Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec

Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec

Zentralkomitee der Sozialistischen Einheitspartei Deutschland

(c) Bundesarchiv, Bild 183-FO427-202-001 / Koard, Peter / CC-BY-SA 3.0 b. siedziba KC SED przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz (1959-1990)
Państwo	NRD
Data utworzenia	1949
Zatrudnienie	ok. 1000 (1970), 1888 (1971), ok. 2000 (1987), 1927 (1988)
Adres
Marx-Engels-Platz Berlin
Położenie na mapie Berlina (c) TUBS, CC BY-SA 3.0 Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
52°30′49″N 13°23′59″E/52,513611 13,399722

(c) Bundesarchiv, Bild 183-12480-0002 / CC-BY-SA 3.0

Pierwsza siedziba KC SED przy Torstraße (1951)

Część komórek organizacyjnych KC SED mieściło się w Karl-Liebknecht-Haus (zdjęcie z 2011)

(c) Bundesarchiv, Bild 183-D0630-0005-001 / CC-BY-SA 3.0

Budynek KC SED przy Wallstraße, m.in. siedziba partyjnego wydawnictwa Dietz (zdjęcie z 1965)

Mapa lokalizacji KC SED przy ówczesnym Marx-Engels-Platz (1959-1990)

(c) Bundesarchiv, Bild 183-1990-0123-027 / Oberst, Klaus / CC-BY-SA 3.0

Demontaż logo SED na budynku KC SED (1990)

b. siedziba Szkoły Partyjnej im. Karola Marksa przy KC SED w Berlinie przy Rungestrasse

(c) Bundesarchiv, Bild 183-E0324-0013-001 / CC-BY-SA 3.0

b. siedziba Centralnego Instytutu Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką w Berlinie-Rahnsdorf, przy Fürstenwalder Damm

Budynek Redakcji Neues Deutschland w Berlinie-Friedrichshain, przy Franz-Mehring-Platz

Wartownia b. osiedla kierownictwa SED w Wandlitz

Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (Zentralkomitee der Sozialistischen Einheitspartei Deutschland) – centralna instancja partii, wykonująca polecenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego (Politbüro des Zentralkomitees), de facto organ zarządzania wszystkimi dziedzinami życia w NRD.

Podział organizacyjny – wydziały KC (1989)

• Wydział Kadr (Kader)
• Wydział Służby Kurierskiej (Verkehr)
• Wydział Łączności Międzynarodowej (Internationale Verbindungen)
• Wydział Międzynarodowej Polityki i Gospodarki (Internationale Politik und Wirtschaft)
• Wydział Informacji Międzynarodowej (Auslandsinformation), od 1967
• Wydział Organów Partyjnych (Parteiorgane)
• Wydział Zarządzania Finansami oraz Przedsiębiorstwami Partii (Finanzverwaltung und Parteibetriebe)
  • wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag),
  • firma wydawniczo-poligraficzna Zentrale Druckerei-, Einkaufs- und Revisionsgesellschaft Zentrag^[1],
  • firma zarządzania nieruchomościami Fundament GmbH^[2],
  • firma reklamy Deutsche Werbe- und Anzeigengesellschaft Dewag^[3],
  • firma podarunkowa Genex Geschenkdienst GmbH^[4],
• Wydział Zarządzania Gospodarką (Verwaltung der Wirtschaftsbetriebe)
  • Dom Gościnny KC SED (Gästehaus des Zentralkomitees der SED) „Haus an der Spree”, Wallstraße 57 (1969-1989)^[5]
  • Dom Gościnny KC SED, „Palais Unter den Linden”, Unter den Linden 3
  • Dom Gościnny KC SED, Majakowskiring 28/30 (1976-1990)
  • Dom Gościnny KC SED, zamek „Hakeburg”, Kleinmachnow (1980-)^[6]
• Wydział Nauki (Wissenschaften)
• Wydział Kultury (Kultur)
• Wydział Oświaty (Volksbildung)
• Wydział Polityki Zdrowotnej (Gesundheitspolitik), od 1959
• Wydział Rolnictwa (Landwirtschaft)
• Wydział Agitacji i Propagandy (Agitation und Propaganda), do 1963, Wydział Agitacji (Agitation); Wydział Propagandy (Propaganda)
• Wydział Przyjacielskich Partii i Organizacji (Befreundete Parteien und Organisationen)
• Wydział Handlu i Zaopatrzenia/Wydział Handlu, Zaopatrzenia i Handlu Zagranicznego (Handel und Versorgung/Handel, Versorgung und Außenhandel)
• Wydział Spraw Kościelnych (Kirchenfragen), początkowo Wydział, później Grupa Robocza
• Wydział Spraw Bezpieczeństwa (Sicherheitsfragen)
• Wydział Spraw Państwowych i Prawnych (Staats- und Rechtsfragen)
• Wydział Młodzieży (Jugend)
• Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu/Wydział Sportu (Körperkultur und Sport/Sport), do 1965 Grupa Robocza
• Wydział Planowania i Finansów (Planung und Finanzen)
• Wydział Badań i Rozwoju Technologicznego (Forschung und technische Entwicklung), początkowo Grupa Robocza
• Wydział Przemysłu/Górnictwa, Energii i Chemii/Przemysłu Surowcowego (Industrie/Kohle, Bergbau, Energie und Chemie/Grundstoffindustrie)
• Wydział Przemysłu Maszynowego i Metalurgii (Maschinenbau und Metallurgie)
• Wydział Budownictwa (Bauwesen)
• Wydział Przemysłu Lekkiego, Spożywczego i Terenowego (Leicht-, Lebensmittel- und bezirksgeleitete Industrie)
• Wydział Kolei, Transportu i Infrastruktury/Transportu i Komunikacji (Eisenbahn, Verkehr und Verbindungswesen/Transport- und Nachrichtenwesen)
• Wydział Spraw Związkowych, Socjalnych i Ochrony Zdrowia (Gewerkschaften, Sozial- und Gesundheitswesen), do 1962,
• Wydział Spraw Związkowych i Polityki Socjalnej (Gewerkschaften und Sozialpolitik), od 1962
• Wydział Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką (Sozialistische Wirtschaftsführung)
• Wydział Kobiet (Frauen)

