Kompania Saperów KOP „Wilejka”

Kompania Saperów KOP „Wilejka”
Kompania Saperów KOP „Wilno”
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1934
Rozformowanie1939
Nazwa wyróżniająca„Wilno”, „Wilejka”
Tradycje
RodowódOśrodek Wyszkolenia Pionierów
6 Brygady Ochrony Pogranicza
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Numerkryptonimowy: 164[a].
DyslokacjaWilejka
Rodzaj wojsksaperzy
PodległośćBrygada KOP „Wilno”
pułk KOP „Wilejka”
Saperzy KOP w 1938.jpg

Kompania Saperów KOP „Wilejka” – pododdział saperów Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W kwietniu 1928 roku 21 batalion graniczny sformował w Wilnie ośrodek wyszkolenia pionierskiego przy 6 Brygadzie Ochrony Pogranicza[2][3][4]. 26 kwietnia 1928 roku na stanowisko komendanta ośrodka został wyznaczony porucznik Zygmunt Stanisław Jeżewski z batalionu mostowego[5]. Z dniem 1 marca 1931 roku ośrodek został zlikwidowany, a na jego bazie i drużyn pionierskich batalionów utworzona została kompania pionierów „Wilno”. Nowo utworzona kompania została rozmieszczona w Wilejce w wynajętych pomieszczeniach[6]. Dowódcą kompanii został dotychczasowy komendant ośrodka wyszkolenia pionierskiego. Pod względem służbowym kompania podlegała dowódcy brygady, a pod względem wyszkolenia specjalistycznego dowódcy korpusu. Jednostką formującą był 1 batalion KOP „Budsław”[7]. Dla potrzeb formującej się kompanii 63 szeregowców oddelegował 23 pułk piechoty[8].

W 1934[b] roku została sformowana kompania saperów typu II dla Brygady KOP „Wilno”, jako jej organiczny pododdział[9].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 roku została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[11]. Jej wynikiem było między innymi ustalenie nazwy kompanii na „kompania saperów KOP «Wilejka»”[12]. Brygada KOP „Wilno” została zlikwidowana, a kompania saperów weszła w skład pułku KOP „Wilejka”. Jednostką administracyjną dla kompanii był pułk KOP „Wilejka”[13].

Działania kompanii w 1939

23 marca 1939 roku dla kompanii zarządzona została mobilizacja alarmowa[14]. Po zakończeniu mobilizacji kompania, pod dowództwem kpt. Teodora Engla, przetransportowana została w rejon działania Armii „Modlin”. W okresie od kwietnia do sierpnia 1939 roku pododdział prowadził inżynieryjną rozbudowę przedmościa w Pułtusku[15]. Wespół z żołnierzami 13 pułku piechoty wytyczane były, a następnie budowane linie okopów, lokalizowane bunkry i schrony obserwacyjne dla artylerii oraz stanowiska ciężkich karabinów maszynowych[16].

W czasie kampanii wrześniowej kompania walczyła w składzie załogi Przedmościa „Pułtusk” pod dowództwem mjr. Jana Kazimierza Mazura. Do dnia 6 września 1939 roku załoga pozostawała bez styczności z nieprzyjacielem. Walki o przedmoście trwały w dniach 6 i 7 września. Zakończyły się wycofaniem na wschodni brzeg Narwi i zniszczeniem mostu, a następnie odwrotem w kierunku Wyszkowa. Późnym wieczorem 8 września kompania przystąpiła do naprawy uszkodzonego mostu na Wiśle w Świdrach Małych (obecnie w granicach miasta Józefów)[15]. Następnie kompania walczyła w obronie Warszawy stanowiąc trzon grupy saperów Odcinka „Warszawa-Zachód”.

