Kompania Missisipi

John Law obóz, Biloxi, 1720
Senex, A map of Louisiana and of the River Mississipi, 1721

Kompania Missisipi – powszechna nazwa firmy udziałowej powstałej we Francji, gdy zakończyła się rujnującą skarb wojna o hiszpańską sukcesję. Zyski z handlu transoceanicznego miały pokryć straty spowodowane wojną. Pomysłodawcą kupowania akcji, których cenę miały zabezpieczyć spodziewane zyski w Ameryce był szkocki ekonomista John Law.

W maju roku 1716 utworzono Banque Générale Privée ("Prywatny Bank Generalny"), który miał prawo emisji banknotów. Bank był prywatny, lecz 3/4 jego kapitału stanowiły rządowe obligacje i banknoty. W sierpniu 1717 Bank zakupił Kompanię Missisipi by pomóc w finansowaniu tworzenia francuskiej kolonii w Luizjanie.

W tym samym roku Kompania Missisipi wkroczyła na giełdę jako Compagnie d'Occident, której przyznano monopol na handel z Indiami Zachodnimi i Ameryką Północną. Bank z kolei zmienił swą nazwę na Banque Royale (Bank Królewski) w roku 1718, oznaczało to, ze sam król gwarantował wypłacalność firmy.

Kompania wchłonęła inne firmy, takie jak: Compagnie des Indes Orientales, Compagnie de Chine i stała się "Stałą Kompanią Indyjską" (Compagnie Perpetuelle des Indes) z dniem 23 maja 1719 roku. Posiadała monopol handlu na wszystkich morzach. Akcje kompanii stały się rodzajem papierowego pieniądza nieznanego dotąd we Francji. Rezultatem spekulacji na gwałtownie rosnących w wartość akcjach było powstanie wielu fortun we Francji, a także w Wielkiej Brytanii, gdzie naśladowano doświadczenia francuskie tworząc równie monopolistyczną "Kompanię Mórz Południowych" (South Sea Company). A także w Holandii. W 1720 bank i kompanię połączono w jedną firmę a Lawa uczyniono Generalnym Kontrolerem Finansów (General Controlleur des Finances) by przyciągnąć inwestorów. Eksperyment Lawa był niezwykle udany, aż do momentu gdy okazało się, że kompanie nie przyniosą spodziewanych zysków i nie pokryją wartości akcji. Wówczas nastąpił krach.

Law spodziewał się znacznie większych zysków z kompanii. W roku 1719 nastąpił kolejny boom inwestycyjny, który okazał się bańką spekulacyjną. W lutym roku 1720 płacono 10,000 liwrów za udziały, które w 1719 miały wartość 500 liwrów. W szczytowym momencie notowań wycena sięgała 130-krotnej wartości wskaźnika cena-zysk[1]. Po osiągnięciu ceny 15,000 liwrów, ich wartość gwałtownie zaczęła spadać latem 1720 roku. W 1721 roku spadek wynosił już 97%. Podobnej sytuacji doświadczyły Wielka Brytania, gdzie mówiono o "pęknięciu bańki" (South Sea Bubble) i Holandia, gdzie rysowano karykatury przedstawiające "Handel powietrzem".

Całkowite załamanie nastąpiło w 1720, gdy przeciwnicy finansisty próbowali wymienić swe banknoty na złoto. Pod koniec roku Filip II Orleański zwolnił Lawa, który uniknąwszy rozszarpania przez Paryżan uciekł z Francji do Brukseli.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Superhossa zacina się. W: Bruno Hollnagel Peter N. Martin: Największe afery w dziejach świata. Warszawa: Bellona, 2005, s. 294. ISBN 83-11-10186-8.

Media użyte na tej stronie

JohnLawCamp-Biloxi-1720.jpg

Image of John Law Camp. The image is only being used in the article about the deceased person (John Law Camp ) for informational and educational purposes. Source: Africans in Colonial Louisiana By Gwendolyn Midlo Hall, American Council of Learned Societies.

See also : [1]
Senex A map of Louisiana and of the River Mississipi 1721 UTA.jpg
For this map, English scientific publisher, bookseller, mapmaker, mapseller, instrument-seller, globemaker, engraver and surveyor John Senex (1678-1740) copied and translated Guillaume Delisle's 1718 Carte de la Louisiane with no credit to the French cartographer. For example, the inscription along the Texas coast in Delisle's map "Indiens errans et Antropophages" became "Wandering Indians & Man-eaters" in Senex's map. Senex's cartouche was different, though, and contains a dedication to William Law, probably a relative of John Law (1671-1729) and possibly his brother. John Law bore much of the blame for the financial panic known as the "Mississippi Bubble" and these maps all appeared around the time of the crisis. Like his brother, William Law the younger (1675-1752) was involved in the administration of both the Banque Generale and the Louisiana Company and was reportedly later imprisoned for fifteen months in the Bastille for corruption.