Kompania graniczna KOP „Małaszki”

Kompania graniczna KOP „Małaszki”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Małaszki[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Łużki”

Kompania KOP Małaszki w 1934.png

Kompania graniczna KOP „Małaszki”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 5 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 1 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 98 żołnierzy służby zasadniczej[b].

W 1939 roku 1 kompania graniczna KOP „Małaszki” podlegała dowódcy batalionu KOP „Łużki”[3].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[4]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[5].

1 kompania graniczna „Małaszki” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 30 kilometrów 850 metrów[6]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Szypowo” i „Łunaczarskaja Słoboda” z komendantury „Dryssa”[7].

Sąsiednie kompanie graniczne:

Walki w 1939

Rankiem 17 września, ze względu na brak przepraw przez Dźwinę, Sowieci nie zaatakowali strażnicy „Hrychorowicze” oraz odwodu kompanii w Małaszkach. Natomiast jeszcze przed 4:40 trzykompanijny oddział st. lejtn. Miroszkina zniszczył strażnicę „Oleszczenica”. Poległ oficer (?) i 14 szeregowych, do niewoli dostał się jeden szeregowy i 7 cywili. Straty napastników wyniosły 5 rannych. W tym samym czasie trzykompanijny oddział st. łejtn. Jermoczenkowa uderzył na strażnicę KOP w „Dzisna”. Przy niej przebywał por. Domalewski oraz dziśnieński nauczyciel por. rez. Zygmunt Gergovich. Sowieci, prowadzeni przez miejscowego działacza komunistycznego Szulmana, przepłynęli na łodziach przez Dźwinę i wylądowali na polskim brzegu, rozpoczynając atak od strony południowej i wschodniej. Do walki z Sowietami włączyli się policjanci oraz uczniowie gimnazjum. Starcie trwało kilka godzin. Ranni zostali por. Domalewski i por. rez. Gergovich. Ostatecznie obrońcy złożyli broń. Do niewoli dostało się 3 (?) oficerów i 10 szeregowych. Sowieci mieli 2 ciężko rannych oficerów, w tym st. lejtn. Jermoczenkow. Lżejsze rany odniósł młodszy politruk oraz 15 szeregowych. Natomiast według innego sowieckiego dokumentu poległ jeden żołnierz WP, a 14, w tym 6 policjantów, dostało się do niewoli. Straty sowieckie – 6 rannych. Według polskiego opracowania – wspomagana przez osadników placówka KOP aż przez 7 godzin udaremniała wszelkie usiłowania sforsowania rzeki przez nieprzyjacielską piechotę. Obronę Polaków miano złamać dopiero po wprowadzeniu do walki artylerii[13].

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929[8][9]

Strażnice kompanii jesienią 1931[7] i w 1934[11][d]

Strażnice kompanii w 1938[12]

Organizacja kompanii 17 września 1939[14][15]:

Dowódcy kompanii

  • kpt. Zygmunt Ligorzewski (był 30 IX 1928 − 25 XI 1928 → przeniesiony do 7 batalionu KOP)[16]
  • kpt. Adam Szymański (21 XI 1928 − )[16]?
  • kpt. Henryk Sieradzki (18 X 1929 − )[16]
  • kpt. Adam Szymański (29 III 1933 − był XI 1934 −)[16]
  • kpt. Bronisław Bartyński (– 1939)[17]
  • por. Adam Domalewski[18] (1939)

Uwagi

  1. wieś Małaszki, gmina Mikołajów, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
  3. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Hryhorowicze → Komunikaty dyslokacyjne ↓
  4. W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Oleszczenica”, „Hrygorowicze”, „Powianuszka” → Szubański 1993 ↓, s. 276
  5. folwark Oleszczyńce, gmina Mikołajów, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  6. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Hryhorowicze → Komunikaty dyslokacyjne ↓
  7. folwark Hryhorowicze Naddziśnieńskie II, gmina Mikołajów, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  8. folwark Powianużka, gmina Mikołajów, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  9. miasto Dzisna, gminie Dzisna, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Kompania KOP Małaszki w 1934.png
Kompania KOP Małszki w 1934
Batalion KOP Łużki.JPG
Szkic rozmieszczenia batalionu KOP Łużki w 1931