Kompania graniczna KOP „Olhomel”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Dawidgródek” w 1931

Kompania graniczna KOP „Olhomel” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 roku sformowano 17 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 1 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 10 podoficerów, 6 nadterminowych i 120 żołnierzy służby zasadniczej^[a]. W 1939 roku 1 kompania graniczna KOP „Olhomel” podlegała dowódcy batalionu KOP „Dawidgródek”^[2].

Budynek dowództwa i odwodu kompanii

Budynek odwodu kompanijnego wybudowany został przez spółkę „Skę Inżynierów Kijowskich” i przekazany w użytkowanie KOP 20 kwietnia 1926 roku. Osadzony był na zrębie fundamentowym z kamienia, ściany z beli sosnowych bez tynków i malowania. Dach pokryty był blachą żelazną ocynkowaną. Podłogi wykonane z desek oheblowanych i pogruntowanych. Okna z okuciami, oszklone, z ramami zimowymi i letnimi. Kominy murowane i otynkowane, ogrzewanie piecowe^[3].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[4]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[5].

1 kompania graniczna „Olhomel” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 23 kilometrów 040 metrów^[6]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Maleszewo” i „Chylczyce” z komendantury „Turów”^[7].

Kompanie sąsiednie:

• 1 kompania graniczna KOP „Pieszczaniki” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Chutory Merlińskie” – 1928^[8], 1929^[9], 1931^[7], 1932^[10], 1934^[11], 1938^[12]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934^{[8][9][7][13][11][b]}

• strażnica KOP „Prypeć”
• strażnica KOP „Jezioro”
• strażnica KOP „Maleszewo”^[c]
• strażnica KOP „Tołmaczewo”^[d]
• strażnica KOP „Łutki Wieś”^[e] (Lutki Wieś^[7])
• strażnica KOP „Łutki Dwór”^[f] (Lutki Dwór^[7])

Strażnice kompanii w 1938^[12] i 17 września 1939^[14][15]

• strażnica KOP „Prypeć”
• strażnica KOP „Maleszewo”
• strażnica KOP „Tołmaczewo”
• strażnica KOP „Łutki Wieś”

Dowódcy kompanii

• kpt. Mieczysław Tubilewicz (12 X 1929 - 20 III 1931 → 14 pp)^[g]
• kpt. Kazimierz Zaborszczyk (do IX 1939^[16] → dowódca 1/97 pp)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Protokoły zdawczo – odbiorcze przyjęcia budynków i wyposażenia od Policji Państwowej dla jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.