Kompania graniczna KOP „Chominka”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Kleck” w 1931

Kompania graniczna KOP „Chominka” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 9 batalion graniczny ^[1][2], a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP. Początkowo dowództwo stacjonowało w Kuncowszczyźnie. 23 kwietnia 1925 przedyslokowano odwód kompanijny do Chominki. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej^[b].

Latem 1937 roku, w wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP „R.3”, przeorganizowano 2 kompanię graniczną „Chominka” na 2 kompanię graniczną „Woronino”^[c] ze strażnicami „Kuncowszczyzna” i „Helenowo” oraz 1 kompanię graniczną „Chominka” ze strażnicami „Morocz” i „Kołki”^[3]. Pluton odwodowy 2 kompanii granicznej „Woronino” rozmieszczono w koszarach 1 kompanii granicznej „Lubieniec”, a dowództwo tej kompanii w koszarach w Chomince wspólnie z dowództwem 1 kompanii granicznej „Chominka” baonu „Ludwikowo”^[4].

Z dniem 19 stycznia 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.4840/tj.og.org/37 zmienił nazwę strażnicy KOP „Morocz” na „Rybna”.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[6].

2 kompania graniczna „Chominka” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 28 kilometrów 616 metrów^[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniał zastawa „Staryna” z komendantury „Krasnaja Słoboda”^[8].

Kompanie sąsiednie:

• 1 kompania graniczna KOP „Lubieniec” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Wysiłek” – 1928^[9], 1929^[10], 1931^[8], 1932^[11], 1934^[12], 1938^[13]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934^{[14][9][15][8][16][17]}:

• 133 strażnica KOP „Kuncowszczyzna”^[d]
• 134 strażnica KOP „Helenowo”^[e]
• 135 strażnica KOP „Morocz”^[f][g]
• 136 strażnica KOP „Kołki”^[h][i]

Strażnice kompanii w 1938^[13]

• strażnica KOP „Kuncowszczyzna”
• strażnica KOP „Helenowo”
• strażnica KOP „Rybna”
• strażnica KOP „Jastrzębów”

Dwie kompanie graniczne KOP „Chominka” w 1939

W 1939 roku dowództwa dwóch kompanii granicznych stacjonowały w Chomince.

2 kompania graniczna KOP „Chominka” („Woronino”) podlegała dowódcy batalionu KOP „Kleck”^[18].

Organizacja kompanii 17 września 1939^[18][19]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Kuncowszczyzna”
• 2 strażnica KOP „Helenowo”

1 kompania graniczna KOP „Chominka” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ludwikowo”^[18][20].

Organizacja kompanii 17 września 1939^[18]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Rybna”
• 2 strażnica KOP „Jastrzębów”

Dowódcy kompanii

• kpt. Zygmunt Kledzik^[j] (– 1939)
• por. Lucjan Woronowicz^[k] (– 1939)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułkusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.