oraz

• Instytut Marksizmu-Leninizmu KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED), Berlin, Wilhelm Pieck-Straße 1, ob. Torstrasse 1; wraz z Centralnym Archiwum Partii oraz Biblioteką
• Akademia Nauk Społecznych KC SED (Akademie für Gesellschaftswissenschaften beim ZK der SED), Berlin, Johannes-Dieckmann-Straße 19-23, ob. Taubenstraße
• Wyższa Szkoła Partyjna im. Karola Marksa KC SED (Parteihochschule "Karl Marx" beim ZK der SED), Berlin, Rungestraße 3–6
• Centralny Instytut Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką KC SED (Zentralinstitut für sozialistische Wirtschaftsführung beim ZK der SED), Berlin-Rahnsdorf, Fürstenwalder Damm 880
• dziennik Neues Deutschland, Berlin-Friedrichshain, Franz-Mehring-Platz 1

Siedziba

do 1958

W latach 1949-1958 KC SED mieścił się w budynku z 1929 b. domu towarowego Jonaß (Kaufhaus Jonaß), następnie siedziby NSDAP i faszystowskich organizacji młodzieżowych (1933-1945), m.in. Hitlerjugend, przy Lothringer Straße 1, róg Prenzlauer Allee. Później nazwę ulicy Lothringer zmieniono na Wilhelm-Pieck-Straße (1951-1994) i Torstraße (1994-). Ówcześnie budynek nazywano Domem Jedności (Haus der Einheit) lub Centralnym Domem Jedności (Zentral Haus der Einheit). W głównym budynku pomieszczono m.in. Biuro Polityczne, Sekretariat KC, Komisję Kontroli Partyjnej, wydziały – Organizacyjny, Kadr, Gospodarki, Zarządzania Państwem, Stosunków Międzynarodowych, Rolnictwa, i Finansów. Pomieszczenia Biura Politycznego i Sekretariatu KC mieściły się na III piętrze. W latach 1959-1992 budynek był siedzibą Instytutu Marksizmu-Leninizmu przy KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED). Od 2010 w budynku mieści się hotel Soho House Berlin.

Część komórek organizacyjnych KC znajdowało się w historycznym budynku Karla Liebknechta (Karl-Liebknecht-Haus) z 1912 przy Kleine Alexanderstraße 28, m.in. siedziby KC Komunistycznej Partii Niemiec (1926-1933), następnie SA i nazywany w owym czasie Horst-Wessel-Haus. W okresie SED m.in. były to wydziały – Agitacji, Propagandy, Kultury, Kobiet, Komisja ds Zachodu, Centralna Komisja Rewizyjna, redakcje – „Neuer Weg”, „Einheit”.

W kolejnym budynku, z 1913, przy Wallstraße 76-79, mieściły się podmioty gospodarcze Partii – wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag), firma wydawniczo-poligraficzna Zentrag, firma Fundament, i Wydział KC „Haid”^[7]. Obecnie budynek zajmuje ambasada Australii.

od 1959

W okresie 1959-1990 KC mieścił się w budynku przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz, wybudowanym w latach 1934-1940 jako jedno ze skrzydeł Banku Rzeszy (Reichsbank). Następnie budynek mieścił: Berlin Stadtkontor (1945-1949) i Ministerstwo Finansów NRD (1949-1959). Po KC SED obradowała w nim pierwsza wybrana w wolnych wyborach Izba Ludowa (Volkskammer), która zaaprobowała Pakt o zjednoczeniu Niemiec (1990). Następnie trwała rozbudowa kompleksu na potrzeby Urzędu Spraw Zagranicznych RFN (Auswärtiges Amt) (1990-1999).

Zobacz też

• Rada Ministrów NRD
• Rada Państwa NRD
• Osiedle Partyjno-Rządowe przy Majakowskiring w Berlinie
• Osiedle Partyjno-Rządowe w Bernau pod Berlinem

Przypisy

Bibliografia

• Heike Amos: Politik und Organisation der SED-Zentrale 1949–1963: Struktur und Arbeitsweise von Politbüro, Sekretariat, Zentralkomitee und ZK-Apparat, LIT Verlag Münster 2003, 715 s., ISBN 3-8258-6187-2
• Andreas Malycha: Die SED in der Ära Honecker: Machtstrukturen, Entscheidungsmechanismen und Konfliktfelder in der Staatspartei 1971 bis 1989, Walter de Gruyter GmbH & Co KG 2014, ISBN 3-11-039708-0, 9783110397086, 479 s.
• Peter Christ: Ein Schlag ins Wasser, Die Zeit 15 czerwca 1990