Kompania graniczna KOP „Kudryńce”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Borszczów” w 1931

Kompania graniczna KOP „Kudryńce” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 roku sformowano 14 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 96 żołnierzy służby zasadniczej^[a].

W 1939 roku 3 kompania graniczna KOP „Kudryńce” nadal podlegała dowódcy batalionu KOP „Borszczów”^[2].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[3]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[4]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Niewiarówka”, „Czarnokozińce”, „Milowce” i „Zawale” z komendantury „Żwaniec”^[5].

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Turylcze” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Boryszkowce” – 1928^[6], 1929^[7], 1931^[5], 1932^[8], 1934^[9]
• 2 kompania graniczna KOP „Turylcze” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Mielnica” – 1938^[10]

Działania kompanii we wrześniu 1939

17 września 1939 na batalion KOP „Borszczów” kpt. Krakowskiego, strzegący granicy polsko-radzieckiej i polsko-rumuńskiej uderzyły główne siły 5 Korpusu Kawalerii komdiwa Ganina, 13 Korpusu Strzeleckiego komdiwa Nikołaja Kiriłłowa, część sił 25 Korpusu Pancernego komdiwa Riepina i 23 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD^[11].

3 kompania graniczna „Kudryńce” w tym dniu przekroczyła granicę z Rumunią^[11].

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929^[6][7]

• strażnica KOP „Zalesie I”
• strażnica KOP „Nowosiółka”
• strażnica KOP „Zielona I”
• strażnica KOP „Kudryńce”
• strażnica KOP „Paniowce”^[b]

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934^[5][8][9][c]:

• strażnica KOP „Zalesie I”^[d]
• strażnica KOP „Nowosiółka”^[e]
• strażnica KOP „Zielona I”^[f]
• strażnica KOP „Kudryńce”^[g]
• strażnica KOP „Zawale”^[h]

Strażnice kompanii w 1938^[10]

• strażnica KOP „Zalesie I”
• strażnica KOP „Zielona I”
• strażnica KOP „Kudryńce”
• strażnica KOP „Zawale”

Organizacja kompanii 17 września 1939^[12]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Zalesie I”
• 2 strażnica KOP „Zielona I”
• 3 strażnica KOP „Kudryńce”
• 4 strażnica KOP „Zawale”

Dowódcy kompanii

• kpt. Jan Curzytek (31 III 1930 - )
• kpt. Mieczysław Stecewicz (12 III 1931^[13])
• kpt. Maciej Wojciechowski^[i] (– 1939)
• por. Karol Andruchow (IX 1939)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Michał Ruczyński: Służba na strażnicach i w garnizonie batalionu KOP „Borszczów”. W: [red.] Artur Ochał, Michał Ruczyński, Paweł Skubisz: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Borszczów” w latach 1928-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.