Komodor

Komodor (ang. commodore, niem. Kommodore) – stopień wojskowy marynarki wojennej, lub oznaka funkcji, używane przede wszystkim w krajach anglosaskich. Przewidziani do kierowania zespołem okrętów z jednoczesnym dowództwem najważniejszego z nich[1].

Według kodu stopni NATO – OF-06[2].

Początki rangi sięgają 1652, gdy Holendrzy podczas I wojny angielsko-holenderskiej uznali potrzebę utworzenia stopnia dla oficerów dowodzących zespołami okrętów, których było więcej admirałów. Nie chcieli mianować więcej admirałów, aby uniknąć naruszenia prawa Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. Jeden z późniejszych słynnych admirałów holenderskich Michiel de Ruyter brał w niej udział jako komodor[3]. W 1689 Wilhelm III Orański wprowadził ten stopień do floty brytyjskiej[4].

W późniejszym okresie tytułu komodora zaczęto również używać jako tytułu honorowego dowódcy konwoju lub najstarszego kapitana danego armatora na statku pasażerskim lub handlowym a w lotnictwie cywilnym dla doświadczonego, starszego pilota z funkcją kierowniczą[4].

Marynarka wojenna i handlowa oraz lotnictwo

W wielu marynarkach wojennych tytuł, lub stopień Kommodore zachował się do dzisiaj. Jest on rozumiany jako funkcja dowódcza w prowadzeniu zespołu okrętów, lub/i stopień wojskowy niższy od kontradmirała (w niektórych marynarkach uznawany za jeden ze stopni admiralskich uprawniających do używania własnej flagi).

Polska

W Marynarce Wojennej od jej powstania po I wojnie światowej używano zapożyczonego z wojsk lądowych stopnia pułkownik marynarki, który zastąpiono w 1921 istniejącym do teraz stopień komandor wg kodu stopni NATO - OF-05. Nie jest on odpowiednikiem stopnia Komodor i bliższym jego odpowiednikiem jest polski kontradmirał, wg kodu NATO - OF-06[2].

Wielka Brytania

W Royal Navy tytuł i funkcję Commodore wprowadzono w 1690 dla najstarszego dowódcy w stopniu kapitana zespołu okrętów bez nadania stopnia. W 1747 ustanowiono, że stopień Commodore jest odpowiednikiem brygadiera w armii lądowej. W 1805 Commodore został uznany jako oficjalny stopień wojskowy niższy od kontradmirała, z uposażeniem kontradmirała[5].

Obecnie stopień funkcjonuje w marynarkach wojennych Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i Kanady.

W Royal Air Force występuje jako stopień Air Commodore, wg kodu NATO - OF-06[2]. Występuje także w siłach lotniczych państw, które przyjęły stopnie wojskowe, wzorując się na systemie brytyjskim, jak: Indie, Pakistan, Australia Nowa Zelandia.

USA

W okresie od wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych do wojny secesyjnej Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych używała go jako tytułu honorowego dla oficerów nieposiadających stopnia admiralskiego, a dowodzących czasowo zespołem co najmniej dwóch jednostek. W latach 1862–1899 tytuł komodora był oficjalnym stopniem wojskowym w Marynarce Stanów Zjednoczonych. Status ten przywrócono również na krótko w okresie drugiej wojny światowej. Obecnie w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych nie jest używany.

Niemcy

W Niemczech w Kaiserliche Marine funkcję komodora przydzielano kapitanom w stopniu "Kapitan zur See" (odpowiednik pułkownika w wojskach lądowych i lonictwie wojskowym) dowodzących zespołem okrętów. W Reichsmarine w czasach Republik Weimarskiej nie był używany. W 1939 stopień ten pod nazwą Kommodore wprowadzono w Kriegsmarine III Rzeszy. Stopień Kommodore był wyższy od stopnia Kapitän zur See a niższy od kontradmirała[6]. W marynarce wojennej Niemieckiej Republiki Demokratycznej stopnia i funkcji komodor nie używano. W marynarce wojennej Niemiec od 1956 wprowadzono jego odpowiednik jako Flotillenadmiral. Wg kodu NATO - OF-06.

W Wehrmachcie i Luftwaffe nie używano stopnia wojskowego Kommodore. Wprowadzono Kommodore w Luftwaffe dla oznaczenia funkcji dowódczej w jednostce odpowiadającej sile pułku, jako Geschwaderkommodore. Posiadali oni najczęściej stopień między kapitanem i pułkownikiem.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ POCHODZENIE STOPNI OFICERSKICH I MARYNARSKICH. archiwum.mw.wp.mil.pl. [dostęp 2021-05-10].
  2. ↑ a b c Stopnie wojskowe po angielsku. ellalanguage.com. [dostęp 2021-05-10].
  3. ↑ Ronald Prud'homme van Reine, Rechterhand van Nederland: Biografie van Michiel Adriaenszoon de Ruyter, Amsterdam: Arbeiderspers, 1996, s. --, ISBN 978-90-295-3486-4.
  4. ↑ a b Kommodore. www.dwds.de. [dostęp 2021-05-10].
  5. ↑ Officer Ranks in the Royal Navy. www.royalnavalmuseum.org. [dostęp 2021-05-10].
  6. ↑ Poul Grooss: The Naval War In The Baltic 1939-1945. Naval Institute Press, 2018, s. 372. ISBN 978-1526700001.

Bibliografia