Komitet Wojskowo-Rewolucyjny

Ulotka Piotrogrodzkiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego informująca o obaleniu Rządu Tymczasowego Aleksandra Kiereńskiego

Komitet Wojskowo-Rewolucyjny[1][2][3][4], także rewolucyjny komitet wojskowy[5] (ros. Военно-революционный комитет, военревком, ВРК) – ogólna nazwa organów wojskowych tworzonych przez partię bolszewicką - SDPRR(b) przy Radach podczas przygotowań do zbrojnego przewrotu bolszewików - rewolucji październikowej oraz podczas obalenia Rządu Tymczasowego[5][6].

Najbardziej znane rewolucyjne komitety wojskowe to: Piotrogrodzki Komitet Wojskowo-Rewolucyjny przy Piotrogrodzkiej Radzie Delegatów Robotniczych I Żołnierskich (utworzony 16 października?/ 29 października 1917)[7], i Moskiewski Komitet Wojskowo-Rewolucyjny (utworzony 25 października?/ 7 listopada 1917, działający do 27.11.1917.

Decyzja KC SDPRR(b) z dni 23 i 29 października 1917 o przyspieszeniu przygotowań do zbrojnego przejęcia władzy zwiększyła tworzenie organów rewolucyjnych na szczeblu centralnym i lokalnym. Komitety tworzone były z reprezentantów partii bolszewickiej, rad (sowietów), komitetów robotniczo-chłopskich i wojskowych, Bolszewickiej Organizacji Wojskowej (tzw. Wojenki), Czerwonej Gwardii oraz innych organizacji wspierających bolszewików.

Komitety te tworzone były na różnych szczeblach administracji państwowej np. w guberniach, miastach, wsiach oraz wołostach.

Lista najważniejszych rewolucyjnych komitetów wojskowych

Data utworzeniaNazwaPrzewodniczący (ważniejsi członkowie)Uwagi
29 październikaPiotrogrodzki KWRPawieł Łazimir (Lew Trocki, Nikołaj Podwojski, Piotr Stuczka, Władimir Antonow-Owsiejenko, Mykoła Skrypnyk, Nikołaj Krylenko)
31 październikaKWR 12 ArmiiJ. Czarinʹ (Karl Gailis[8], Janis Krumins[9])od 8 listopada 1917 istniejący nielegalnie w Kieś
4 listopadaEstoński KWRIwan Rabczyński[10] (Jaan Anvelt, Viktor Kingissepp)
Pskowski KWRWasilij PaniuszkinFront Północny (od 8 listopada 1917)
7 listopadaMoskiewski KWRGieorgij Oppokow (Łomow), Aleksandr Smirnow, Grigorij Usijewicz, Nikołaj Murałow, Aleksandr Arosiew, Pawieł Mostowienko, Aleksiej Rykow, Stanisław Budzyńskidziałał do 27.XI.
Woroneski Komitet RewolucyjnyA. Mojsiejew
8 listopadaRiazański KWRA. Syromjatnikow
9 listopadaMiński WKRAleksandr Miasnikow (Moisiej Kałmanowicz, Wilhelm Knorin, Kārlis Landers)Front Zachodni oraz Region Północno-zachodni (później)
Samarski KWRWalerian Kujbyszew
Tulski Komitet RewolucyjnyGrigorij Kaminski
10 listopadaTomski KWRAleksiej Bełenec[11]
11 listopadaKijowski WKRLeonid Piatakow[12] (Andrij Iwanow, Wołodymyr Zatonski, Ołeksandr Horwic[13])przeformowany na Rewkom Kijowski 28 stycznia 1918
Smoleński Komitet RewolucyjnyS. Joffe
21 listopadaDagestański KWRUłłubij Bujnakski
27 listopadaOrenburski KWRSamuił Cwilling
1 grudniaKWR Frontu Południowo-ZachodniegoG. Rażiwin (Wasilij Kikwidze)
15 grudniaKWR Frontu RumuńskiegoPiotr Baranow (Aleksandr Krusser, Władimir Judowski)
20 grudniaBarnaułski KWRMatwiej Caplin)
23 grudniaCharkowski KWRArtiom (Walerij Mieżłauk, Moisiej Ruchimowicz)
???Jekaterynosławski KWRNikołaj Krestinski
???Winnicki KWRNikołaj Tarnogrodzki[14]
???Odeski KWRWładimir Judowski
???Szujski KWRMichaił Frunze
???Symferopolski KWRJānis Šepte
29 grudniaSewastopolski Komitet RewolucyjnyJānis Daumanis
styczeńAstrachański Komitet RewolucyjnyMina Aristow[15]
10 styczniaKWR Frontu KaukaskiegoGrigorij Korganow (Boris Szebołdajew)
23 grudniaDoński KWRFiodor Podtiołkow (Michaił Kriwoszłykow)[16]
30 styczniaKubańsko-Czarnomorski KWRJan Połujan
2 marcaSiedmiorzecki KWRPawieł Winogradow

Zobacz też

Przypisy

  1. Ludwik Bazylow, Dzieje Rosji, Warszawa 1977, 676 i następne.
  2. Władysław Andrzej Serczyk, Historia Ukrainy, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001, s. 268.
  3. A. Friszke, Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892-1920, Instytut Studiów Politycznych PAN-Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020, s. 193 i nast.
  4. A. Smoliński, Zachodnia Dywizja Strzelecka Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej z lat 1917–1919 – pierwsza polskojęzyczna wielka jednostka sowieckich sił zbrojnych [w:] Studia z Dziejów Wojskowości, t. VII, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 2018, s. 235, ISSN 2299-3916
  5. a b rewolucyjne komitety w Rosji, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-01-24].
  6. „Военно-революционные комитеты”.
  7. LeonTrotsky: The Lessons of October, www.marxist.net [dostęp 2017-11-18].
  8. ГАЙЛИС Карл Андреевич (1888-1960), www.istoriacccr.ru [dostęp 2018-11-19].
  9. Круминь Я. М. (политический деятель). Политические деятели Латвии, globalpedia.ru [dostęp 2017-11-18].
  10. Рабчинский Иван Васильевич, bse.sci-lib.com [dostęp 2017-11-18].
  11. Официальный портал муниципального образования 'Город Томск', www.admin.tomsk.ru [dostęp 2017-11-18] (ang.).
  12. Биография Леонид Пятаков, www.peoples.ru [dostęp 2017-11-18].
  13. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-20)].
  14. bse-soviet-encyclopedia.info -&nbspRessources et information concernant bse-soviet-encyclopedia Resources and Information, bse-soviet-encyclopedia.info [dostęp 2018-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-23] (ang.).
  15. Мина Львович АРИСТОВ (1887 — 1941) - Галерея старой и новой Астрахани, astrahanfoto.livejournal.com [dostęp 2017-11-18].
  16. КРИВОШЛЫКОВ - это... Что такое КРИВОШЛЫКОВ?, dic.academic.ru [dostęp 2017-11-18] (ros.).

Media użyte na tej stronie

Milrevkom proclamation.jpg
Soviet proclamation about the disbanding of the w:Russian Provisional Government issued by Petrograd w:Military Revolutionary Committee