Komosa piżmowa

Komosa piżmowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	Dysphania
Gatunek	komosa piżmowa
	Nazwa systematyczna
	Dysphania ambrosioides (L.) Mosyakin & Clemants; Sp. pl. 1:219. 1753
Synonimy
	Chenopodium ambrosioides L.;
	Chenopodium ambrosioides L.;

Komosa piżmowa, komosa meksykańska, herbata jezuicka (Dysphania ambrosioides (L.) Mosyakin & Clemants^[3]) – gatunek rośliny należący w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Pochodzi z Meksyku. W Europie i w Polsce jest czasami uprawiana, jej zdziczałe formy można niekiedy spotkać w środowisku naturalnym (gatunek zawleczony). Status gatunku we florze Polski: efemerofit.

Morfologia

Pokrój

Łodyga: Stosunkowo gruba łodyga, wzniesiona i rozgałęziająca się. Cała jest lepka, pokryta gruczołowymi włoskami. Cała roślina wydziela cytrynowy zapach.
Liście: Podłużnie lancetowate liście na spodniej stronie są lepkie i pokryte gruczołowymi włoskami. Górne liście są całobrzegie, dolne w niewielkim stopniu ząbkowane.
Kwiaty: Kwiatostan złożony, wyrastający na łodyżkach w kątach liści. Drobne, zielonawe kwiaty, wyrastają w kłębikach, które z kolei tworzą pozorne grono. Okwiat podczas dojrzewania silnie grubieje i otacza nasiono. Kwitnie od czerwca do lipca, jest wiatropylna.
Owoc: Drobne, spłaszczone orzechy otoczone stulonym okwiatem.

Liście
Pęd kwitnący
Kwiaty

Biologia i ekologia

Rośnie na przydrożach, śmietniskach, rowach, polach uprawnych. Jest rośliną ruderalną.

Roślina trująca: Pędy nadziemne i owoce wydzielają trujące dla zwierząt i ludzi olejki eteryczne, składające się m.in. z askarydolu, limonenonu i innych terpenów. U bydła objawami zatrucia są: utrata apetytu, chwiejny chód, obniżenie ciśnienia krwi, wreszcie zapaść. U koni ponadto nieskoordynowane ruchy, drgawki, niemożność przełykania, i także zapaść.

Zastosowanie

Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: ziele (Chenopodii anthelminthici), olejek komosowy (Oleum Chenopodii).
- Działanie: olejek eteryczny ma działanie przeciwrobaczycowe – używa się go do zwalczania owsików, glisty ludzkiej, tęgoryjca dwunastnicy. Poraża on mięśnie robaków, umożliwiając wydalenie ich wraz z kałem. Jednak łatwo o przedawkowanie, prowadzące do zatrucia. Podaje się go razem z silnym środkiem przeczyszczającym. Nieumiejętne stosowanie może doprowadzić do uszkodzenia nerek, wątroby, głuchoty, drgawek, a nawet śmierci.
W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej komosa piżmowa jest używana jako przyprawa, pod nazwą epazote, dodawana w końcowej fazie gotowania potraw z fasoli popularnych w tym regionie (redukuje gazy żołądkowe powodowane przez te potrawy).
Wchodziła w skład niektórych kosmetyków. Obecnie zabronione jest jej użycie do tego celu.
Dawniej stosowano napar z ziela komosy i olejek komosowy do leczenia chorób skóry i chorób wenerycznych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

Bibliografia

Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[3] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[1]

[2]

[3]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne