Kompania graniczna KOP „Olkieniki”

Kompania graniczna KOP „Olkieniki”
Kompania graniczna KOP „Wójtowo”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Wójtowo[a]
Olkieniki[b]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Orany”

Batalion KOP Orany.png

Kompania graniczna KOP „Olkieniki”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Olkienikach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 15 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Olkieniki” służbę graniczną pełniły pododdziały 15 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926 roku, w trzecim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 23 batalion graniczny [8], a w jego składzie 4 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 76 żołnierzy służby zasadniczej[c]. W 1937 roku 4 kompania graniczna KOP „Wójtowo” podlegała dowódcy batalionu KOP „Orany”[9]. Potem przeniesiono dowództwo kompanii do Olkienik.

W 1939 roku 4 kompania graniczna KOP „Olkieniki” podlegała dowódcy batalionu KOP „Orany”[10].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[11]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[12].

Wydarzenia

W 1929 skazany został prawomocnym wyrokiem chor. Stanisław Małecko. Będąc dowódcą plutonu, chorąży świadomie zdradzał tajemnice służbowe w ten sposób, że informował przemytnika Józefa Raubisa z Lejpun o systemie pełnienia służby na strażnicach KOP „Lejpuny” i „Czarne Kowale”. Otrzymywał przy tym od członków szajki przemytniczej łapówki[13]. Ponadto Małecce zarzucono, że pożyczał od podwładnych mu szeregowych pieniądze, których nigdy nie zwracał. Dochodzenie prowadził posterunek żandarmerii nr 2 przy 23 batalionie KOP[14].

Sąsiednie kompanie graniczne:

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1939[15][20][21][22][23][10]:

Dowódcy kompanii

  • kpt. Feliks Chmielewski[24] (28 III 1930 − )[25]
  • kpt. Stanisław Miro Maskowicz (7.VI.1933 - 13.III.1934)[h]
  • mjr Tadeusz Hordt[i] ( – 1939)
  • kpt. Stanisław Stefański[j]. ( IX 1939)

Uwagi

  1. wieś Wójtowo, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  2. miasteczko Olkieniki, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
  3. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 364
  4. wieś Bartele, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  5. stacja kolejowa Olkieniki, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  6. wieś Czarne Kowale, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
  7. wieś Lejpuny, gmina Olkieniki, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
  8. Podano na podstawie danych z Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie.
  9. Hordt Tadeusz Józef, mjr piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 4 kompanii granicznej „Olkieniki”. We wrześniu 1939 dca I batalionu piechoty 134 pułku piechoty[26].
  10. Stefański Stanisław, kpt. piech., w KOP od 1937. Do mobilizacji dca 2 kompanii odwodowej baonu KOP „Orany”. We wrześniu 1939 w odtworzonym baonie KOP „Orany” dowódca 4 kompanii granicznej „Olkieniki”[27].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Batalion KOP Orany.png
Rozmieszczenie batalionu KOP Orany w 1938