Kompania graniczna KOP „Pieszczaniki”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Sienkiewicze” w 1931

Kompania graniczna KOP „Pieszczaniki” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 roku sformowano 16 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 1 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej^[a]. W 1939 roku 1 kompania graniczna KOP „Pieszczaniki” podlegała nadal dowódcy batalionu KOP „Sienkiewicze”^[2].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[3]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[4].

1 kompania graniczna „Pieszczaniki” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 26 kilometrów 355 metrów^[5].Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Sukacze”, „Maczkowce”, „Łopatina Góra” i „Wołcza” z komendantury „Turów”^[6].

Kompanie sąsiednie:

• 3 kompania graniczna KOP „Lenin” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Olhomel” – 1928^[7], 1929^[8], 1931^[6], 1932^[9], 1934^[10], 1938^[11]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929^[7][8]

• strażnica KOP „Budy”
• strażnica KOP „Rudnia”
• strażnica KOP „Most Kolejowy”
• strażnica KOP „Zaprosie”
• strażnica KOP „Wilcza”
• strażnica KOP „Pieszczaniki”

Strażnice kompanii jesienią 1931^[6] i w 1934^[10]

• strażnica KOP „Rudnia”^[b]
• strażnica KOP „Most Kolejowy”
• strażnica KOP „Zaprosie”^[c]
• strażnica KOP „Wilcza”^[d]

Strażnice kompanii w 1932^[9]

• strażnica KOP „Rudnia”
• strażnica KOP „Most Kolejowy”
• strażnica KOP „Pieszczaniki”
• strażnica KOP „Zaprosie”
• strażnica KOP „Wilcza”

Strażnice kompanii w 1938^[11]

• strażnica KOP „Budy”
• strażnica KOP „Rudnia”
• strażnica KOP „Most Kolejowy”
• strażnica KOP „Wilcza”

Organizacja kompanii 17 września 1939^[12][13]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Budy”
• 2 strażnica KOP „Rudnia”
• 3 strażnica KOP „Most Kolejowy”
• 4 strażnica KOP „Wilcza”

Dowódcy kompanii

• kpt. Jan Tomicki (25 X 1928 – 22 III 1931 → do 12 pp)^[14]
• kpt. Marek Hajdasz (22 III 1931 – 26 VIII 1931 → dowódca kompanii szkolnej)^[14]
• kpt. Mieczysław Ostrowski (26 VIII 1931 – 11 III 1933 → do 66 pp)^[14]
• kpt. Henryk Niechwila (22 III 1933 – )^[15]
• kpt. Stefan Karyszkowski^[e] (- 1939)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Sienkiewicze” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.