisję wedle jednolitej estetyki we wszystkich miejscach pamięci^[9]. Stałym elementem cmentarzy jest tzw. Krzyż Ofiarności (ang. Cross of Sacrifice), oraz ustawione w rzędach pionowe kamienne nagrobki jasnej barwy z imiennym oznaczeniem zmarłego^[10][8]. Na większych nekropoliach (mających powyżej tysiąca grobów) umiejscawiany jest dodatkowo tzw. Kamień Pamięci (ang. Stone of Remembrance) będący formą pomnika^[11]. Projektantami miejsc pamięci byli architekci Reginald Blomfield, Herbert Baker oraz Edwin Lutyens. Inskrypcje zostały określone przez pisarza Rudyarda Kiplinga^[12].

Przypisy