Kompania graniczna KOP „Mielnica”

Kompania graniczna KOP „Mielnica”
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1937
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Mielnica nad Dniestrem
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Borszczów”

Kompania graniczna KOP „Mielnica” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej i granicy polsko-rumuńskiej.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych^[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe^[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym^[3]. W Zaleszczykach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 22 batalionu celnego, a jego 3 kompania stacjonowała w Mielnicy. W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej^[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej^[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Druskienniki” służbę graniczną pełniły pododdziały 41 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej^[6]. W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP, w czerwcu 1937 w batalionie KOP „Borszczów” została zlikwidowana 1 kompania graniczna „Boryszkowca” i 4 kompania graniczna „Korolówka”, a utworzona 1 kompania graniczna „Mielnica”^[8]. Kompania Mielnica przejęła odcinek dotychczasowej 1 kompanii „Boryszkowice” i resztę odcinka zlikwidowanej kompanii „Korolówka”^[9]. Dla 1 kompanii „Mielnica” wynajęto pomieszczenia koszarowe^[10]. W jej skład weszły strażnice: „Ujscie Biskupie”, „Mielnica”, „Wojkowce”, „Bielowce”, „Okopy Św Trójcy” i „Boryszkowce”. Kompania objęła odcinek począwszy od punktu styku z odcinkiem SG - słup graniczny 57/3^[11].

W 1939 roku 1 kompania graniczna KOP podlegała nadal dowódcy batalionu KOP „Borszczów”^[12]. Do 17 września 1939 roku pełniąca służbę graniczną czterema strażnicami nad granicą rumuńską oraz dwiema nad granicą radziecką kompania wycofała się bez strat i przekroczyła granicę z Rumunią^[13].

Służba graniczna

Sąsiednie kompanie

• 3 kompania graniczna KOP „Kudryńce” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Zaleszczyki” – 1937

Działania kompanii we wrześniu 1939

17 września 1939 na batalion KOP „Borszczów” kpt. Krakowskiego, strzegący granicy polsko-radzieckiej i polsko-rumuńskiej uderzyły główne siły 5 Korpusu Kawalerii komdiwa Ganina, 13 Korpusu Strzeleckiego komdiwa Nikołaja Kiriłłowa, część sił 25 Korpusu Pancernego komdiwa Riepina i 23 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD^[13].

1 kompania graniczna „Mielnica” pełniąca służbę graniczną czterema strażnicami nad granicą rumuńską oraz dwiema nad granicą radziecką wycofała się bez strat i przekroczyła granicę z Rumunią^[13].

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w 1938^[14]

• strażnica KOP „Boryszkowce”^[a]
• strażnica KOP „Okopy św. Trójcy”^[b]
• strażnica KOP „Bielowce”^[c]
• strażnica KOP „Wołkowce”^[d]
• strażnica KOP „Mielnica”^[e]
• strażnica KOP „Uście Biskupie”^[f]

Organizacja kompanii w 1939 roku^[15]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Boryszkowice”
• 2 strażnica KOP „Okopy św. Trójcy”
• 3 strażnica KOP „Bielowce”
• 4 strażnica KOP „Wołkowce”
• 5 strażnica KOP „Mielnica”
• 6 strażnica KOP „Ujście Biskupie”

Dowódcy kompanii

• mjr Kazimierz Bielawski^[g] (– 1939)
• por. Leon Winogradow (1939)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.