Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza

Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza - pododdziały Korpusu Ochrony Pogranicza pełniące służbę graniczną na wschodnich rubieżach II Rzeczypospolitej.

Służba graniczna

Odcinek batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza dzielił się na pododcinki kompanii granicznych, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[1][2].

Szerokość odcinka ochranianego przez kompanię graniczną równała się sumie szerokości odcinków podległych strażnic. Szerokość odcinków kompanii określał dowódca korpusu, Głębokość odcinków kompanijnych wynosiła około 15 kilometrów, a określał ją dowódca właściwej brygady lub pułku[3]. Podstawowymi elementami pełnienia służby granicznej były: posterunki obserwacyjno-alarmowe, patrole pogotowia strażnicy, patrole obchodowe dzienne i nocne, zasadzki, Posterunki kontrolne, posterunki ochronnej, eskorty stacyjne i pociągowe i patrole sprawdzające. W 1937 roku zniesiono posterunki alarmowe[4].

Szkolenie odwodów kompanijnych

Dowódcę KOP gen. bryg. Henryk Minkiewicz wydał „Tymczasową instrukcję wyszkolenia KOP na rok 1925/1926“[5]. Przewidywała ona całodzienne ćwiczenia w odwodach kompanijnych co najmniej w ramach drużyny[6]. W szkoleniu stawiano sobie za cel[6]:

  • podniesienie dyscypliny oddziałów pełniących przez czas dłuższy służbę na strażnicy,
  • usunięcie braków wyszkolenia szkoły pojedynczego szeregowca, których ze względu na brak środków technicznych nie było można usunąć na strażnicy
  • szkolenie i doskonalenie w ramach drużyny

Szkolenie plutonu odwodowego prowadził dowódca plutonu, a program szkolenia opracowywał dowódca kompanii[7].

Wykaz kompanii granicznych KOP

Wykaz kompanii granicznych Korpusu Ochrony Pogranicza sprzed 1937 roku[8][a]

24 batalion KOP „Sejny”

23 batalion KOP

22 batalion KOP

  • 1 kompania Rudziszki
  • 2 kompania Rykonty

21 batalion KOP

  • 1 kompania Suderwa
  • 2 kompania Gudolino
  • 3 kompania Szkrubiszki

20 batalion KOP

  • 1 kompania Orniany
  • 2 kompania Kołtyniany
  • 3 kompania Dukszty
  • 4 kompania Mierzany

19 batalion KOP

  • 1 kompania Plusy
  • 2 kompania Dudnery
  • 3 kompania Druja

5 batalion KOP

  • 1 kompania Małuszki
  • 2 kompania Dzisna
  • 3 kompania Świecim

7 batalion KOP

  • 1 kompania Zahacie
  • 2 kompania Dziwniki
  • 3 kompania Krzyżówka

1 batalion KOP „Budsław”

  • 1 kompania Tumiłowicze
  • 2 kompania Hnieździłowo
  • 3 kompania Dołhinów
  • 4 kompania Olkowicze

10 batalion KOP

  • 1 kompania Ilia
  • 2 kompania Chocieńczyce
  • 3 kompania Bakszty
  • 4 kompania Olechnowicze

6 batalion KOP

  • 1 kompania Dubowy
  • 2 kompania Raków
  • 3 kompania Żebrowszczyzna
  • 4 kompania Szarzywszczyzna

8 batalion KOP

  • 1 kompania Zasule
  • 2 kompania Doleda
  • 3 kompania Mikołajewszczyzna

9 batalion KOP

15 batalion KOP

  • 1 kompania Wysiłek
  • 2 kompania Hawrzylczyce
  • 3 kompania Rechowicze

16 batalion KOP

17 batalion KOP

  • 1 kompania Olchomel
  • 2 kompania Hutory
  • 3 kompania Kózki

18 batalion KOP „Rokitno”

  • 1 kompania Wojtkiewicze
  • 2 kompania Białywież
  • 3 kompania Ostki
  • 4 kompania Kisorycze

2 batalion KOP

  • 1 kompania Borowe
  • 2 kompania Lewacze
  • 3 kompania Bielczaki

3 batalion KOP

  • 1 kompania Hałyczówka
  • 2 kompania Korzec
  • 3 kompania Sapożyn

11 batalion KOP

  • 1 kompania Hłuboczek
  • 2 kompania Kurhan
  • 3 kompania Nowomalin

4 batalion KOP

12 batalion KOP

13 batalion KOP

14 batalion KOP

Kompanie graniczne 1 pułku piechoty KOP Karpaty

Na początkach 1939 roku 1 pp KOP „Karpaty” przejął od Straży Granicznej odcinek granicy polsko-węgierskiej[9]. Pułk wystawił następujące kompanie graniczne[b]:

II batalion Delatyn

  • kompania Worochta
  • kompania Sołotwina
  • kompania Ludwikówka

I batalion Skole

  • kompania Ławoczne
  • kompania Smarze
  • kompania Borynia (Sianki?)

Uwagi

  1. ↑ Kompanie uszeregowano od lewego skrzydła do prawego; nie uwzględniono odcinków granicy państwowej z Węgrami i Słowacją obsadzonych w 1939 roku → Szubański 1993 ↓, s. 275
  2. ↑ Rajmund Szubański dokonuje tylko próby odtworzenia m.p., opartej na układzie komisariatów i placówek Straży Granicznej → Szubański 2000 ↓, s. 90

Przypisy

  1. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
  2. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  3. ↑ Instrukcja ↓, s. 15.
  4. ↑ Instrukcja ↓, s. 43.
  5. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 66.
  6. ↑ a b Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 67.
  7. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 68.
  8. ↑ Szubański 1993 ↓, s. 275-278.
  9. ↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice WOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo "Czasopisma Wojskowe". ISSN 0043-7182. 
  • Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
  • Tymczasowa instrukcja dotycząca reformy służby granicznej w Korpusie Ochrony Pogranicza nr L.dz. 15440/Wyw.KOP/6/37 z 3 lipca 1937 roku.