Kompleksy przydatności rolniczej gleb
Kompleksy przydatności rolniczej gleb, kompleksy glebowo-rolnicze – opracowany dla obszaru Polski zespół jednostek taksonomicznych gleb. Każda jednostka grupuje gleby cechujące się zbliżonymi właściwości rolniczymi i mogące być podobnie użytkowane. Podział ten został opracowany przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa (IUNG) w oparciu o przydatność gleb do uprawy roślin wskaźnikowych i współwskaźnikowych. Za rośliny wskaźnikowe uznano, ze względu na dobre wykorzystanie wilgoci w zimę, wierność plonowania, oraz wysoki udział w strukturze zasiewów gruntów ornych, pszenice ozimą i żyto ozime. Dla obszarów górskich za roślinę wskaźnikową uznano owies jary. Za rośliny współwskaźnikowe uznano jęczmień jary, ziemniak, burak cukrowy, koniczynę czerwoną i łubin żółty. Nazwy wskaźnikowych i współwskaźnikowych roślin posłużyły do stworzenia nazw poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej.
O ile wydzielenia poszczególnych kompleksów dokonano na podstawie przydatności gleb do uprawy wybranych roślin, o tyle kwalifikację gleb do poszczególnych kompleksów przeprowadzono w oparciu o następujące kryteria:
- właściwości gleby, czyli: typ, podtyp, rodzaj, gatunek, właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne, stopień kultury,
- warunki klimatyczne, geomorfologiczne (rzeźba terenu) i wodne siedliska glebowego,
- przydatność gleby pod użytki rolnicze.
Właściwy dobór gatunku rośliny uprawnej do kompleksu glebowego jest jednym z podstawowych warunków poziomu jego plonowania.
Kompleksy przydatności rolniczej na gruntach ornych
| Symbol | Kompleks | Klasy bonitacyjne | Uprawiane rośliny | % pow. kraju |
|---|---|---|---|---|
| 1 | pszenny bardzo dobry | I i II | burak cukrowy, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna siewna, rzepak ozimy, bobik, wyka jara | 3,8% |
| 2 | pszenny dobry | II, IIIa, i IIIb | burak cukrowy, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna siewna, rzepak ozimy, bobik, wyka jara | 18,0% |
| 3 | pszenny wadliwy | IIIb, IVa i IVb | jęczmień, owies, kukurydza, słonecznik | 3,1% |
| 4 | żytni bardzo dobry (pszenno-żytni) | IIIb | uprawa tych samych gatunków co na pierwszych trzech kompleksach oraz pszenżyto, żyto, groch, łubin żółty i wąskolistny, burak i marchew pastewna | 17,1% |
| 5 | żytni dobry | IVa i IVb | rzepak ozimy, jęczmień, pszenżyto, ziemniak, żyto, gryka, łubin żółty, seradela, wyka ozima, lnianka i gorczyca | 15,6% |
| 6 | żytni słaby | IVb i V | żyto, owies, gryka, ziemniak, łubin żółty, seradela i wyka ozima | 18,1% |
| 7 | żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy) | VI | żyto, łubin żółty, seradela, ziemniak, wyka ozima | 11,5% |
| 8 | zbożowo-pastewny mocny | IIIb i IVa | kukurydza, słonecznik, mieszanki pastewne roślin jednorocznych i wieloletnich, owies | 3,9% |
| 9 | zbożowo-pastewny słaby | IVb i V | owies, żyto, ziemniak, marchew pastewna, łubin żółty i wąskolistny | 3,0% |
| 10 | pszenny górski | II, IIIa i IIIb | uprawa tych samych gatunków co na najlepszych kompleksach gleb nizinnych | 1,6% |
| 11 | zbożowy górski | IVa i IVb | pszenica, żyto, jęczmień jary, owies, ziemniak, koniczyna, brukiew, len włóknisty | 2,0% |
| 12 | owsiano-ziemniaczany górski | gleby płytkie i zakamienione | ziemniak, owies, mieszanki traw z koniczyną | 1,2% |
| 13 | owsiano-pastewny górski | gleby płytkie, szkieletowe i kwaśne | owies i mieszanki traw z motylkowymi | 0,5% |
| 14 | gleby orne przeznaczone pod użytki zielone |
Kompleksy przydatności rolniczej na użytkach zielonych
| Symbol | Rodzaj kompleksu | Klasy bonitacyjne | % pow. kraju |
|---|---|---|---|
| 1z | bardzo dobry i dobry | kl. I i II | 0,7% |
| 2z | średni | kl. III i IV | 5,9% |
| 3z | słaby i bardzo słaby | kl. V i VI | 6,4% |
Zobacz też
Bibliografia
- Saturnin Zawadzki (red): Gleboznawstwo. PWRiL, 1999. ISBN 83-09-01703-0.
- Jerzy Drozd, Michał Licznar, Stanisława Elżbieta Licznar, Jerzy Weber: Gleboznawstwo z elementami mineralogii i petrografii. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1998. ISBN 83-85582-89-4.
Media użyte na tej stronie
Autor: Agronom, Licencja: CC BY-SA 3.0
Udział kompleksów glebowych w użytkach rolnych (%). Opracowano na podstawie Mocek A., Drzymała S. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. 2010.