Komitet Medalu Katyńskiego
Komitet Medalu Katyńskiego (ang. Katyn Medal Committee) – amerykańska organizacja społeczna utworzona w 1977 roku przez grupę znanych osobistości życia publicznego Stanów Zjednoczonych w celu propagowania wiedzy o sowieckiej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską poprzez emisję specjalnego medalu okolicznościowego, tzw. Medalu Katyńskiego (ang. Katyn Medal), zaprojektowanego przez polskiego artystę rzeźbiarza Stanisława Szukalskiego.
Komitet Medalu Katyńskiego powstał z inicjatywy Krzysztofa Munnicha, który ustalił detale medalu z jego autorem, Stanisławem Szukalskim. Następnie zajął się zamówieniem medali w mennicy, ich rozpowszechnieniem i dystrybucją.
Skład i działalność Komitetu
Skład
W skład Komitetu Medalu Katyńskiego, powołanego w maju 1977 roku, weszły następujące osoby[1]:
- Daniel J. Flood – amerykański kongresmen, w latach 1951–1952 członek Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej (tzw. Komisji Maddena)
- Ray J. Madden – amerykański kongresmen, w latach 1951–1952 przewodniczący Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej
- Tadeusz Maj – przewodniczący Rady Skrzydeł Stowarzyszenia Lotników Polskich w USA
- Alojzy Mazewski – prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej
- Krzysztof M. Munnich – architekt i urbanista
- Franciszek J. Proch – naczelny dyrektor Polish American Immigration and Relief Committee (PAIRC)
- Roman C. Pucinski – amerykański kongresmen, w latach 1951–1952 główny śledczy Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej
- Bohdan de Rosset – wiceprezes Polish Assistance Inc.
- Ryszard Rudnicki – komendant główny Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce
Działalność
Siedziba Komitetu Medalu Katyńskiego mieściła się w Springfield w stanie Massachusetts; inicjatywa wzbudziła zainteresowanie w Republice Federalnej Niemiec[2]. Dystrybucja medalu odbywała się drogą sprzedaży wysyłkowej; w Stanach Zjednoczonych medal wybity z brązu kosztował 17,75 USD, a medal wybity ze srebra 49,75 USD[3]; w Republice Federalnej Niemiec odpowiednio 32 DEM i 125 DEM[2]. W 1977 roku Komitet kolportował w środowiskach polonijnych ulotkę reklamującą Medal Katyński, która informowała, że cenę medalu obliczono w taki sposób, by pokryć koszty produkcji i wysyłki; ewentualne nadwyżki miały zostać użyte w celu wybicia dodatkowych medali i przekazania ich muzeom i instytucjom, by maksymalnie rozpowszechnić informacje o zbrodni katyńskiej[3]. Medal opatrzono napisami w języku angielskim w celu propagowania wiedzy o zbrodni katyńskiej wśród osób nieznających języka polskiego[3].
Medal był rozpowszechniany m.in. w Stanach Zjednoczonych, Francji[3] i Niemczech Zachodnich[2]. Działalność Komitetu Medalu Katyńskiego jest odnotowywana przez historyków zajmujących się problematyką zbrodni katyńskiej jako jedna z form upowszechniania wiedzy o zbrodni katyńskiej na forum międzynarodowym.
Medal Katyński wydany przez Komitet
Medal Katyński, o średnicy 63 milimetrów, wybijano z brązu i srebra, a na specjalne życzenie również ze złota. Jest on wymieniany w opracowaniach poświęconych twórczości medalierskiej Stanisława Szukalskiego[4] i bywa wykorzystywany jako element graficzny[5].
Awers
Na awersie znajduje się postać funkcjonariusza sowieckiego NKWD zabijającego bezbronną polską ofiarę i oplatającego ją mackami. Morderca, o cechach zwierzęcych, trzyma w prawej ręce nagan, a w lewej ręce młot z napisem CCCP. Na związanych rękach ofiary znajduje się swastyka, symbolizująca przymierze sowiecko-niemieckie. W otoku umieszczono napis w języku angielskim: AHUMAN AND HUMAN („Nieludzkie i Ludzkie”), a u dołu napis: REMEMBER KATYN („Pamiętaj Katyń”).
Rewers
W centralnej części rewersu znajduje się data 1977 oraz napis w języku angielskim w 9 wierszach:
- IN THE YEAR 1940 SOVIET INVADERS – INTENT ON ENSLAVING THE NATION – MURDERED 14.500 WAR PRISONERS POLAND’S CULTURAL POLITICAL AND MILITARY LEADERS
- (W 1940 roku sowieccy najeźdźcy – zamierzając zniewolić naród – zamordowali 14 500 jeńców wojennych, polską elitę kulturalną, polityczną i wojskową)
W otoku rewersu umieszczono nazwy obozów NKWD, gdzie przebywali w niewoli radzieckiej polscy jeńcy wojenni:
- STAROBIELSK, KOZIELSK, OSTASZKOW
Rant
Na rancie medali wybitych z brązu znajduje się napis: C. MEDALLIC ART. Co. DANBURY. CT. BRONZE, a na medalach wybitych ze srebra napis: C. MEDALLIC ART. Co. DANBURY. 999 FINE SILVER.
Przypisy
- ↑ Paweł Hęciak: O prawdę i sprawiedliwość: Pomnik Katyński w Londynie, Gryf Publications, Londyn 1977
- ↑ a b c In USA werden Katyn-Münzen geprägt, [w:] Das Ostpreussenblatt, 30 lipca 1977, str. 5
- ↑ a b c d Grzegorz Latos: Kto posiada medal pamiątkowy Katynia, [w:] Dziennik Wieczorny (Bydgoszcz), nr 120, 22–24 czerwca 1990, str. 6
- ↑ Krzysztof Filipow: Stanisław Szukalski – zapomniany twórca polskich monet i medali , [w:] Biuletyn Numizmatyczny, 2010, str. 183
- ↑ Katyn Memorial Wall (ang.) electronicmuseum.ca [dostęp 2012-03-06]
Bibliografia
- M. J. Brzezicki: Medale i odznaki polskie i Polski dotyczące bite poza Polską w latach 1939–1977, Londyn 1979, s. 117, nr 166
- Andrzej Przewoźnik, Jolanta Adamska, Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki, 2010, s. 416, ISBN 978-83-247-2036-1, OCLC 750956033.
Linki zewnętrzne
- Fotografia awersu Medalu Katyńskiego skarb.khoz.ru [dostęp 2012-03-06]
Media użyte na tej stronie