Kompetencja językowa

Kompetencja językowa (ang. linguistic competence) – pojęcie z zakresu gramatyki generatywnej, oznaczające znajomość języka przez jego użytkowników, intuicyjną zdolność operowania elementami i zasadami językowymi[1]. Jest to znajomość nieuświadamiana, która pozwala na budowanie zdań, których użytkownicy języka nigdy wcześniej nie słyszeli, parafrazować zasłyszane zdania, a także oceniać wypowiedzi pod kątem gramatyczności[2]. Posiadanie kompetencji językowej powiązane jest z procesem internalizacji gramatyki. Charakteryzuje każdego dorosłego użytkownika języka[1].

Pojęcie kompetencji językowej opracował Noam Chomsky i ogłosił w roku 1962 na sesji językoznawców. Chomsky przedstawił uniwersalny model idealnego mówcy i słuchacza oraz założył istnienie idealnej kompetencji językowej. Przyjął, że składa się ona z następujących części: syntaktycznej (składnik bazowy i transformacyjny), semantycznej, czyli interpretacji wypowiedzi oraz fonologicznej – odpowiedniego układu dźwięków. Model ten nie był zależny od kontekstu kulturowego[3]. Odróżnił kompetencję językową od performancji (wykonania), czyli rzeczywistego posługiwania się językiem[2]. Wykonanie mogłoby jedynie być odzwierciedleniem kompetencji, gdyż w procesie komunikacji kompetencja jest tylko jednym z elementów składowych. W dalszych pracach Chomsky skupił się na opisywaniu kompetencji w kategoriach struktur mentalnych[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Jan Průcha, Dětská řeč a komunikace: Poznatky vývojové psycholingvistiky, Grada Publishing a.s., 2011, s. 18, ISBN 978-80-247-7384-1 (cz.).
  2. ↑ a b Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. II, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 305, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 (pol.).
  3. ↑ a b Anna Żurek, Model kompetencji językowej Noama Chomsky’ego, „Rozprawy Komisji Językowej”, XXII, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, s. 49-56, ISSN 0084-2990.