Struktura organizacyjna kompanii

Struktura kompanii pionierów w 1931[17]:

  • dowódca kompanii
  • oficer młodszy
  • sierżant -szef
  • podoficer gospodarczy
  • podoficer sprzętowy
  • podoficer broni i gazowy
  • podoficer sanitarny
  • woźnice – 7
  • kucharze – 2
  • szewc
  • krawiec
  • ordynansi – 2

I, II i III pluton, każdy w składzie:

  • dowódca plutonu
    • dwie drużyny pionierów

Razem kompania liczyła: 2 oficerów, 22 podoficerów i 73 szeregowych. Posiadała etatowo 15 koni, 6 wozów dwukonnych, jedną kuchnie polową. Na uzbrojeniu posiadał 17 karabinów z bagnetem, ? karabinków, 6 pistoletów, 1 sztylet, 5 szabel

Struktura kompanii w 1934[18]:

  • dowódca kompanii
  • drużyna gospodarcza
  • I pluton saperów a. trzy drużyny
  • II pluton saperów a. trzy drużyny
  • III pluton saperów a. trzy drużyny

Stan osobowy kompanii wynosił 106 żołnierzy, w tym 4 oficerów, 11 podoficerów i 91 saperów.

Żołnierze kompanii

Dowódcy kompanii:

  • por. sap. Zygmunt Stanisław Jeżewski (26 kwietnia 1928 – 11 kwietnia 1933 → 3 bsap)
  • kpt. sap. Teodor Engel (11 kwietnia 1933 – wrzesień 1939)[19]

Oficerowie:

  • por. sap. Alfons Eustachy Wandycz (1939[20] → dowódca 1 kompanii 15 bsap)
  • por. sap. Jan Tadeusz Wolański (1939[21])

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
  2. ↑ Cutter w swoich publikacjach, powołując się na dokument „Organizacja kompanii saperów KOP , Ldz.1293/org/tj. z 18 V 1934” podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934 roku[9]. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931[10]

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 427.
  2. ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1927.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 123.
  4. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
  5. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, s. 177, Nr 9 z 26 IV 1928.
  6. ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 10-11.
  7. ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 1-2.
  8. ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 3.
  9. ↑ a b Cutter 2005 ↓, s. 50.
  10. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
  11. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
  12. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3.
  13. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
  14. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 71.
  15. ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 117.
  16. ↑ Kociszewski 1990 ↓, s. 22.
  17. ↑ Zarządzenie nr Ldz. 700/tj./org/31 ↓.
  18. ↑ Cutter 2001 ↓, s. 86.
  19. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 716.
  20. ↑ Rocznik oficerski 1939, s. 251.
  21. ↑ Rocznik oficerski 1939, s. 252.

Bibliografia

  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Zdzisław Józef Cutter: Polskie wojska saperskie w 1939 r. Organizacja, wyposażenie, mobilizacja i działania wojenne. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003. ISBN 83-7098-834-2.
  • Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
  • Zdzisław Józef Cutter: Saperzy polscy 1918-1939. Organizacja, szkolenie i wyposażenie materiałowo-techniczne. Wrocław: 2001. ISBN 83-87384-05-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Aleksander Kociszewski: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, 13 pułk piechoty, zeszyt 4. Warszawa: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Mikromax” Sp. z o.o., 1990. ISBN 83-900009-9-7.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 978-83-900217-9-9. OCLC 864242470.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Cutter Zdzisław, Mobilizacja wojsk saperskich we wrześniu 1939 r., Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 3 (184) z 2000 r., ss. 5-33.
  • Tadeusz Jurga, Władysław Karbowski, Armia "Modlin" 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987, wyd. I, ​ISBN 83-11-07274-4​.
  • Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, wyd. V, ​ISBN 83-11-07109-8​.
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji brygad KOP nr L.dz. KOP 1025/tjn./og.org./29 z 6 lipca 1929 roku.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. na s. red. książki ​ISBN 83-88067-48-8​. ISBN 83-88067-47-8.
Saperzy i pionierzy II RP
Instytucje centralne
Szkolnictwo
Grupy saperów
Brygady saperów
Pułki saperów
Bataliony saperów (1921-1929)
Bataliony saperów (1929-1939)
Bataliony saperów (1939)
Kompanie saperów KOP (1931-1939)

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Saperzy KOP w 1938.jpg
Rozmieszczenie i podległość kompanii saperów Korpusu Ochrony Pogranicza w 1938